ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ: ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΕΡΕΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΟΧΗ

Οι ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου είναι κρίσιμες: Τη φράση αυτή επαναλαμβάνουν οι αρχηγοί όλων των κομμάτων με προφανή στόχο τη συσπείρωση των ψηφοφόρων τους, την ώρα που φαίνεται πως η αποχή θα σημειώσει ιστορικό ρεκόρ.

Είναι όμως αλήθεια. Οι ευρωεκλογές αυτές θα διαμορφώσουν νέες ισορροπίες στις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο και θα προκαλέσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε κάθε πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε κάθε γωνιά της ηπείρου.

Στην ευρωεκλογική πολιτική αντιπαράθεση στην Ελλάδα κυριαρχούν βέβαια τα εσωτερικά θέματα και στόχοι των κομμάτων. Η Νέα Δημοκρατία θέλει να αγγίξει τον πήχη του 33%, ο ΣΥΡΙΖΑ να μην πέσει κάτω από το ποσοστό των εθνικών εκλογών του 2023, το ΠΑΣΟΚ να προσεγγίσει τη δεύτερη θέση, το ΚΚΕ να αυξήσει ποσοστά, ο Κυριάκος Βελόπουλος να πιάσει διψήφιο ποσοστό, η Νίκη, η Πλεύση Ελευθερίας, η Νέα Αριστερά και σειρά μικρότερων κομμάτων να μπουν στην Ευρωβουλή.

Όμως πέρα από τους καυγάδες στη δική μας μικρή γειτονιά, το πραγματικό μεγάλο διακύβευμα αφορά συνολικά την Ευρώπη, όπου ανεβαίνει η Ακροδεξιά. Και αυτό θα δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα επηρεάσουν όλη την ήπειρο και τη χώρα μας φυσικά.

Η Ακροδεξιά σαρώνει Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία

Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων, πρώτοι στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων έρχονται  ακροδεξιοί σχηματισμοί σε εννέα χώρες της Ε.Ε.

Η συγκεκριμένη τάση καταγράφεται εδώ και μήνες σε Γαλλία,  Ιταλία, Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Πολωνία και Σλοβακία. Ακροδεξιά κόμματα φαίνεται επίσης ότι θα κατακτήσουν τη δεύτερη ή τρίτη θέση στη Γερμανία τη Βουλγαρία, την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Λετονία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, την Ισπανία και τη Σουηδία.

Για πρώτη φορά, ακροδεξιά και αντισυστημικά κόμματα θα μπορούσαν να κερδίσουν το 22% των ψήφων των ευρωπαίων πολιτών στις ευρωεκλογές και άρα περίπου το ένα τέταρτο των εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα συνολικά για την ΕΕ θα έχει το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών στη Γαλλία, μία από τις μεγαλύτερες χώρες της Ένωσης και τη μία άκρη του άξονα πάνω στον οποίο βασίστηκε ουσιαστικά όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Το κόμμα  της Μαρί Λεπέν έχει σαφέστατο προβάδισμα. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του γαλλικού Ινστιτούτου Ipsos  ο “Εθνικός Συναγερμός”, με τον “ακροδεξιό σουπερστάρ” και εκλετό της Λεπέν Ζορντάν Μπαρντελά, αναμένεται να λάβει το 33% των ψήφων. Σχεδόν διπλάσιο ποσοστό δηλαδή από την Αναγέννηση του Γάλλου προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος θα βρίσκεται σε δύσκολη θέση την επομένη των ευρωεκλογών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις κινήσεις του και στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή.

Η άνοδος της Ακροδεξιάς στη Γαλλία και όχι μόνο δεν είναι άσχετη με την αύξηση της αποχής. Σύμφωνα επίσης με τη δημοσκόπηση του Ipsos η αποχή στη Γαλλία θα ξεπεράσει το 50%, ενώ θα ψηφίσει μόλις ο ένας στους τρεις κάτω των 34 ετών.

Στον έτερο άξονα της ΕΕ, τη Γερμανία, παρά τα σκάνδαλα η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) παρά τα σκάνδαλα και παρότι πλέον στελέχη της εκφράζουν ανοιχτά νεοναζιστικές θέσεις που ήταν εδώ και 80 χρόνια ταμπού για τη χώρα, κινείται στη δεύτερη θέση, γεγονός που φέρνει και το Σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο Ολαφ Σολτς σε εξίσου δύσκολη θέση με τον Μακρόν.

Ενώ στην Ιταλία, το κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι φαίνεται πως εξασφαλίζει άνετο προβάδισμα στις ευρωεκλογές. Η Μελόνι δε τείνει να εξελιχθεί σε “πέτρα του σκανδάλου” για το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, καθώς η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θέλει τη στήριξη της για να διασφαλίσει την επανεκλογή στην Κομισιόν.

Οι συνέπειες του ακροδεξιού κύματος φτάνουν σε όλη την Ευρώπη

Στην Ελλάδα, οι μετρήσεις δείχνουν ότι κόμματα στο δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος θα ψηφίσει περίπου ένα 20% του εκλογικού σώματος, έστω και εάν σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν διεκδικεί κάποιο ακροδεξιό κόμμα την τρίτη, δεύτερη ή και πρώτη θέση.

