Ποιοι άνθρωποι απατούν και γιατί το κάνουν – Τα στοιχεία για την Ελλάδα

Η αμοιβαία εμπιστοσύνη είναι σημαντικό στοιχείο σε μια μονογαμική σχέση και συνήθως (αν και όχι πάντα) συνδέεται με την πίστη του/της συντρόφου, τόσο ρομαντικά όσο και σεξουαλικά.

Τι συμβαίνει, όμως, όταν αυτή η (προσυμφωνημένη) εμπιστοσύνη διαρρηγνύεται;

Η απιστία μπορεί να “γκρεμίσει” μια δεσμευτική μονογαμική σχέση, οδηγώντας σε διαζύγια, χωρισμούς και προβλήματα, όπως κατάθλιψη και άγχος.

Παρά τις συνέπειες αυτές στις δεσμευτικές μονογαμικές σχέσεις, η απιστία παραμένει συχνό φαινόμενο. Αυτό εγείρει το ερώτημα: Γιατί απατούν οι άνθρωποι;

Όπως συνοψίζεται σε πρόσφατη έρευνα, η απιστία είναι κύρια αιτία για διαζύγια και χωρισμούς και αποτελεί ισχυρό προγνωστικό παράγοντα κακής ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη και άγχος (Fincham & May, 2017). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η “επικράτηση” της απιστίας κατά τη διάρκεια της ζωής είναι περίπου 20 με 25 τοις εκατό εντός των γάμων, με άνδρες και γυναίκες να απατούν σε παρόμοια ποσοστά.

Δεδομένου ότι η απιστία προκαλεί αρνητικές συνέπειες στις σχέσεις των ανθρώπων που επιλέγουν τη μονογαμική δέσμευση, αλλά επιλέγουν να απατούν τους συντρόφους τους, το ερώτημα είναι ένα: Ποια είναι τα κίνητρα που οδηγούν στην απιστία;

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΠΑΤΟΥΝ;

Σε πρόσφατη έρευνα, σχεδόν 500 κυρίως ετεροφυλόφιλα άτομα ρωτήθηκαν αν έχουν απατήσει έναν ρομαντικό σύντροφό τους (Selterman, Garcia & Tsapelas). Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συμμετοχή σε απιστία ήταν σαφές κριτήριο για τη μελέτη, οπότε όλοι οι συμμετέχοντες είχαν τουλάχιστον ένα περιστατικό απιστίας. Περίπου το 95% των συμμετεχόντων ανέφεραν παραδείγματα απιστίας.

Οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν τους λόγους για τους οποίους απατούν και στη συνέχεια εστίασαν την ανάλυσή τους στη σύνθεση των βαθύτερων αιτιών που ανέφεραν οι συμμετέχοντες στην έρευνα.

Οι 8 κύριοι λόγοι που προέκυψαν από την ανάλυση είναι οι εξής:

1) Έλλειψη αγάπης: Μερικές φορές (αλλά όχι πάντα) ένα έλλειμμα σε μια υπάρχουσα σχέση οδηγεί τους ανθρώπους σε εξωσυζυγικές σχέσεις. Πάνω από τα τρία τέταρτα (77 τοις εκατό) των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι η έλλειψη αγάπης για τον σταθερό σύντροφό τους, ή η μεγαλύτερη αγάπη για έναν εξωσυζυγικό σύντροφο, ήταν ένας ισχυρός λόγος για να απιστήσουν.

2) Αναζήτηση ποικιλίας: Άλλες φορές, η απιστία δεν είναι απάντηση σε ένα πρόβλημα με την υπάρχουσα σχέση, αλλά μια αντίδραση στην πλήξη. Για πολλούς ανθρώπους (74 τοις εκατό), η επιθυμία για ποικιλία παίζει ρόλο στη συμπεριφορά της απιστίας τους. Περισσότεροι άντρες εξήγησαν την απιστία τους με αυτόν τον λόγο από ό,τι οι γυναίκες.

3) Αίσθημα παραμέλησης: Παρόμοια με την έλλειψη αγάπης, ορισμένοι άνθρωποι απατούν ως απάντηση στην έλλειψη προσοχής του συντρόφου τους. Οι συμμετέχοντες (70 τοις εκατό) αποκάλυψαν ότι το αίσθημα παραμέλησης συνδέεται τουλάχιστον μέτρια με τη συμπεριφορά της απιστίας τους. Περισσότερες γυναίκες από άντρες αναγνώρισαν αυτό ως ένα από τα κίνητρά τους για να απιστήσουν.

