Ποιοι ήταν οι θρυλικοί Κουταλιανοί και γιατί λέμε πως “μασούσαν σίδερα”

Ύστερα από την επιτυχημένη παρουσίαση του μελοδράματος “Φροσύνη” το 2017, η Ομάδα Μουσικού Θεάτρου Ραφή επιστρέφει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την πρώτη αθηναϊκή παρουσίαση του έργου “Κουταλιανοί ή Το βάρος της ιστορίας”, μια συναρπαστική μουσικοεικαστική καντάτα σε συνεργασία με το μουσικό σύνολο Oros Εnsemble, τον συνθέτη Αποστόλη Κουτσογιάννη, τον ποιητή Μάριο Χατζηπροκοπίου και τον εικαστικό Πέτρο Τουλούδη.

Το έργο –συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με την Εθνική Λυρική Σκηνή– θα παρουσιαστεί για δύο μοναδικές παραστάσεις στην Αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας την Παρασκευή 14 και το Σάββατο 15 Ιουνίου 2024, στις 21.00.

Η παράσταση “Κουταλιανοί ή Το βάρος της ιστορίας φωτίζει” στιγμές από τη ζωή των Κουταλιανών, όπως ονομάστηκαν οι Μικρασιάτες μασίστες σε διάφορες ιστορικές περιόδους: o μυθικός Παναγής Κουταλιανός και ο απόγονός του Δημήτρης, ο Χάρης Καρπόζηλος και o Γιάννης Κεσκελίδης ή Σαμψών, ο γίγαντας του ελληνικού κατς «Αττίλιο» ή «Ασιάτης» (sic).

Οι Έλληνες μασίστες – που οι περισσότεροι τους ξέρουμε από το τραγούδι του Μάνου Λοϊζου “ο Κουταλιανός” (στιχ. Λευτέρης Παπαδόπουλος- τέμνουν ακόμα την ιστορική μας μνήμη ως υπόμνηση: στα χωράφια, στις πλατείες, στους καλογυαλισμένους μυς και τις αλυσίδες τους προβάλλαμε τους πόθους για τις συλλογικές μας νίκες – και τις ήττες μας.

Η Λητώ Μεσσήνη μιλά στο NEWS 24/7 για τους Κουταλιανούς και το έργο αυτό: “η ιδέα για το έργο «Κουταλιανοί ή το Βάρος της Ιστορίας» ήρθε το 2022, όταν με την συνεργάτη μου και πολυαγαπημένη φίλη Αναστασία Κότσαλη προετοιμάζαμε το 2ο Kournos Music Festival στη Λήμνο. 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, ανασκαλεύαμε τους δεσμούς του νησιού με την Μικρά Ασία, ξεψαχνίζαμε τα προσφυγικά χωριά του, φτάνοντας στη Νέα Κούταλη και τον Παναγή Κουταλιανό.

Ο πολυταξιδεμένος Παναγής, με την πρωτοφανή μυϊκή του δύναμη και την αστείρευτη όρεξη, κατατρόπωνε θεριά και αντιπάλους, γινόταν στο νου μας γίγαντας, τιτάνας, σούπερ ήρωας.

Έδωσε τη σκυτάλη σε γενιές Κουταλιανών, μασίστες μικρασιάτες που στα χέρια τους σήκωναν περήφανα το βάρος της καταγωγής τους, της ιστορίας όλων των κατατρεγμένων. Μέσα από τα θρυλικά τους κατορθώματα, η ήττα του ξεριζωμού μετουσιωνόταν σε θρίαμβο. Μπροστά μας ανοίχτηκε ένα ευρύ πεδίο έρευνας, στο οποίο προσκαλέσαμε τον ποιητή Μάριο Χατζηπροκοπίου, τον συνθέτη Αποστόλη Κουτσογιάννη και τον εικαστικό Πέτρο Τουλούδη, να το ψηλαφίσουμε και να το αφουγκραστούμε. Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στο πλαίσιο του θεσμού Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2022 στον αρχαιολογικό χώρο Ανακτορούπολης”.