Το γεγονός βέβαια ότι η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου φαίνεται να μπορεί να φτάσει και διψήφιο ποσοστό, αλλά και το συνολικό ποσοστό ψηφοφόρων που έχουν φύγει προς τα δεξιά της ΝΔ αποτελεί παράγοντα προβληματισμού για το κυβερνών κόμμα. Το πραγματικό ζήτημα όμως είναι ότι οι συνέπειες του ακροδεξιού κύματος σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Γερμανία θα φτάσουν σε όλη την Ευρώπη και φυσικά και στην Ελλάδα.

Πρώτον σε επίπεδο πολιτικών, η Ακροδεξιά θα επιχειρήσει να γυρίσει όλη την Ευρώπη ξανά πίσω. Χωρίς φυσικά να δίνει απαντήσεις στα ουσιαστικά προβλήματα, τα οποία προκαλούν και την άνοδο της όπως η ακρίβεια, η ανεργία, η οικονομική αβεβαιότητα, αφού η Ακροδεξιά δεν πρεσβεύει στην πραγματικότητα διαφορετική οικονομική πολιτική αλλά προσφέρει απλώς εύκολους εχθρούς στα πρόσωπα των μεταναστών και εύκολα αφηγήματα περί woke κουλτούρας και δικαιωματισμού.

Όπως όμως στις ευρωεκλογές του 2019, η άνοδος των πράσινων οδήγησε συνολικά τους ηγέτες της ΕΕ σε μέτρα για την ενεργειακή μετάβαση και το κλίμα, η άνοδος της Ακροδεξιάς μπορεί να οδηγήσει σε πιο συντηρητικές κοινωνικά πολιτικές.

“Το νέο δεν είναι η συνεχιζόμενη προέλαση των κομμάτων της σκληρής Δεξιάς. Είναι ο βαθμός στον οποίο η Κεντροδεξιά είναι διατεθειμένη να κανονικοποίησει κάποια από αυτά”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Δικαίου της Ε.Ε. στο HEC Paris και στο College of Europe, Αλμπέρτο Αλεμάο, στον Guardian

Τα κόμματα της άκρας δεξιάς επομένως θα επηρεάσουν τις πολιτικές της ΕΕ σε τομείς όπως η μετανάστευση, η περιβαλλοντική πολιτική, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, η πολιτιστική ταυτότητα και το κράτος δικαίου.

Τα Ακροδεξιά μαθηματικά της Κομισιόν

Συνολικά τα Ακροδεξιά κόμματα (που δεν αποτελούν πάντως μία ενιαία ευρωομάδα προς το παρόν, παρά την πρόταση συνεργασίας της Λεπέν στη Μελόνι) μπορεί να έχουν στο επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο περισσότερες έδρες αθροιστικά από ότι το ΕΛΚ. Επομένως εάν συνεργάζονται ad hoc θα μπορούν να μπλοκάρουν ενδεχομένως πολιτικές αποφάσεις. Αλλά κυρίως θα παίξουν ρυθμιστικό ρόλο στην εκλογή προέδρου της Κομισιόν.

Υποψήφια του ΕΛΚ είναι ως γνωστόν η κ. Φον ντερ Λάιεν, όμως η επανεκλογή της μοιάζει όλο και πιο δύσκολο στοίχημα. Ο κ. Μητσοτάκης και ο Πολωνός ομόλογος του, Ντόναλντ Τουσκ, που είχαν προτείνει την υποψηφιότητα φον ντερ Λάιεν για μία δεύτερη θητεία στο ΕΛΚ, θα αναλάβουν το δύσκολο ρόλο του διαπραγματευτή για λογαριασμό της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς μετά τις ευρωεκλογές.

Ο πρωθυπουργός εξέφρασε προσφάτως την ευχή στα τέλη Ιουνίου να έχει ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, “ ώστε τον Ιούλιο να επικυρωθεί και η Πρόεδρος της Επιτροπής με τη μυστική ψηφοφορία η οποία γίνεται στο Ευρωκοινοβούλιο”. Ο κ. Μητσοτάκης εννοούσε φυσικά να επανεκλεγεί η κ. Φον ντερ Λάιεν, μία προοπτική όμως που δεν υποστηρίζουν το ίδιο ένθερμα όλα τα κόμματα- μέλη του ΕΛΚ.

Ενώ ο Μακρόν θα ήθελε τον Ιταλό πρώην πρωθυπουργό και πρώην πρόεδρο της ΕΡΤ Μάριο Ντράγκι ως πρόεδρο της Κομισιόν ή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Την ίδια στιγμή Σοσιαλδημοκράτες και Φιλελεύθεροι έχουν διαμηνύσει ότι δεν θα στηρίξουν την φον ντερ Λάιεν, εφόσον συνεργαστεί με το ECR, στο οποίο ανήκει το κόμμα της Μελόνι, περιλαμβάνει όμως και αρκετούς ευρωσκεπτικιστές.

