Ο ΕΜΑΝΟΥΕΛ ΜΑΚΡΟΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ

Στο περίφημο μυθιστόρημα του Λιούις Κάρολ «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», ο Τρελοκαπελάς είναι μια φιγούρα εξωφρενικού σουρεαλισμού, σερβίροντας στην Αλίκη ανύπαρκτο τσάι σε ένα δωμάτιο όπου η ώρα είναι πάντα έξι το απόγευμα. Όταν συναντώνται για δεύτερη φορά στο σίκουελ του βιβλίου, σε μια σπάνια αναλαμπή λογικής δίνει στην Αλίκη τη δική του εξήγηση για το παράλογο που επικρατεί στη Χώρα των Θαυμάτων: «Όλοι θέλουν μια μαγική λύση στα προβλήματά τους, αλλά κανείς δεν πιστεύει στη μαγεία».

Αυτές τις ημέρες, η Γαλλία ζει ένα αντίστοιχο θέατρο του παραλόγου, με τον Πρόεδρο Μακρόν σε ρόλο Τρελοκαπελά να ρωτά ευθέως τους Γάλλους ψηφοφόρους αν πιστεύουν ότι η μαγεία θα λύσει τα προβλήματα τους. Ακόμα και αν η ήττα του κόμματος του ήταν αναμενόμενη στις Ευρωεκλογές, ελάχιστοι περίμεναν ότι ο Γάλλος Πρόεδρος θα διέλυε αυθημερόν το Κοινοβούλιο, κηρύσσοντας κοινοβουλευτικές εκλογές για την ερχόμενη Κυριακή 30 Ιουνίου.

Πρόκειται για μια από τις συντομότερες προεκλογικές περιόδους στην ιστορία της χώρας, αλλά και την πιο ενδιαφέρουσα των τελευταίων δεκαετιών.

Η Εθνική Συσπείρωση της Μαρί Λεπέν, ένα σκληρό δεξιό κόμμα αποκαθαρμένο από την ακραία ρητορική του ιδρυτή του Ζαν-Μαρί Λεπέν (ο οποίος, σε ηλικία 96 ετών, βρίσκεται υπό τη νομική κηδεμονία των τριών θυγατέρων του), προελαύνει σε ολόκληρη τη Γαλλία – αρκεί κανείς να αναλογιστεί ότι στις πρόσφατες Ευρωεκλογές βγήκε πρώτο στο 93% των περιφερειών της χώρας.

Πλέον έχει απήχηση ακόμη και σε κοινά και περιοχές που μέχρι πρόσφατα απέφευγαν να το ψηφίσουν: τους νέους, τους συνταξιούχους, τις γυναίκες, τα αστικά κέντρα, την παραδοσιακά αντιλεπενική – αν και η οικογένεια Λεπέν έλκει την καταγωγή της από εκεί – Βρετάνη. Πατώντας σε μια αντιμεταναστευτικη ρητορική και ένα οικονομικό πρόγραμμα με έντονα σοσιαλιστικά στοιχεία, απευθύνεται σε λαϊκά και μεσαία στρώματα που αναζητούν μια ριζοσπαστική αλλαγή, υποσχόμενο τάξη (ειδικά στα σχολεία, τον πυρήνα της Γαλλικής δημοκρατίας) και ασφάλεια. Το δυνατό της χαρτί παραμένει η περιφέρεια: η βαθιά, Καθολική Γαλλία των ξεχασμένων απόκληρων, όπως τους έχει χαρακτηρίσει ο γεωγράφος Κριστόφ Γκιγί, που αισθάνονται ότι οι Παρισινές ελίτ τους αγνοούν.

Θα μεταφραστεί αυτή η υπεροχή σε καθαρή εκλογική νίκη;

Δύο προφανή εμπόδια αποτελούν ο εκλογικός νόμος και η αντισυσπείρωση, ειδικά στο χώρο της Αριστεράς. Το σύστημα των δύο γύρων ευνοεί τη δημιουργία ενός Ρεπουμπλικανικού μετώπου κόντρα στη Λεπενική Δεξιά στο δεύτερο γύρο της 7ης Ιουλίου, με έναν επιπλέον αστάθμητο παράγοντα να αποτελεί η αποχή εν μέσω καλοκαιριού. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν την Εθνική Συσπείρωση να κερδίζει τις εκλογές αλλά να μην μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, αναγκάζοντας τη Λεπέν σε συμμαχίες, πιθανόν με ένα κομμάτι της παραδοσιακής Γκωλικής δεξιάς, κάτι που έως πρόσφατα αποτελούσε ταμπού για τους διαδόχους του ιδρυτή της πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας.

