Νοθευμένα ποτά: Η ζάχαρη, η μαγιά και οι “μαύρες τρύπες” σε δημόσια υγεία και έσοδα

“Σήμα κινδύνου” για το διπλό κίνδυνο από τη διακίνηση των νοθευμένων ποτών εξέπεμψε ο Παναγιώτης Κουκουλομάτης  επικεφαλής του Συντονιστικού Επιχειρησιακού Κέντρου (ΣΕΚ) για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, μιλώντας τη Δευτέρα, στη Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου  Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων και Αλκοολούχων Ποτών (Σ.Ε.Α.Ο.Π).

“Νερό, ζάχαρη και μαγιά είναι οι πρώτες ύλες για τα νοθευμένα ποτά… Δηλητήρια δηλαδή” τόνισε ο Πρόεδρος Συντονιστικού Επιχειρησιακού Κέντρου αναδεικνύοντας το μείζον ζήτημα που προκύπτει για τη δημόσια υγεία, ειδικά εν όψει και της θερινής σεζόν.

Όπως μάλιστα έχει εκτιμήσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, υπολογίζει επιδημίες δηλητηρίασης από νοθευμένο αλκοόλ εμφανίζονται συχνά σε τουριστικούς προορισμούς, όπου ενθαρρύνεται η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ.

Επίσης, με βάση ειδικούς, συνήθη χρησιμοποιούμενα υποκατάστατα αιθανόλης περιλαμβάνουν χημικά, που χρησιμοποιούνται σε καθαριστικά υγρά, υγρά αφαίρεσης βερνικιών νυχιών και καθαριστικά τζαμιών αυτοκινήτων, καθώς και μεθανόλη και ισοπροπανόλη που χρησιμοποιούνται σε αντιψυκτικά και ορισμένα καύσιμα. Τα υποκατάστατα αυτά παράγουν παρόμοια αποτελέσματα με την αιθανόλη όσον αφορά τη μέθη, αλλά είναι παράλληλα δυνητικά πολύ επικίνδυνα. Μπορούν να προκαλέσουν ναυτία και εμετό, κοιλιακό άλγος, υπνηλία και ζάλη και να οδηγήσουν σε προβλήματα στα νεφρά ή στο ήπαρ, ακόμα και σε κώμα. Επίσης, ι η μεθανόλη ή μεθυλική- αλκοόλη δεν προορίζεται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και τυχόν κατανάλωση της μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο ήπαρ, τύφλωση, ακόμη και θάνατο.

Πάντως, με βάση τα δεδομένα που κατέθεσε ο Παναγιώτης Κουκουλομάτης το 2023 κατασχέθηκαν 113 χιλ. λιτρα παράνομων αποσταγμάτων.

“Έχουμε διπλασιάσει κατασχέσεις. Στέκομαι στην τελευταία υπόθεση, όπου 90 χιλ. λίτρα κατασχέθηκαν στην Κρήτη αποστάγματος μάλλον ρακής, αλλά ακόμη δεν ξέρουμε τη σύσταση” τόνισε ο κ. Κουκουλομάτης, τονίζοντας ότι  “το πρόβλημα είναι σοβαρό”.

Τα έσοδα

Από την πλευρά του ο Διοικητής της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής στάθηκε στη συνεργασία που έχει αναπτυχθεί μεταξύ των εμπλεκόμενων αρχών για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ενώ σε σχέση με τη φετινή σεζόν τόνισε ότι αναμένεται να διενεργηθούν 800 δειγματοληψίες, 11.500 έλεγχοι. Μέχρι, σήμερα, όπως είπε έχουν γίνει πάνω από 4000 έλεγχοι.

