Γιατί ο Μακρόν σόκαρε τους Γάλλους προκηρύσσοντας εκλογές

Σε μια κίνηση που εξέπληξε τη Γαλλία και την Ευρώπη ολόκληρη, ο Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές μετά την ήττα του συνασπισμού του στις ευρωεκλογές από το ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν.

Τα exit polls έδειξαν ότι ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός (RN) εξασφάλισε περίπου το 33% των ψήφων έναντι 15% που έλαβε η κεντρώα συμμαχία του Γάλλου προέδρου, που σηματοδοτεί ένα καίριο πλήγμα για τον Μακρόν και εγκαινιάζει μια περίοδο βαθιάς πολιτικής αβεβαιότητας στη Γαλλία.

«Για μένα, που πάντα θεωρώ ότι μια Ευρώπη ενωμένη, ισχυρή, ανεξάρτητη είναι καλή για τη Γαλλία, αυτή είναι μια κατάσταση που δεν μπορώ να ανεχθώ» δήλωσε σε έκτακτο διάγγελμά του, το βράδυ της Κυριακής. «Αποφάσισα να σας δώσω πίσω την επιλογή του κοινοβουλευτικού μας μέλλοντος, με τη διεξαγωγή εκλογών».

Ο πρώτος γύρος των βουλευτικών εκλογών θα διεξαχθεί σε μόλις τρεις εβδομάδες, στις 30 Ιουνίου, με τον δεύτερο γύρο να είναι προγραμματισμένος για τις 7 Ιουλίου.

Το επόμενο διάστημα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον Γάλλο ηγέτη, ο οποίος έχει ήδη χάσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία παρά την ανανέωση της θητείας του στην προεδρία, πριν από δύο χρόνια. Η συμμαχία του θα μπορούσε να συντριβεί, ανοίγοντας δυνητικά τον δρόμο για μια πιθανή «συγκατοίκηση» με την ακροδεξιά, εάν οι τελευταίοι κερδίσουν την πλειοψηφία των εδρών.

Ο Μακρόν εξέφρασε την άποψη ότι οι εκλογές είναι απαραίτητες προκειμένου, μεταξύ άλλων, να υπάρχει σαφήνεια ως προς την κατεύθυνση της χώρας. Αξιωματούχοι των Ηλυσίων δήλωσαν, δε, ότι εξέταζε εδώ και καιρό την επιλογή αυτή.

Η Λεπέν πανηγύρισε τη νίκη της και χαιρέτισε την αντίδραση του Μακρόν. «Αυτό δείχνει ότι, όταν ο λαός ψηφίζει, ο λαός κερδίζει» είπε σε μια νικητήρια ομιλία της. «Δεν μπορώ παρά να χαιρετίσω την απόφαση του προέδρου να προκηρύξει πρόωρες εκλογές… Είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε την εξουσία, αν οι Γάλλοι μάς δώσουν την υποστήριξή τους».

Ο Εθνικός Συναγερμός της Λεπέν διαθέτει 88 έδρες από τις 577 στην Εθνοσυνέλευση, γεγονός που τον καθιστά το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης. Η κεντρώα συμμαχία του Μακρόν, από την άλλη, διαθέτει 249 έδρες.

Κατά το παρελθόν, υπήρξαν δύο συγκυβερνήσεις -όπου ο πρόεδρος πρέπει να μοιράζεται την εξουσία με έναν πρωθυπουργό και μια κυβέρνηση από την αντιπολίτευση. Στις ευρωεκλογές της Κυριακής, ο Εθνικός Συναγερμός εξασφάλισε την πρωτιά με μεγάλη διαφορά σε σχέση με όλα τα άλλα κόμματα. Η κεντρώα συμμαχία του Μακρόν ήρθε μακράν δεύτερη με 15%, αποφεύγοντας οριακά την ταπεινωτική τρίτη θέση πίσω από την κεντροαριστερά, η οποία εξασφάλισε περίπου 14%.

Η απόφαση του Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές μπορεί να είναι μια προσπάθεια υψηλού ρίσκου, ώστε να  ανακόψει την προέλαση της Λεπέν. «Αυτή είναι μια σοβαρή ήττα για τον Μακρόν, δεδομένου ότι είναι πρόεδρος εδώ και επτά χρόνια και έχει πει εδώ και καιρό ότι στόχος του είναι να καταπολεμήσει την ακροδεξιά» επισημαίνει στους Financial Times ο Bruno Cautrès, ακαδημαϊκός και δημοσκόπος στο Sciences Po στο Παρίσι.

