Γάζα: Το σχέδιο κατάπαυσης μετατρέπεται σε θανάσιμο παιχνίδι επιβίωσης

Για τους ηγέτες τόσο της Χαμάς όσο και του Ισραήλ, ο τερματισμός του πολέμου στη Γάζα έχει μετατραπεί σε ένα θανάσιμο παιχνίδι επιβίωσης.

Οι όροι με τους οποίους θα τελειώσει τελικά ο πόλεμος θα μπορούσαν να καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το πολιτικό τους μέλλον. Για τον ηγέτη της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ, ακόμη και τη φυσική του επιβίωση.

Αυτός είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο οι προηγούμενες διαπραγματεύσεις απέτυχαν, όπως σημειώνει το BBC. Είναι, επίσης, ο λόγος για τον οποίο το ερώτημα για το πώς θα τερματιστούν οριστικά οι μάχες αφέθηκε για το τέλος, στο σχέδιο που περιέγραψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν την Παρασκευή (31/05).

Αυτή η μετάβαση από τις συνομιλίες για μια μερική συμφωνία για ανταλλαγή ομήρων έναντι φυλακισμένων σε συζητήσεις για μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός θα ήταν, όπως παραδέχθηκε ο κ. Μπάιντεν, «δύσκολη».

Αλλά είναι, επίσης, το σημείο στο οποίο θα εξαρτηθεί η επιτυχία ή η αποτυχία αυτής της τελευταίας συμφωνίας.

Οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι έχουν υποβάλει σχέδιο ψηφίσματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την υποστήριξη του σχεδίου κατάπαυσης του πυρός που περιέγραψε ο πρόεδρος Μπάιντεν. Το σχέδιο τριών φάσεων περιλαμβάνει τον τερματισμό της σύγκρουσης, την απελευθέρωση των ομήρων και την ανοικοδόμηση του παλαιστινιακού εδάφους.

Ο Νετανιάχου και οι πιέσεις στο εσωτερικό

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει σοβαρούς λόγους να θέλει να προχωρήσει αυτή η συμφωνία βήμα προς βήμα, που έχουν να κάνουν με το εσωτερικό της χώρας.

Η πρώτη φάση, όπως την περιέγραψε ο κ. Μπάιντεν, θα προβλέπει την απελευθέρωση δεκάδων ομήρων, ζωντανών και νεκρών. Αυτό θα ήταν ευπρόσδεκτο ευρέως πίσω στην χώρα όπου η αποτυχία να απελευθερώσει όλους όσους κρατούνται από τη Χαμάς αποτελεί, για πολλούς, μια κραυγαλέα ηθική κηλίδα για τη διαχείριση του πολέμου από τον κ. Νετανιάχου.

Αλλά η Χαμάς είναι απίθανο να παραδώσει τους πιο ευαίσθητους πολιτικά ομήρους της – γυναίκες, τραυματίες, ηλικιωμένους – χωρίς κάποιου είδους εγγύηση ότι το Ισραήλ δεν θα ξαναρχίσει τον πόλεμο μόλις επιστρέψουν στο σπίτι τους.

Διαρροές, τις οποίες επικαλέστηκαν ισραηλινά μέσα ενημέρωσης το πρωί της Δευτέρας, αναφέρουν ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε σε βουλευτές του ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να κρατήσει τις επιλογές του ανοιχτές.

Αυτή η επιλογή, η συνέχιση των μαχών -μέχρι να «εξαλειφθεί» η Χαμάς- είναι, κάποιοι πιστεύουν, το λιγότερο που θα απαιτήσουν οι ακροδεξιοί εταίροι του κ. Νετανιάχου στον συνασπισμό. Χωρίς την υποστήριξή τους, αντιμετωπίζει την προοπτική πρόωρων εκλογών και τη συνέχιση της δίκης για διαφθορά.

Ο κ. Νετανιάχου πρέπει να κρατήσει τις μακροπρόθεσμες επιλογές του ανοιχτές, για να έχει πιθανότητες να κερδίσει την υποστήριξή τους για οποιαδήποτε αρχική συμφωνία ομηρίας. Οι ηγέτες της Χαμάς, από την άλλη πλευρά, είναι πιθανό να θέλουν μόνιμες εγγυήσεις κατάπαυσης του πυρός εκ των προτέρων.

Προηγούμενες συμφωνίες έχουν καταρρεύσει ακριβώς λόγω αυτού του χάσματος. Η γεφύρωσή του τώρα θα εξαρτηθεί από το πόσα περιθώρια ελιγμών έχει ο κ. Νετανιάχου με τους κυβερνητικούς του συμμάχους για να βρει εναλλακτικές λύσεις στην «εξόντωση» της Χαμάς – και κατά πόσο οι ηγέτες της Χαμάς είναι διατεθειμένοι να τις εξετάσουν.