“Στόχος μας η καταπολέμηση φοροδιαφυγής και αύξησης δημοσίων εσόδων. Ένα φτηνό ποτό μπορεί να είναι και επικίνδυνο, αυτό πρέπει να το εξηγήσουμε στην κοινωνία” τόνισε με έμφαση ο κ. Πιτσιλής. “Το φετινό επιχειρησιακό μας σχέδιο περιλαμβάνει πληθώρα ελέγχων στο στάδιο διάθεσης και διακίνησης προϊόντων” προσέθεσε, λέγοντας ότι “το.Lotify είναι στη ζωή μας πλέον, πολύ χρήσιμο εργαλείο για νόμιμη κυκλοφορία ποτών στην αγορά”.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και 6 χρόνια περίπου, με πρωτοβουλία και της ΕΝΕΑΠ, αλλά και των αρμοδίων αρχών έτρεξε ένα πρόγραμμα που έχει στόχο τη δημιουργία ενός Ηλεκτρονικού Συστήματος Ταυτοποίησης Αλκοολούχων Ποτών (γνωστό με το όνομα Lotify), που επιτρέπει στις αρχές να γνωρίζουν με βάση κάποια διακριτικά στοιχεία το εάν για το κάθε προϊόν που είναι σε διαδικασία ελέγχου έχουν καταβληθεί φόροι κτλ, καθώς τα  υπόχρεα πρόσωπα καταχωρίζουν στο Ηλεκτρονικό Σύστημα Ταυτοποίησης (με βάση την ένδειξη παρτίδας- lot number) του εκάστοτε προϊόντος μια σειρά από στοιχεία, όπως ονομασία, αριθμό παρτίδας, ημερομηνία παραγωγής κτλ.  Ωστόσο, μετά εντοπισμό δυσλειτουργιών, αλλά και μετά από συνεχείς αλλαγές, που επέφερε το αρμόδιο υπουργείο στην όλη του οργάνωση, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, σε όλο του του φάσμα.

“Εργαζόμαστε αδιάλειπτα στην ΑΑΔΕ για το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει την αγορά αλκοολούχων. Προσφέρουμε ψηφιακά εργαλεία” συμπλήρωσε ο κ. Πιτσιλής, τονίζοντας ότι επίκειται “αναθεώρηση κανονιστικού πλαισίου για διαδικασία της ογκομετρησης ώστε να απλοποιηθούν οι διαδικασίες.”

Απώλειες εσόδων

Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Π.Ο.Υ., το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 11% της συνολικής κατανάλωσης, κάτι το οποίο αποτελεί μία πολύ συντηρητική εκτίμηση σε σχέση με τις εκτιμήσεις του κλάδου που κάνουν λόγο για διπλάσιο τουλάχιστον ποσοστό. Σε πρόσφατη μελέτη (ΙΟΒΕ, 2024), μάλιστα, εκτιμήθηκε ότι οι συνολικές απώλειες φορολογικών εσόδων από το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών ανέρχονται περίπου σε €70 εκ. (μη καταβολή ΕΦΚ και ΦΠΑ), χωρίς να περιλαμβάνονται οι απώλειες από το προϊόν των διήμερων αποσταγματοποιών.

Μάλιστα, οι απώλειες φορολογικών εσόδων ενδέχεται να είναι σημαντικά υψηλότερες, καθώς ο κύριος όγκος των παρανόμως διακινούμενων ποτών διοχετεύεται στην επιτόπια αγορά, όπου το έσοδο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερο.

Αναφορικά με το προϊόν απόσταξης των διήμερων αποσταγματοποιών (χύμα τσίπουρο), οι απώλειες από ΕΦΚ εκτιμώνται σε έως και €90 εκατ., καθώς το συγκεκριμένο προϊόν, αξιοποιώντας το χαμηλό καθεστώς φορολόγησης, διοχετεύεται στην αγορά σε πολλαπλάσιες ποσότητες (είτε χωρίς να δηλώνονται, είτε από παράνομα αποστακτήρια) για εμπορική χρήση.

Συνεπώς, ο περιορισμός του παράνομου εμπορίου αλκοολούχων ποτών, με αναπροσαρμογή του φορολογικού πλαισίου και συντονισμένους ελέγχους στην αγορά, εκτιμάται ότι θα αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στα φορολογικά έσοδα, στη δημόσια υγεία, στη βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων και στην απασχόληση, ενδυναμώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας των υγιών επιχειρήσεων του κλάδου.