Ευρωεκλογές 2024: Το προφίλ των υποψηφίων της ελληνικής Ακροδεξιάς

Στο προηγούμενο σημείωμα διερευνήσαμε τη δυναμική και τα όρια της ελληνικής άκρας Δεξιάς ενόψει της 9ης Ιουνίου, με βάση τις εννιά έρευνες κοινής γνώμης που πραγματοποιήθηκαν μέσα στον Μάιο.

Όπως είδαμε, από τους 12 συνδυασμούς εθνικιστικού-ακροδεξιού χώρου που έλαβαν την έγκριση του Αρείου Πάγου, πέρα από την Ελληνική Λύση, τρεις ακόμα (Νίκη, Φωνή Λογικής, Πατριώτες) διεκδικούν –όχι με τις ίδιες αξιώσεις–, μια από τις 21 έδρες της Ελλάδας στην επόμενη Ευρωβουλή. Ενώ, λίγο πριν ανοίξουν οι κάλπες, τον τόνο δίνουν η έντονη ανησυχία για την ακρίβεια και μια μεγάλη απαισιοδοξία για την οικονομική κατάσταση, οι άμεσοι εκλογικοί ανταγωνιστές της κυβέρνησης δυσκολεύονται να κεφαλαιοποιήσουν την αντικυβερνητική διαμαρτυρία και να δημιουργήσουν κλίμα που θα φέρει ψηφοφόρους στις κάλπες, η Ακροδεξιά διεκδικεί τη θέση της μείζονος αντιπολίτευσης στη ΝΔ, σε βάρος της Κεντροαριστεράς.

Ποιο είναι το προφίλ των υποψηφίων της; Σε ποια κοινωνικά στρώματα απευθύνονται προνομιακά; Ποιες κοινωνικές κατηγορίες και ποιες ιδεολογικο-πολιτικές διαθέσεις του εκλογικού σώματος επιδιώκουν να εκπροσωπήσουν;

Στο ενδέκατο σημείωμα του Παρατηρητηρίου, το Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς επιχειρεί κάποιες απαντήσεις.

Επιχειρηματίες, απόστρατοι και λοιποί επιτυχημένοι

Σε μια περίοδο που η ακρίβεια και η οικονομική ατζέντα είναι με διαφορά τα ζητήματα που ανησυχούν την πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας, τα κόμματα της Ακροδεξιάς φιλοδοξούν, θεωρητικά, να πείσουν τους ηττημένους της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης. Στην πραγματικότητα, στις μεν εμφανίσεις και το προεκλογικό υλικό τους τα θέματα της οικονομίας στριμώχνονται μεταξύ καταγγελίας της «πολυπολιτισμικότητας», του woke, των ΛΟΑΤΚΙ και της συμφωνίας των Πρεσπών, στα δε ψηφοδέλτια οι υποψήφιοι προβάλλουν ιδιότητες που τους κατατάσσουν σαφώς στους κοινωνικά «προνομιούχους».

Χαρακτηριστικό είναι το ψηφοδέλτιο της Φωνής Λογικής: από τους 38 υποψήφιους, 7 δηλώνουν «επιχειρηματίες», έναντι 5 που αναφέρονται ως «ιδιωτικοί υπάλληλοι» και 4 υποψηφίων που δηλώνουν «δικηγόροι». Από τους 42 του ΛΑΟΣ, «επιχειρηματίες» δηλώνουν οι 5 – έναντι 4 ιδιωτικών υπαλλήλων. Στην Ελληνική Λύση, 4 στους 42 δηλώνουν «έμποροι» και ένας «βιομήχανος», έναντι 3 ιδιωτικών υπαλλήλων· η διείσδυση του κόμματος στην ύπαιθρο –ιδίως στη Βόρεια Ελλάδα– αποτυπώνεται στις τρεις υποψηφιότητες που αναφέρονται ως «αγρότες» ή «κτηνοτρόφοι», αλλά και σε 2 υποψήφιους που επικαλούνται την ιδιότητα του «γεωπόνου» (έναντι 3 της Νίκης).

Στην ιστοσελίδα των Συντηρητικών, ο άλλοτε υποστηρικτής του Ηλία Κασιδιάρη, Τέρυ Χατζηιερεμίας, δηλώνει «ένας νέος Έλληνας επιχειρηματίας», ενώ κεντρική θέση του κόμματος είναι η «Συντήρηση Οικονομίας» (sic): «Όσο περισσότερο αφήνουμε την ελεύθερη αγορά να λειτουργήσει ανεμπόδιστα», διαβάζουμε, «τόσο περισσότερο επιτρέπουμε στη δημιουργικότητα και την καινοτομία να ανθίσουν». Τέλος, γνωστός επιχειρηματίας είναι ο ηγέτης των Πατριωτών –άλλοτε χρηματοδότης της ΝΔ και του ΛΑΟΣ–, Πρόδρομος Εμφιετζόγλου.