Η ήττα ήρθε αφού ο Μακρόν είχε υποστηρίξει ότι διακυβεύεται το μέλλον της ΕΕ λόγω της επιθετικότητας της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, του οικονομικού ανταγωνισμού με τις ΗΠΑ και την Κίνα, καθώς και της ανάγκης καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής – θέματα για τα οποία, όπως είπε, κανείς δεν μπορεί να εμπιστευτεί την ακροδεξιά.

Ωστόσο, το μήνυμα δεν φάνηκε να συγκινεί τους Γάλλους ψηφοφόρους, οι οποίοι ιστορικά χρησιμοποιούν τις ευρωεκλογές ως ψήφο διαμαρτυρίας κατά του εκάστοτε προέδρου. «Δεδομένου ότι ο Εμανουέλ Μακρόν προσπάθησε να εμφανιστεί ως πνευματικός ηγέτης της Ευρώπης, το γεγονός ότι οι Γάλλοι ψηφοφόροι δεν τον ακολουθούν είναι προβληματικό για τον ίδιο» προσθέτει ο Cautrès.

Τεράστια έκπληξη οι πρόωρες εκλογές

Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το BBC, η προκήρυξη πρόωρων εκλογών αποτελεί τεράστια έκπληξη για τη χώρα.

Ο Μακρόν θα μπορούσε να είχε αντιδράσει διαφορετικά. Θα μπορούσε απλώς να συνεχίσει την πορεία του, παρουσιάζοντας τη συντριπτική νίκη της ακροδεξιάς ως ευρωπαϊκή εκτροπή που θα διορθωθεί σε πιο σημαντικές -επερχόμενες- εκλογές. Θα μπορούσε, επίσης, να είχε εκμεταλλευτεί τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού για να κρατήσει το μυαλό των ανθρώπων μακριά από την πολιτική για μερικούς μήνες.

Ωστόσο, βλέποντας την «καταιγίδα» να έρχεται εδώ και καιρό, φαίνεται πως είχε σχεδιάσει την απάντησή του. Και σε αυτή εξέτασε μια βασική παράμετρο, το γεγονός πως δεν διαθέτει πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. Οπότε, το να περάσει οποιοδήποτε νομοσχέδιο αποτελούσε ήδη ένα μεγάλο στοίχημα. Με το μεγαλύτερο μέρος της χώρας να είναι πλέον τόσο ξεκάθαρα εναντίον του, οποιοδήποτε νέο νομοθέτημα -για παράδειγμα ο επερχόμενος προϋπολογισμός- θα μπορούσε να βάλει «φωτιά» στην πολιτική σκηνή της χώρας. Έτσι, προτίμησε τη «σαφήνεια». Εάν η ακροδεξιά έχει τις ψήφους, τότε -λέει- θα πρέπει να της δοθεί η ευκαιρία να κυβερνήσει.

Προφανώς, ο Μακρόν ελπίζει ότι το κόμμα της Αναγέννησης θα μπορέσει να ανατρέψει τα δεδομένα στις εκλογές της 30ής Ιουνίου και της 7ης Ιουλίου. Ή ότι και άλλα κόμματα θα τα πάνε καλύτερα. Αλλά πρέπει να εκτιμήσει ότι οι πιθανότητες ευνοούν μια ακόμη νίκη του Εθνικού Συναγερμού -ίσως όχι τόσο σαρωτική όσο η χθεσινή, αλλά αρκετή για να γίνει το μεγαλύτερο κόμμα στο κοινοβούλιο.

Σε αυτή την περίπτωση, θα μπορούσαμε να έχουμε πρωθυπουργό τη Λεπέν. Ή τον Μπαρντελά. Και μια χώρα σχεδόν ακυβέρνητη, με τον Μακρόν να έχει απέναντί του ένα «εχθρικό» κοινοβούλιο.

Σημειωτέον, πάντως, πως ο Γάλλος πρόεδρος δεν είχε καμία υποχρέωση να διαλύσει το Κοινοβούλιο, ακόμη και αν η ευρωπαϊκή κάλπη τον αφήνει πληγωμένο, με τρία χρόνια στον προεδρικό θώκο να του απομένουν. Ωστόσο, συχνά επιλέγει να πάρει ρίσκα, σε μια προσπάθεια στην προκειμένη περίπτωση η Γαλλία να αφυπνιστεί επιτέλους, μπροστά στον κίνδυνο που ελλοχεύει για την ελευθερία, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.