Ο κ. Νετανιάχου μίλησε κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου για την καταστροφή των «στρατιωτικών και κυβερνητικών δυνατοτήτων» της Χαμάς και τη διασφάλιση ότι η ομάδα δεν αποτελεί πλέον απειλή για το Ισραήλ.

Η κατάσταση της Χαμάς

Λίγοι αμφισβητούν ότι η Χαμάς έχει υποστεί μεγάλες απώλειες στη στρατιωτική της υποδομή – και ακόμη, όπως λένε ορισμένοι, στη δημόσια υποστήριξή της εντός της Γάζας και στον έλεγχό της στους δρόμους.

Αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το Ισραήλ έχει σκοτώσει ή συλλάβει τους κορυφαίους ηγέτες της Γιαχία Σινουάρ και Μοχάμεντ Ντέιφ, και το να τους αφήσει ελεύθερους στη Γάζα για να γιορτάσουν την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων θα σήμαινε πολιτική καταστροφή για τον δοκιμαζόμενο πρωθυπουργό του Ισραήλ.

Τη Δευτέρα, εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι αν και οι δυνατότητες της Χαμάς είχαν «σταθερά υποβαθμιστεί» τους τελευταίους μήνες, παραμένει απειλή και οι ΗΠΑ δεν πιστεύουν ότι η ομάδα μπορεί να εξαλειφθεί στρατιωτικά.

Οι προϋποθέσεις για την εκεχειρία

Εν τω μεταξύ, ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι ο κ. Μπάιντεν «επιβεβαίωσε την ετοιμότητα του Ισραήλ να προχωρήσει με τους όρους που έχουν τώρα προσφερθεί στη Χαμάς» και δήλωσε ότι η παλαιστινιακή ομάδα ήταν τώρα το μόνο εμπόδιο για μια συμφωνία.

Ανεξάρτητα, ο στρατιωτικός εκπρόσωπος υποναύαρχος Ντάνιελ Χαγκάρι δήλωσε ότι ο ισραηλινός στρατός θα είναι σε θέση να διασφαλίσει την ασφάλεια του Ισραήλ σε περίπτωση οποιασδήποτε εκεχειρίας συμφωνηθεί από την κυβέρνηση.

Ωστόσο, ο Yanir Cozin, διπλωματικός ανταποκριτής του στρατιωτικού ραδιοφωνικού σταθμού του Ισραήλ, GLZ, πιστεύει ότι ο κ. Νετανιάχου δεν θα τερματίσει τον πόλεμο μέχρι να μπορέσει να τον παρουσιάσει ως επιτυχία.

«Μια συμφωνία που αφήνει τη Χαμάς είναι μια μεγάλη αποτυχία», είπε. «Οκτώ μήνες μετά, όταν δεν έχεις πετύχει κανέναν από τους στόχους του πολέμου -δεν έχεις τελειώσει με τη Χαμάς, δεν έχεις φέρει πίσω όλους τους ομήρους ή δεν έχεις εξασφαλίσει τα σύνορα– τότε δεν θέλει να τελειώσει ο πόλεμος. Αλλά καταλαβαίνει επίσης ότι δεν μπορεί να τον αφήσει μέχρι τις επόμενες ισραηλινές εκλογές του 2026».

«Αν μπορεί να πει: “Εξορίσαμε τον Γιαχία Σινουάρ και τον Μοχάμεντ Ντέιφ, δεν ζουν στη Γάζα” – και αν οι άνθρωποι που ζουν κοντά στη Γάζα και στα βόρεια σύνορα μπορούν να επιστρέψουν – νομίζω ότι μπορεί να κρατήσει την κυβέρνησή του ενωμένη. Αλλά πρόκειται για πολλά «αν»».

Η Χαμάς είναι πολύ απίθανο να συμφωνήσει στην εξορία ή την παράδοση των κορυφαίων στελεχών της. Αλλά υπάρχουν σαφείς διαφοροποιήσεις στις θέσεις μεταξύ των ηγετών της Χαμάς εντός και εκτός της Γάζας.

Ο πρώην Ισραηλινός πρωθυπουργός Εχούντ Μπαράκ, ο οποίος έχει επίσης διατελέσει υπουργός Άμυνας, δήλωσε στο ισραηλινό ραδιόφωνο τη Δευτέρα ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε τη συμφωνία «αφού είδε ότι ο Νετανιάχου προχωρά μόνο όταν είναι βέβαιος ότι ο Σινουάρ θα αρνηθεί».

«Πώς νομίζετε ότι θα αντιδράσει ο Σινουάρ όταν τείνει να συμφωνήσει και μετά του λένε: αλλά κάνε γρήγορα, γιατί πρέπει να σε σκοτώσουμε ακόμα αφού επιστρέψεις όλους τους ομήρους», είπε χαρακτηριστικά.