Για τη δε Αριστερά που συσπειρώθηκε σε ένα κοινό Λαϊκό Μέτωπο προκειμένου να αντιμετωπίσει τη Λεπέν και τον Μακρόν, εμπόδια αποτελούν οι εσωτερικές έριδες, η απουσία ηγέτη κοινής αποδοχής, η διχαστική προσωπικότητα του προβοκάτορα αριστεριστή Μελανσόν, και η πανσπερμία απόψεων για τους πολέμους σε Γάζα και Ουκρανία.

Το ενδεχόμενο ακυβερνησίας, με ένα κοινοβούλιο τριχοτομημένο ανάμεσα στη Λεπενική Δεξιά, την Αριστερά και τον κεντρώο συνασπισμό του Μακρόν, υπογραμμίζει την πρωτοφανή κρίση αντιπροσώπευσης που αντιμετωπίζει το πολιτικό σύστημα της Γαλλίας, ενισχύοντας τις φωνές που ζητούν την ίδρυση μιας έκτης Γαλλικής Δημοκρατίας.

ΜΙΑ ΠΑΡΤΙΔΑ ΠΟΚΕΡ

Για τον Πρόεδρο Μακρόν, η ανακήρυξη εκλογών αποτελεί μια ριψοκίνδυνη κίνηση πόκερ, όπως χαρακτηρίστηκε από το Γαλλικό τύπο. Με τη δημοτικότητα του σε ελεύθερη πτώση, ο κεντρώος Μακρονικός συνασπισμός πιθανόν θα περιοριστεί σε λιγότερες από τις μισές έδρες που κατέχει έως τώρα, περνώντας στην τρίτη θέση πίσω από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο και τη Λεπενική Δεξιά.

Οι Γάλλοι καταλογίζουν στον Πρόεδρο τους αλαζονεία και αυταρχισμό, καθώς απέτυχε – ή δεν επεδίωξε καν – να διευρύνει τη βάση του κινήματος του. Μετά από επτά χρόνια στα ηνία της χώρας, είναι πλέον φανερό ότι ο Μακρονισμός δεν απέκτησε ρίζες στη Γαλλική κοινωνία, ειδικά στην επαρχία, παραμένοντας ένα τεχνοκρατικό μόρφωμα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του ηγέτη του. Εσχάτως απέτυχε ακόμα και στον τομέα που θεωρούνταν το δυνατό του χαρτί, την οικονομία, καθώς η Standard & Poor’s υποβάθμισε το αξιόχρεο της Γαλλίας εξαιτίας του υπέρογκου ελλείμματος, μια ταπεινωτική είδηση που ανάγκασε την κυβέρνηση να προβεί σε περικοπές.

Σε όλα αυτά ο Γάλλος Πρόεδρος έχει να αντιτάξει την ισχνή αλλά υπαρκτή οικονομική ανάπτυξη, τη μείωση της ανεργίας και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων τεχνολογίας, τη στιγμή που για την πλειοψηφία των Γάλλων πρώτη προτεραιότητα παραμένει η διατήρηση του βιοτικού τους επιπέδου. Η δυσαρέσκεια είναι τόσο έντονη που συζητείται ακόμα και το απίθανο: η παραίτηση του Μακρόν ενόψει μιας ανεπιθύμητης «συγκατοίκησης» με ένα Λεπενικό πρωθυπουργό.

Κάτι τέτοιο ενδεχομένως να άφηνε περιθώρια για μια πιθανή υποψηφιότητα Μακρόν για τρίτη προεδρική θητεία, οδηγώντας όμως και σε συνταγματική κρίση.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΚΑΙ ΦΡΟΥΔΕΣ ΕΛΠΙΔΕΣ

Παραδόξως, η προκήρυξη εκλογών είναι ένα στοίχημα που ενδέχεται να κερδίσει ο Μακρόν εις βάρος της ίδιας του της Προεδρίας. Σε μια χώρα υψηλών προσδοκιών και χαμηλής εμπιστοσύνης όπως η Γαλλία, το χειρότερο που μπορεί να συμβεί σε έναν πολιτικό είναι να εκλεγεί. Και αν για τους έμπειρους διαχειριστές της εξουσίας οι απαιτήσεις είναι ελεγχόμενες, για τους άπειρους που υπόσχονται μαγικές λύσεις η πίστωση χρόνου θα είναι ακόμα μικρότερη.

Τον ερχόμενο Ιούλιο, η πρωθυπουργία ενδέχεται να περιέλθει στα χέρια του Ζορντάν Μπαρντελά, του 28χρονου υπαρχηγού της Λεπέν και προέδρου της Εθνικής Συσπείρωσης από το υποβαθμισμένο Παρισινό προάστιο Σεν Ντενί που παράτησε το πανεπιστήμιο για να ασχοληθεί με την πολιτική. Εάν διαβεί τις πυλες του κυβερνητικού μεγάρου Ματινιόν, ο μαθητευόμενος μάγος Μπαρντελά θα κληθεί να συγκρουστεί με ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα, τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και τις χρηματοοικονομικές αγορές, ενώ η εξωτερική πολιτική θα παραμείνει προνομιακό πεδίο του Γάλλου προέδρου.

Μια ταχεία διάψευση των προσδοκιών θα ψαλίδιζε σημαντικά τις ελπίδες της Μαρί Λεπέν για την κατάληψη της Προεδρίας το 2027. Για την ώρα, αυτή έχει αφήσει στην άκρη τις υποσχέσεις του παρελθόντος περί δημοψηφίσματος για έξοδο από την ΕΕ, μιλώντας για μια Ευρώπη των Λαών που μπορεί να χτίσει με συμμάχους όπως η Ιταλίδα πρωθυπουργός Μελόνι.

Η πραγματική πρόκληση παραμένει η αναζήτηση ρεαλιστικής πρότασης όταν ένα μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος, αν όχι η πλειοψηφία, μοιάζει να πιστεύει ότι ζει στη χώρα των θαυμάτων, όπως η Αλίκη του Λιούις Κάρολ.

Τρανταχτό παράδειγμα η ακλόνητη πίστη τόσο της Αριστεράς όσο και της Λεπενικής Δεξιάς ότι είναι δυνατό ο μέσος Γάλλος να συνταξιοδοτείται στα 60 όταν το προσδόκιμο ζωής προσεγγίζει τα 84 έτη. Ή η πεποίθηση ότι το Γαλλικό κράτος μπορεί να ξοδεύει αλόγιστα όταν το δημόσιο χρέος προσεγγίζει το 115% του ΑΕΠ (περίπου όσο είχε η χώρα μας όταν μπήκε στην περιπέτεια της οικονομικής κρίσης) και ισοσκελισμένος προϋπολογισμός έχει να παρουσιαστεί εδώ και πολλές δεκαετίες.

H ελπίδα ότι η κλιματική αλλαγή που ήδη πλήττει τη χώρα θα αντιμετωπιστεί χωρίς θυσίες, ειδικά στον αγροτικό τομέα και τις μεταφορές. Η προφανής πλάνη ότι οι μεταναστευτικές εισροές σε μια χώρα με αποικιοκρατικό παρελθόν και δημογραφική κρίση θα ανακοπούν με μια ασαφή πολιτική «διπλών συνόρων» (Ευρωπαϊκών και ενός Γαλλικών), όπως υπόσχεται ο Μπαρντελά.

Σε όλα αυτά τα ζητήματα, οι δύο πιθανότεροι νικητές των εκλογών, η Αριστερά και η Λεπενική Δεξιά, αλλά σε κάποιο βαθμό και το Μακρονικό κέντρο, απαντούν με φληναφήματα και ασαφείς υποσχέσεις που ελάχιστη σχέση έχουν με τις ρεαλιστικές δυνατότητες της Γαλλίας στον 21ο αιώνα. Όποιος και αν αναδειχθεί νικητής των εκλογών, το ερχόμενο φθινόπωρο οι Γάλλοι ενδέχεται να διαπιστώσουν με σκληρό τρόπο, όπως και οι άσπονδοι φίλοι τους στην άλλη πλευρά της Μάγχης μετά το 2016, ότι μαγικές λύσεις στις μέρες μας υπάρχουν μόνο στα παραμύθια.