Απόστρατοι

Οι απόστρατοι των Σωμάτων Ασφαλείας δεν θα μπορούσαν να λείπουν από τις λίστες της Ακροδεξιάς. Ο ΛΑΟΣ κατέχει εδώ τα πρωτεία (6 απόστρατοι της Ελληνικής Αστυνομίας, του Στρατού Ξηράς και του Πολεμικού Ναυτικού), έναντι 3 της Νίκης (ο ένας «απόφοιτος της Σχολής Αμύνης του ΝΑΤΟ»). Στον αντίποδα, η Ελληνική Λύση προβάλλει μόλις μία υποψηφιότητα απόστρατου, ενώ στη βάση του ψηφοδελτίου της εμφανίζεται ο ευρωβουλευτής του κόμματος Φράγκος Εμμανουήλ (Φραγκούλης): ο Κυριάκος Βελόπουλος θέλησε να εκμεταλλευτεί τη συνωνυμία με τον γνωστό απόστρατο (και πρωταγωνιστή των συλλαλητηρίων κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών), προκαλώντας την καταγγελία του τελευταίου για απόπειρα εξαπάτησης του εκλογικού σώματος.

Ακαδημαϊκοί

Ενώ από τους 42 υποψηφίους της Νίκης μόνο ένας αναφέρεται ως «επιχειρηματίας» (και ένας προερχόμενος από τον χώρο των ναυτιλιακών), 13 επικαλούνται ακαδημαϊκή ιδιότητα ή/και τίτλο ειδίκευσης (2 καθηγητές πανεπιστημίου, 6 κάτοχοι διδακτορικών, 2 υποψήφιοι διδάκτορες, 3 κάτοχοι μεταπτυχιακού διπλώματος). Εκτός από προσωπικές στρατηγικές κοινωνικής διάκρισης, αυτή η πληθωρική επίκληση ακαδημαϊκών τίτλων ίσως αποτελεί (και) κομματική στρατηγική «κανονικοποίησης», ώστε να αποκρουστούν μομφές περί «ανορθολογικών/ψεκασμένων», που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί σε βάρος του κόμματος και στελεχών του.

Show business

Η «κανονικοποίηση» της Ακροδεξιάς μέσα από τον χώρο του θεάματος επιβεβαιώνεται κυρίως στο ευρωψηφοδέλτιο του ΛΑΟΣ: εκτός από τον πρόεδρό του, Φίλιππο Καμπούρη, γνωστό από τα χρόνια που «μεσουρανούσε» στις εκπομπές της trash-tv, στις λίστες του κόμματος περιλαμβάνονται οι παρουσιάστριες Βέφα Αλεξιάδου και Εύη Βατίδου, καθώς και η τραγουδίστρια Αγγελική Ηλιάδη. Έχοντας αφομοιώσει τα βασικά διδάγματα της «σχολής Καρατζαφέρη», ο Καμπούρης ανακοίνωσε στις αρχές Απριλίου πρόταση στον Νότη Σφακιανάκη, άλλοτε υποστηρικτή της Χρυσής Αυγής. Η συνεργασία δεν προχώρησε, όμως το κόμμα και ο νέος αρχηγός του κέρδισαν μια ορισμένη δημοσιότητα – έστω για λίγες ημέρες.

Αντιεμβολιαστές και μακεδονομάχοι, αντι-woke και «Βορειοηπειρώτες»

Ο καρδιολόγος Φαίδων Βόβολης, μια από τις βασικές φιγούρες της αντίθεσης στα μέτρα πρόληψης κατά της πανδημίας, συμπεριλαμβάνεται στο ψηφοδέλτιο του ΛΑΟΣ («μεταγραφή», όπως θα δούμε, από το περσινό ψηφοδέλτιο του Εμφιετζόγλου). Αν και πρόκειται για το «μεγάλο όνομα», ο Βόβολης έχει ανταγωνιστές στην προσπάθειά του να εκπροσωπήσει τις συγκεκριμένες διαθέσεις, τόσο μέσα στο νέο κόμμα του (βλ. π.χ. τη Μαρία Θεοχαρίδου, πρώην υποψήφια της Χρυσής Αυγής και στέλεχος των Ελλήνων στην Α΄ Θεσσαλονίκης), όσο και έξω από αυτό. Ανάμεσα στους δεύτερους, ο Χατζηιερεμίας των Συντηρητικών δήλωσε πρόσφατα στην εκπομπή του στο κανάλι στο YouTube ότι οι παππούδες «πέθανανε, γιατί κάναν το εμβόλιο, γιατί πήγε και τους έβαλε ο Μητσοτάκης πρόστιμο» (8.5.2024).