Το ΕΛΚ ως εκ τούτου επιχειρεί την τελευταία στιγμή να μαζέψει το θέμα, με τον κ. Μητσοτάκη εκφράζοντας τη νέα γραμμή να δηλώνει ότι πρέπει να συνεχιστεί η συνεργασία κεντροδεξιάς- σοσιαλδημοκρατών- φιλελευθέρων, αλλά υποστηρίζοντας ότι δεν πειράζει μεμονωμένα κόμματα να στηρίξουν τη φον ντερ Λάιεν στην ψηφοφορία για πρόεδρο της Κομισιόν.

Πάντως και το 2019 ο επίσημος υποψήφιος του ΕΛΚ ήταν ο Μάνφρεντ Βέμπερ (με στήριξη τότε και από τον κ.Μητσοτάκη), όμως στις διαπραγματεύσεις οι κεντροδεξιοι ηγέτες εγκατέλειψαν τον Βαυαρό (που δεν τον ήθελε βέβαια ούτε η Μέρκελ) και βρήκαν συμβιβαστική λύση στο πρόσωπο της φον ντερ Λάιεν.

Τότε όμως ο ρυθμιστικός παράγοντας ήταν οι Πράσινοι. Τώρα μπορεί να είναι η Ακροδεξιά ή ένα από τα πλοκάμια της. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το Politico, οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR) και το Identity and Democracy (ID), οι δύο κύριες ακροδεξιές ομάδες στην Ευρωβουλή, θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν 144 έδρες.

Υπάρχουν και κόμματα όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία που ίσως εξασφαλίσει 16 έδρες αλλά και το Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, που θα μπορούσε να φτάσει τις 10. Το γαλλικό κόμμα Reconquête θα μπορούσε να λάβει πέντε έδρες, το Konfederacja της Πολωνίας, έξι και το φιλορωσικό Revival της Βουλγαρίας, ακόμη τρεις. Αυτό ανεβάζει τη συνολική “προβολή” των ακροδεξιών ευρωβουλευτών στους 184. Περισσότερους δηλαδή από το ΕΛΚ, που ήταν πάντα πρώτο κόμμα στην Ευρωβουλή.

Η αποχή κρίνει τις ευρωεκλογές σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα

Οπως αναφέρθηκε, ο μεγάλος νικητής των ευρωεκλογών αναμένεται να είναι η αποχή, γεγονός που δεν είναι άσχετο και με την άνοδο της Ακροδεξιάς, αφού τα τελικά ποσοστά των κομμάτων σε οποιεσδήποτε εκλογές αποτελούν συνάρτηση και του πόσοι και ποιοι ψηφηφοροι έφτασαν τελικα στην κάλπη.

Και στην Ελλάδα οι εκτιμήσεις των δημοσκόπων δείχνουν αποχή μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά. Το προηγούμενο ρεκόρ αποχής ήταν στις ευρωεκλογές του 2009. Η συμμετοχή τότε είχε φτάσει μόλις το 52%. Ενώ στις ευρωεκλογές του 2014 και του 2019 η συμμετοχή τουλάχιστον στην Ελλάδα αυξήθηκε επειδή διεξάγονταν ταυτόχρονα και αυτοδιοικητικές εκλογές.

Και στις εθνικές εκλογές του 2023 πάντως η συμμετοχή ήταν σχετικά χαμηλή, στο 53,74%.  Το κρίσιμο ερώτημα λοιπόν είναι ποιον θα επηρεάσει τελικά περισσότερο η αποχή στις ευρωεκλογές της Κυριακής 9 Ιουνίου. Από ποιους πολιτικούς χώρους θα προέρχονται κυρίως οι ψηφοφόροι που θα φτάσουν στην κάλπη και τελικά με ποιο κριτήρια θα ψηφίσουν; Στις δημοσκοπήσεις έξι στους δέκα δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν με κύριο κριτήριο την έκφραση διαμαρτυρίας. Και μάλιστα το 27% των ψηφοφόρων της ΝΔ δηλώνει ότι θα ψηφίσει με κριτήριο τη διαμαρτυρία.

Η αποχή βέβαια είθισται να ευνοεί το πρώτο κόμμα, εν προκειμένω δηλαδή τη ΝΔ. Στο γαλάζιο στρατόπεδο λαμβάνουν όμως σοβαρά τον κίνδυνο παραδοσιακοί ψηφοφόροι που είναι απογοητευμένοι να μην πάνε στην κάλπη. Το ακροατήριο της ΝΔ είναι βέβαια μεγαλύτερο σε ηλικία κατά μέσο όρο και οι μεγαλύτερες ηλικίες εμφανίζουν μεγαλύτερο βαθμός συμμετοχής σε εκλογές.

Από την αποχή κινδυνεύουν ενδεχομένως περισσότερο τα μικρά κόμματα, αυτά που κινούνται στο όριο του 3%. Αλλά το πόσα κόμματα θα μπουν τελικά στην Ευρωβουλή και ποιο θα είναι το ποσοστό των εκτός Ευρωβουλής κομμάτων θα επηρεάσει και το εκλογικό μέτρο και άρα τον αριθμό ευρωβουλευτών που θα εκλέξει και η ΝΔ.