Και συνεχίζει μιλώντας για το μουσικό αυτό έργο: “Το έργο είναι γραμμένο για μικρό σύνολο και δύο γυναικείες φωνές. Η μουσική του Αποστόλη Κουτσογιάννη ακολουθεί την διαδρομή των Κουταλιανών από τον έναν τόπο στον άλλον και ενσωματώνει στοιχεία από τα αντίστοιχα ντόπια ακούσματα.

Οι λυρικές φωνές συνομιλούν με το κανονάκι, το μπαγιάν , το κλαρινετο και το βιολί σε διαφορετικά μουσικά ιδιώματα.Το ποιητικό κείμενο του Μάριου Χατζηπροκοπίου και οι αφηγήσεις σε μαγνητοταινία επεξεργασμένη από τον Μιχάλη Καλκάνη, δημιουργούν παράλληλα επίπεδα ηχητικών διαδρομών”.

Πώς ο βίος των Κουταλιανών συνδέεται με την ιστορία;

“Η μοίρα των Κουταλιανών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία. Τα γεγονότα που συνοδεύουν την είσοδο στον 20ο αιώνα, οι βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών και η Μικρασιατική Καταστροφή σημαίνουν την αρχή της περιπλάνησης. Πρόσφυγες από τον Πόντο και την Μικρά Ασία, καταλήγουν σε φτωχογειτονιές της Αθήνας και από εκεί στις παλαίστρες όλου του κόσμου.

Οργώνουν τις θάλασσες, περιπλανώνται στην ελληνική ύπαιθρο, στην Ευρώπη και την Αμερική. Παίρνουν οι ίδιοι μέρος σε πολέμους – ο Παναγής Κουταλιανός πολεμάει με τους Γάλλους στον Γαλλοπρωσικό πόλεμο, ο Χάρης Καρπόζηλος εναντίον των Ιταλών το ’40- αντιστέκονται, διώκονται. Αποδημητικά πουλιά, ακολουθούν τον ρου της ιστορίας και γίνονται σύμβολο δύναμης και ελπίδας” απαντά η Λ. Μεσσήνη.

Τι συμβολίζουν οι Κουταλιανοί; “Για μένα συμβολίζουν το πείσμα και τη θέληση για ζωή. Οι αντιξοότητες δεν τους πτοούν. Πιάνουν τον ταύρο από τα κέρατα, την τίγρη από τα σαγόνια και -χοπ-χοπ-χόπλα!- ρίχνονται στη μάχη. Περφόρμερς κι εκείνοι, ακροβατούν χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Σκέφτομαι πόση εμπιστοσύνη θα πρέπει να είχαν στο σώμα τους.

Αναρωτιέμαι αν ένιωθαν ποτέ φόβο ή ανασφάλεια. Ή αν απλώς ήταν ατρόμητοι. Και στις δύο περιπτώσεις, αυτό που έκαναν έδινε μία αίσθηση ασφάλειας στους ανθρώπους, κυρίως στα αδύναμα κοινωνικά στρώματα. Εγώ είμαι εδώ. Να παλέψω τα θηρία. Δεν είσαι Μόνος. Κι έτσι στα μάτια μου γίνονται σύμβολο αλληλεγγύης” αναφέρει η Λητώ Μεσσήνη.

Oros Ensemble
Βασίλης Ζιγκερίδης, κανονάκι
Κωνσταντίνος Ζιγκερίδης, μπαγιάν
Ειρήνη Κρικώνη, βιολί
Αντώνης Τσαχτάνης, κλαρινέτο

Το έργο Κουταλιανοί ή Το βάρος της ιστορίας παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στον αρχαιολογικό χώρο της Ανακτορούπολης στο πλαίσιο του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» το 2022.

___________________________________________________________________________

Τιμές εισιτηρίων: 8 € (φοιτητές, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, ΑμεΑ, 65+, πολύτεκνοι) ● 12 € ● 18 €

Εισιτήρια: 210 72 82 333 ● www.megaron.gr