Η πρόσφατη νίκη του VMRO στη Βόρεια Μακεδονία, σε συνδυασμό με τις πρώτες αντιδράσεις της κυβέρνησης, αναθέρμαναν το κλίμα κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η Σταυρούλα Ξουλίδου, πρώην βουλεύτρια των Ανεξάρτητων Ελλήνων, διεκδικεί φέτος την εκλογή της με τη Φωνή Λογικής, προβάλλοντας την αντίθεσή της στη συμφωνία το 2019. Διεκδικώντας μερίδιο στην επιρροή Ελληνικής Λύσης και Νίκης σε Μακεδονία και Θράκη, οι Πατριώτες του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου κράτησαν αρκετές θέσεις για Βορειοελλαδίτες υποψηφίους – σε αντίθεση με τον συνδυασμό της Αφροδίτης Λατινοπούλου, όπου κόμμα και υποψήφιοι ιεραρχούν μεταναστευτικό, ασφάλεια και αντι-δικαιωματική/αντι-woke ατζέντα σαφώς ψηλότερα από το Μακεδονικό.

Η «κανονικοποίηση» του Μπελέρη –από τη συνάντηση Ιερώνυμου με τον γιο του (17.4.2024) μέχρι την αρθρογραφία στο φιλοκυβερνητικό manifesto και τις πρόσφατες δηλώσεις της Ντόρας Μπακογιάννη (ότι ο Μπελέρης θα γίνει «φωνή της εθνικής μειονότητας», 22.5.2024), κατέστησε σχεδόν υποχρεωτικό για τους εκ δεξιών αντιπάλους της ΝΔ να συμπεριλάβουν στις λίστες τους υποψηφίους που θα επιχειρήσουν να σπάσουν την επιρροή του έγκλειστου δημάρχου Χειμάρρας. Έτσι, η Νίκη κατεβάζει τον Κωνσταντίνο Κυριακού, που δηλώνει «πρώην πολιτικός κρατούμενος επί καθεστώτων Χότζα, Αλία, Μπερίσα»: πρόκειται για έναν από τους πέντε συλληφθέντες της μειονοτικής οργάνωσης «Ομόνοια», που οδηγήθηκαν σε δίκη το 1994, στον απόηχο της επίθεσης του ακροδεξιού ΜΑΒΗ στο χωριό Επισκοπή, με δύο νεκρούς και τρεις τραυματίες). Απέναντί τους, οι μεν Πατριώτες του Εμφιετζόγλου κατεβάζουν τον Κολίλα Μόντι, πρώην στέλεχος των Ελλήνων του Ηλία Κασιδιάρη, ο δε ΛΑΟΣ προβάλλει την υποψηφιότητα της αδελφής του Κωνσταντίνου Κατσίφα. Αξίζει να σημειωθεί η εργαλειοποίηση των ζητημάτων που αφορούν τη μειονότητα της Νότιας Αλβανίας, για να συγκαλυφθεί η φιλοϊσραηλινή αφωνία των περισσότερων ακροδεξιών κομμάτων και πολιτευτών στο Παλαιστινιακό. Ο Κυριάκος Βελόπουλος την παρουσιάζει ως προτέρημα: «Εάν τα κανάλια και οι Έλληνες έδειχναν το ίδιο ενδιαφέρον για την Κύπρο, την βόρειο Ήπειρο και τα Σκόπια, όση δείχνουν για την Παλαιστίνη, σήμερα η Ελλάδα δεν θα ήταν στη θέση που είναι, δηλαδή στον…πάτο!» (X/twitter, 25.10.2023).