4) Στιγμιαίο λάθος: Δεν είναι κάθε πράξη απιστίας προμελετημένη και καθοδηγούμενη από δυσαρέσκεια με την τρέχουσα σχέση. Πολλοί συμμετέχοντες (70 τοις εκατό) ανέφεραν ότι οι παράγοντες της κατάστασης που βρισκόντουσαν ήταν ένας βασικός λόγος που απατούσαν. Ίσως ήταν μεθυσμένοι ή βρέθηκαν σε μια απρόβλεπτη κατάσταση. Περισσότεροι άντρες αναγνώρισαν αυτό το κίνητρο ως λόγο για την απιστία τους από ό,τι οι γυναίκες.

5) Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης: Φαίνεται αντιφατικό, δεδομένου ότι η απιστία συνήθως φέρνει σημαντικές προσωπικές συνέπειες, αλλά για ορισμένους ανθρώπους, η πράξη της απιστίας μπορεί να ενισχύσει το εγώ και την αυτοεκτίμησή τους. Περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες (57 τοις εκατό) ανέφεραν ότι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους ήταν ένα κίνητρο για την απιστία τους.

6) Θυμός: Αυτός δεν ήταν ο πιο συχνά αναφερόμενος λόγος, αλλά ο θυμός έπαιξε ρόλο στις σχέσεις πολλών συμμετεχόντων (43 τοις εκατό). Σε αυτές τις περιπτώσεις, η απιστία θεωρήθηκε ως τρόπος τιμωρίας του/της συντρόφου ή εκδίκησης.

7) Λείπει το αίσθημα της δέσμευσης: Η έλλειψη αγάπης και η έλλειψη δέσμευσης προς τον/την σύντροφο συνδέονται με αισθήματα δυσαρέσκειας στη σχέση. Σχεδόν οι μισοί (41 τοις εκατό) των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι τα χαμηλά επίπεδα δέσμευσης προς τους ρομαντικούς τους συντρόφους παρακίνησαν την απιστία τους.

8) Σεξουαλική επιθυμία: Περίπου το ένα τρίτο των συμμετεχόντων (32 τοις εκατό) ανέφεραν ότι παρακινήθηκαν να απατήσουν λόγω της σεξουαλικής επιθυμίας τους. Ίσως στη σταθερή τους σχέση δεν έχουν τη συχνότητα του σεξ, το στυλ του σεξ ή τις συγκεκριμένες σεξουαλικές συμπεριφορές που επιθυμούν. Οι άντρες ανέφεραν αυτό τον λόγο περισσότερο σε σχέση με τις γυναίκες.

“ΥΠΕΡΜΕΤΑΔΟΣΗ” ΤΗΣ ΑΠΙΣΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η απιστία μετά την άρση του lockdown «χτύπησε κόκκινο» στη χώρα μας, όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών με τις γυναίκες να ξεπερνούν τους άντρες: Επτά στις δέκα γυναίκες αποφάσισαν να απιστήσουν έναντι των άπιστων αντρών που ήταν πέντε στους δέκα. Το εντυπωσιακό αυτό ποσοστό συνδέεται και με την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας την περίοδο του εγκλεισμού, καθώς οδηγεί την ευνουχισμένη -από την ανδρική κακοποίηση- γυναίκα στην απιστία.

Όλα αυτά και άλλα πολλά κατέδειξε η έρευνα του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, η οποία μελέτησε τη σεξουαλική συμπεριφορά 1200 κατοίκων της Ελλάδας (600 ανδρών και 600 γυναικών) μετά τον εγκλεισμό λόγω του κορονοϊού. Η έρευνα έγινε διαδικτυακά και οι ηλικίες των συμμετεχόντων ήταν από 18 έως 54 χρόνων.

Ο επικεφαλής της έρευνας Δρ Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος, πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, εξηγεί: «Τα στοιχεία από την τελευταία μας έρευνα δείχνουν πως οι γυναίκες ξεπέρασαν τους άνδρες σε ξενοπερπατήματα. Πιο συγκεκριμένα, επτά στις δέκα γυναίκες δήλωσαν απερίφραστα πως κεράτωσαν τους άρρενες συντρόφους και συζύγους τους, την ώρα που απίστησαν πέντε στους δέκα άνδρες».

