Πόσα χρωστάμε στην εφορία;

Ενδιαφέροντα στοιχεία για τα “κόκκινα” χρέη προς την εφορία δίνει στην τριμηνιαία έκθεση, που δημοσιοποίησε, χθες, Πέμπτη (27/6) το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο στο τέλος του Απριλίου του 2024, διαμορφώθηκε στα 107 δισ. ευρώ, μειωμένο κατά 667,9 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον Απρίλιο του 2023. Σημειώνεται ότι ποσοστό 24,6% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, που αντιστοιχεί σε 26,3 δισ. ευρώ αφορά σε οφειλές που χαρακτηρίζονται ως ανεπίδεκτες είσπραξης.

Η μείωση αυτή υπολογίζεται από (α) τις νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους 7,9 δισ. ευρώ συν (β) τις ληξιπρόθεσμες οφειλές κατά την 1/5/2023 που βεβαιώθηκαν μεταγενέστερα ύψους 1,9 δισ. ευρώ, μείον (γ) τις εισπράξεις και διαγραφές, οι οποίες αγγίζουν συνολικά τα 10,5 δισ. ευρώ.

Η ποιοτική διάρθρωση

Εξετάζοντας την ποιοτική διάρθρωση του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου διαπιστώνουμε ότι το 59,6% αυτού, που αντιστοιχεί σε 48,1 δισ. ευρώ, πηγάζει από φορολογικές οφειλές (άμεσοι και έμμεσοι φόροι, φόροι στην περιουσία, ΦΠΑ, ειδικοί φόροι κατανάλωσης κτλ.).

Το υπόλοιπο των πραγματικών ληξιπρόθεσμων οφειλών προέρχεται από άλλες κατηγορίες οφειλής, οι οποίες παρουσιάζουν χαμηλό ποσοστό είσπραξης.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ, σε αυτές περιλαμβάνονται τα πρόστιμα (φορολογικά και μη φορολογικά) τα οποία αποτελούν το 30% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, καθώς αγγίζουν τα 24,2 δισ. ευρώ και οι μη φορολογικές οφειλές (δάνεια, δικαστικά έξοδα, καταλογισμοί κτλ.), οι οποίες αποτελούν το 10,4% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 8,4 δισ. ευρώ.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι 8,7 δισ. ευρώ από τις φορολογικές οφειλές πηγάζουν από αφερέγγυους οφειλέτες και 12,6 δισ. ευρώ αφορούν σε οφειλές με λήξη δόσεων πέραν της τελευταίας δεκαετίας, απομένουν 26,8 δισ. ευρώ οφειλών από τις οποίες, σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ, πηγάζει άνω του 90% των εισπράξεων. Με άλλα λόγια το σύνολο σχεδόν των εισπράξεων προέρχεται από μόλις το 33% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου.

Σε αντίθεση με το πραγματικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο, το μεγαλύτερο μέρος των ανεπίδεκτων είσπραξης οφειλών (ποσοστό που αγγίζει το 65%) πηγάζει από τα πρόστιμα και ειδικότερα από τα φορολογικά πρόστιμα. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι από το σύνολο των προστίμων (41,3 δισ. ευρώ) το 41,3% έχει χαρακτηριστεί ως ανεπίδεκτο είσπραξης.

Παράλληλα, οι ανεπίδεκτες είσπραξης οφειλές περιλαμβάνουν φορολογικές οφειλές σε ποσοστό 31,2% και μη φορολογικές οφειλές σε ποσοστό 3,9%. Σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των φορολογικών οφειλών που περιλαμβάνονται στις ανεπίδεκτες είσπραξης οφειλές αφορά στον ΦΠΑ, από τον οποίο πηγάζει σχεδόν το 20% των ανεπίδεκτων είσπραξης οφειλών, ενώ το μικρότερο μέρος προέρχεται από τους φόρους στην περιουσία.

Οι οφειλέτες

Αναφορικά με τον συνολικό αριθμό των οφειλετών, στο τέλος Απριλίου του 2024 παρατηρείται σημαντική αύξηση κατά 958.313 πρόσωπα (φυσικά και νομικά) σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023 με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται στους 4.645.591 οφειλέτες.

Βασικός παράγοντας που επέδρασε στην ετήσια αύξηση του αριθμού των οφειλετών είναι ο ΕΝΦΙΑ, καθώς η πρώτη δόση του συγκεκριμένου φόρου έληγε στις 30/4/2024, ενώ η αντίστοιχη πρώτη δόση για το προηγούμενο έτος έληγε με διαφορά ενός μήνα δηλαδή στις 31/5/2023. 

Αναλυτικότερα, η εν λόγω αύξηση προέρχεται κυρίως από την κατηγορία οφειλής μέχρι 50 ευρώ, με τον αριθμό των οφειλετών να αυξάνεται κατά 1.070.998 πρόσωπα. Αντιθέτως, μείωση του αριθμού των οφειλετών, κατά 129.482 πρόσωπα συνολικά, καταγράφεται σε οφειλές μεταξύ 50 και 10.000 ευρώ.

Η μείωση του αριθμού των οφειλετών στο εύρος οφειλής από 50 μέχρι 10.000 ευρώ συνοδεύεται από μείωση του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου σε ετήσια βάση κατά 39 εκατ. ευρώ συνολικά.

Ωστόσο, αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου παρατηρείται τόσο σε οφειλές μικρότερες των 50 ευρώ, όσο και σε οφειλές μεταξύ 10.000 και 1 εκατ. ευρώ (κατά 1,3 δισ. ευρώ συνολικά).

Ιδιαίτερη ανάλυση απαιτεί η κατηγορία οφειλής άνω του 1 εκατ. ευρώ, καθώς στο εύρος μεταξύ 1 και 100 εκατ. ευρώ καταγράφεται αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου κατά 1,5 δισ. ευρώ, ενώ οι οφειλές άνω των 100 εκατ. ευρώ παρουσιάζουν μείωση κατά 3,5 δισ. ευρώ, η οποία πηγάζει από τη διαγραφή οφειλών της ΟΣΕ ΑΕ ύψους 3,03 δισ. ευρώ η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2023.

Εξετάζοντας την κατανομή των οφειλετών και του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου διαπιστώνεται ότι το σύνολο σχεδόν των οφειλών (96,4%) πηγάζει από την κατηγορία άνω των 10.000 ευρώ. Ειδικότερα, στο εύρος οφειλής άνω του 1 εκατ. ευρώ συγκεντρώνεται το 76,9% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου και μόλις το 0,2% των οφειλετών. Αντιθέτως, το 92,2% των οφειλετών συγκεντρώνεται στις οφειλές έως 10.000 ευρώ με το συνολικό τους ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο να αγγίζει το 3,6% των συνολικών οφειλών.

Αξίζει να σημειωθεί η διαφορετική συμμετοχή φυσικών και νομικών προσώπων στη διαμόρφωση του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου ανά εύρος οφειλής. Αναλυτικότερα, στις χαμηλές κατηγορίες οφειλών το σύνολο σχεδόν του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου προέρχεται από τα φυσικά πρόσωπα. Ενδεικτικό είναι ότι το 98,9% των οφειλών κάτω των 50 ευρώ και το 88,2% των οφειλών κάτω των 10.000 ευρώ πηγάζει από τα φυσικά πρόσωπα. Αντίστοιχα, το πλήθος των φυσικών προσώπων που οφείλουν λιγότερα από 50 ευρώ αντιστοιχεί στο 97,9% των οφειλετών αυτής της κατηγορίας οφειλής, ενώ για οφειλές μικρότερες των 10.000 εκατ. ευρώ το πλήθος των φυσικών προσώπων διαμορφώθηκε στο τέλος του Απριλίου του 2024 στα 3.883.892 άτομα, αποτελώντας το 90,6% του συνόλου για το συγκεκριμένο εύρος οφειλής.

Αντιθέτως, όσο αυξάνεται το ύψος των οφειλών ενισχύεται και ο ρόλος των νομικών προσώπων στη διαμόρφωση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου. Ειδικότερα, στην κατηγορία ληξιπρόθεσμου υπολοίπου άνω του 1 εκατ. ευρώ τα νομικά πρόσωπα συμμετέχουν στις οφειλές κατά 69,3%, με το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπό τους να αγγίζει στο τέλος του Απριλίου του 2024 τα 57 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, το πλήθος των νομικών προσώπων που οφείλουν πάνω από 1 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκε στα 5.769, αποτελώντας το 61,2% του πλήθους των οφειλετών σε αυτό το εύρος οφειλής.

Αναφορικά με τη ρύθμιση των οφειλών, σημειώνεται ότι μόλις το 5,7% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου βρίσκεται σε ρύθμιση, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 4,6 δισ. ευρώ. Το υψηλότερο ποσοστό των συνολικών ρυθμισμένων οφειλών (23,9%) εντοπίζεται στο εύρος 500 με 10.000 ευρώ, ενώ εντός αυτού του εύρους το ποσοστό των ρυθμισμένων οφειλών αγγίζει το 26,2% για ποσά από 3.000 έως 5.000 ευρώ. Ωστόσο, τα ποσοστά διαφέρουν μεταξύ φυσικών και νομικών προσώπων.

Συγκεκριμένα, το υψηλότερο ποσοστό ρυθμισμένων οφειλών φυσικών προσώπων εντοπίζεται μεταξύ 500 και 10.000 ευρώ (24,1%) και αγγίζει το 26,5% για ποσά από 2.000 έως 3.000 ευρώ. Αντίθετα, τα νομικά πρόσωπα ρυθμίζουν σε υψηλότερο ποσοστό (30,3%) οφειλές που ανήκουν στο εύρος από 10.000 έως 100.000 ευρώ, ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει στο 34,3% στην κατηγορία 10.000 με 20.000 ευρώ. Χαμηλά ποσοστά ρύθμισης οφειλών διαπιστώνονται τόσο σε χαμηλά ποσά οφειλής (ιδιαίτερα κάτω των 500 ευρώ), όσο και σε υψηλά ποσά οφειλής (άνω των 20.000 ευρώ για φυσικά πρόσωπα και άνω των 150.000 ευρώ για νομικά πρόσωπα).