«Περιστρεφόμενες θύρες»: μεταγραφές και ανακύκλωση υποψηφίων

Ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε «φυλές» (και «φυλάρχους») της Ακροδεξιάς, ο κατακερματισμός του χώρου και η ρευστότητα των σχηματισμών του θα ήταν αδύνατον να μην έχουν αφήσει αποτύπωμα στη διαμόρφωση των ψηφοδελτίων του. Το πιο ενδιαφέρον στις μετακινήσεις αυτές είναι ότι όσοι στήριζαν μέχρι πέρσι τον Εμφιετζόγλου, τους «Έλληνες» του Κασιδιάρη και τους Σπαρτιάτες, που πήραν το «χρίσμα» του, στις φετινές Ευρωεκλογές έχουν μοιραστεί ανάμεσα στους Πατριώτες, τον ΛΑΟΣ και τους Συντηρητικούς. Ενδεικτικά:

• Περιφερειακή σύμβουλος, υποψήφια της Χρυσής Αυγής και μέλος του Τομέα Παιδείας και Θρησκευμάτων των «Ελλήνων», η Μαρία Μπίλλη κατεβαίνει με το μικρότερο Εθνικό Μέτωπο.
• Ο δικηγόρος του Κασιδιάρη Σωτήρης Μεταξάς, υποψήφιος των Ελεύθερων Αθηναίων και δηλωμένος υποψήφιος των «Ελλήνων» στον Β3 Νότιο Τομέα Αθηνών τον Μάιο του 2023 (πριν τους κόψει ο Άρειος Πάγος), κατεβαίνει με τον ΛΑΟΣ. Στην ίδια λίστα συμμετέχει και η Μαρία Θεοχαρίδου, υποψήφια Α΄ Θεσσαλονίκης των «Ελλήνων» τον Μάιο του 2023. Τέλος, με τον ΛΑΟΣ κατέρχονται ο εκλεγμένος με τη Χρυσή Αυγή (Μάιος 2012) Νικόλαος Κρέσπης, ο πρώην υποψήφιος Β΄ Δυτικής Αττικής με την Ελληνική Λύση Πέτρος Λυκόπουλος, και ο Κωνσταντίνος Νιζάμης, παλιότερα υποψήφιος της Δημοκρατικής Συμμαχίας της Ντόρας Μπακογιάννη.
• Δύο υποψήφιοι με τον Πατριωτικό Συνασπισμό υπό τον Εμφιετζόγλου (το 2023), ο Ιωάννης Μαλταμπές και ο Φαίδων Βόβολης, κατεβαίνουν φέτος απέναντι στους Πατριώτες – ο πρώτος με τη Φωνή Λογικής, ο δεύτερος με τον ΛΑΟΣ.
• Τέλος, ο Πελοπίδας Ασπιώτης συμμετέχει στο ευρωψηφοδέλτιο των Συντηρητικών (ενώ ο Γ. Ασπιώτης εκλέχτηκε πέρσι βουλευτής Αχαΐας των Σπαρτιατών).

Στη «γραμμή Κασιδιάρη» θα μείνουν, στηρίζοντας τους Πατριώτες, οι: Δ. Παπαδοπούλου (υποψήφια με τους Σπαρτιάτες το 2023, διαγραμμένη μετά τις εκλογές λόγω φωτογραφιών σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης), Σ. Μπακιρτζή και Κ. Μόντι (συνυποψήφιοι του Χ. Γιώτη, επίσης στελέχους του κόμματος Κασιδιάρη). Τέλος, με τους Πατριώτες κατεβαίνει και ο Π. Καραλάζος, περσινός υποψήφιος της Εθνικής Δημιουργίας των Κρανιδιώτη-Τζήμερου.

Η «θηλυκοποίηση» της ελληνικής Ακροδεξιάς καθυστερεί

Σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή τάση «θηλυκοποίησης» της Ακροδεξιάς, τα κόμματά της στην Ελλάδα είναι, ως επί το πλείστον, υπόθεση ανδρών: ενώ η Φωνή Λογικής είναι ο μόνος συνδυασμός με γυναίκα στη θέση της επικεφαλής, σε όλα τα κόμματα οι γυναίκες καταλαμβάνουν λιγότερες από τις μισές θέσεις υποψηφίων (με τη Φωνή Λογικής να έχει μια από τις χειρότερες αναλογίες – 13 γυναίκες για 38 θέσεις). Καλύτερα τα πηγαίνουν εδώ οι Συντηρητικοί (16 στις 35 θέσεις), η Ελληνική Λύση (18 στις 42), ο ΛΑΟΣ και η Νίκη (17 στις 42), ενώ πιο ανδροκρατικό είναι το Εθνικό Μέτωπο (3 γυναίκες στις 10 θέσεις).

Το επόμενο σημείωμα του αφιερώματος με θέμα την ευρωπαϊκή Ακροδεξιά θα δημοσιευτεί το Σάββατο.