Οι λόγοι, που η απιστία φούντωσε μετά τον εγκλεισμό, είναι προφανείς, υποστηρίζουν οι επιστήμονες. Όπως λένε χαρακτηριστικά, όταν το σεξουαλικό θηρίο πεινάσει, θα κατασπαράξει ό,τι βρει μπροστά του –η πείνα και η σεξουαλική πράξη είναι τα δυο βασικά ένστικτα επιβίωσης. Από το ένα μένουμε ζωντανοί, από το άλλο πολλαπλασιαζόμαστε.

«Στη διάρκεια του lockdown, τα φύλα έχασαν την επιθυμία για σεξ και βρήκαν την οικογενειακή θαλπωρή. Συνυπήρχαν, δηλαδή, χωρίς σεξουαλικές επαφές. Η στέρηση δημιούργησε την άκρατη επιθυμία για σεξ, μετά την απελευθέρωση και στα δυο φύλα και αυτό αποδεικνύεται από την αύξηση στη συχνότητα της απιστίας», λέει ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Χρήστος Φλιάτουρας, επιστημονικός συνεργάτης του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, που επεξεργάστηκε τα ευρήματα της εν λόγω έρευνας.

«Η συνύπαρξη και δη υποχρεωτικά αφαιρεί σε ερωτισμό και προσθέτει σε αγάπη, προστασία και ανία. Αυτό γίνεται για έναν και μόνο λόγο, για να προστατευθεί η οικογένεια, αφού το σεξ θα δημιουργούσε συγκρούσεις, ανταγωνισμούς, άρα εχθρότητα και πόλεμο ενδοοικογενειακό, που θα περιόριζε την υγιή ανάπτυξη των παιδιών (απομεινάρι αυτής της συνήθειας είναι και σήμερα η ενδοοικογενειακή βία)», συμπληρώνει.

Συνδέεται η ενδοοικογενειακή βία με την απιστία;

Ένα άλλο, πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η ανδρική κυριαρχία, συμβολική και σωματική, αυξήθηκε στην διάρκεια του εγκλεισμού κατά 30% πανευρωπαϊκά και στην χώρα μας κατά 20%. Θεσμοί όπως η οικογένεια, η εκκλησία και το κράτος την αναπαραγάγουν σαν φυσική τάξη, όπου ο ασθενέστερος υποτάσσεται, δίνοντας το δικαίωμα στον κυρίαρχο άνδρα να ασκεί αυτή την βία σαν μια φυσική, άρα και αποδεκτή σχέση, μέσα από ιδεολογήματα που δεν αμφισβητούνται.

Σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντινίδη, στη διάρκεια του υποχρεωτικού εγκλεισμού η ανδρική κυριαρχία πολλαπλασιάστηκε, στερώντας από την γυναίκα την σεξουαλικότητα, ως μια εμπειρία ιδιωτική και ιδιαιτέρως φορτισμένη από συναίσθημα, που δεν συμπεριλαμβάνει υποχρεωτικά τη συνουσία, αλλά χάδια, αγκαλιά και ομιλία, σε αντίθεση με τους άνδρες, που την βιώνουν κατακερματισμένα, επιθετικά και, κυρίως, ως μια πράξη κατάκτησης, προσανατολισμένη στη διείσδυση και στον οργασμό.

«Η αντίφαση αυτή οδηγεί τη γυναίκα στην ανάγκη αναζήτησης, όσων έχει στερηθεί μέσα στη μόνιμη ερωτική σχέση με τον μόνιμο σύντροφο, σε άλλες σχέσεις, που θα αναπληρώσουν αυτό το έλλειμμα με την πρώτη ευκαιρία. Στη μοιχεία υπάρχει τρυφερότητα και αυταπάρνηση, όπως έλεγε ο Borges. Αυτή, ακριβώς, η αναζήτηση της ερωτικής ισοτιμίας με έναν ξένο σύντροφο οδηγεί την ευνουχισμένη από την ανδρική βία γυναίκα στην απιστία, σε αντίθεση με τον άνδρα, που δεν έχασε ποτέ την ηδονή της εξουσίας μέσα στο σπίτι, άρα δεν είχε ανάγκη να την αναζητήσει εκτός οίκου», καταλήγει ο πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών.