Tim Berners-Lee: “H δύναμη του Διαδικτύου βασίζεται στην απουσία κεντρικού ελέγχου”

Ο Tim Berners-Lee, ο εφευρέτης του Παγκόσμιου Ιστού, μαζί με 36 ακόμα επιφανείς προσωπικότητες στην ανάπτυξη του Διαδικτύου, απέστειλαν την 1η Ιουλίου ανοιχτή επιστολή στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, António Guterres και στον Τεχνολογικό Απεσταλμένο του Οργανισμού, Amandeep Singh Gill, με την οποία καλούν τα Ηνωμένα Έθνη να διατηρήσουν το αποκεντρωμένο, συνεργατικό μοντέλο διακυβέρνησης που συνιστά το DNA του Διαδικτύου.

Στην επιστολή τους, οι υπογράφοντες, στους οποίους συμμετέχουν ο «πατέρας του Διαδικτύου» Vint Cerf και η πρώην Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Internet Society (ISOC), Lynn St. Amour, επισημαίνουν την μετεξέλιξη του Διαδικτύου από κυβερνητικά εργαστήρια σε ένα παγκόσμιο δημόσιο εργαλείο, διαχειριζόμενο από Οργανισμούς όπως το Internet Engineering Task Force (IETF) και το World Wide Web Consortium (W3C). «Από την ίδρυσή του πριν από πενήντα χρόνια, η τεχνική αρχιτεκτονική του Διαδικτύου έχει εξελιχθεί και συντηρηθεί συνεργατικά μέσω πολυσυμμετοχικών διαδικασιών», αναφέρει η επιστολή, τονίζοντας ότι αυτές οι διαδικασίες δημιούργησαν ένα Διαδίκτυο που λειτουργεί ως καταλύτης για την ανάπτυξη και τη συνδεσιμότητα σε όλο τον κόσμο μέσω της προώθησης της παγκόσμιας επικοινωνίας, της εκπαίδευσης και του εμπορίου.

Η επιστολή εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για τις τρέχουσες προτάσεις του Παγκόσμιου Ψηφιακού Συμφώνου (Global Digital Compact), μιας πρωτοβουλίας του António Guterres που ξεκίνησε το 2021 και έχει ως στόχο να καθορίσει κοινές αρχές για ένα ανοιχτό, ελεύθερο και ασφαλές ψηφιακό μέλλον.

Οι προτάσεις για το Παγκόσμιο Ψηφιακό Σύμφωνο, οι οποίες θα συζητηθούν στη Σύνοδο Κορυφής του Μέλλοντος τον Σεπτέμβριο του 2024, στοχεύουν στην ενίσχυση της ψηφιακής συνεργασίας και διακυβέρνησης και επικεντρώνονται στην εξασφάλιση καθολικής και προσιτής συνδεσιμότητας, την προώθηση ενός ανοιχτού και διαλειτουργικού Διαδικτύου, και την ενίσχυση της προστασίας και διακυβέρνησης δεδομένων. Έμφαση δίνεται, επίσης, στη σημασία της ψηφιακής εμπιστοσύνης και ασφάλειας, της αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης και του επιβλαβούς περιεχόμενού της, καθώς και της υπεύθυνη χρήσης των νέων τεχνολογιών, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ).

Επιπλέον, το Παγκόσμιο Ψηφιακό Σύμφωνο προτείνει τη δημιουργία νέων μηχανισμών, όπως το Διεθνές Επιστημονικό Συμβούλιο για την ΤΝ, έναν ετήσιο παγκόσμιο διάλογο για τη διακυβέρνηση της ΤΝ, και ένα ειδικό task force για τον συντονισμό των ψηφιακών και αναδυόμενων τεχνολογιών στον ΟΗΕ. Αυτά τα βήματα στοχεύουν στην αντιμετώπιση των κενών διακυβέρνησης και την προώθηση μιας πιο συνεκτικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης στη διαχείριση των ψηφιακών τεχνολογιών.

Ωστόσο, σύμφωνα με τους συγγραφείς της επιστολής, το Παγκόσμιο Ψηφιακό Σύμφωνο επιχειρεί να επιβάλλει ένα ιεραρχικό μοντέλο διακυβέρνησης στο Διαδίκτυο. Μια τέτοια κεντρικοποίηση, όπως υπογραμμίζεται, θα μπορούσε να υπονομεύσει τη θεμελιώδη φύση του Διαδικτύου. «Δεν υπάρχει κέντρο ελέγχου στο Διαδίκτυο. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι ουσιώδες και όχι τυχαίο», αναφέρει η επιστολή.

Oι συγγραφείς της ανοιχτής επιστολής επικρίνουν τη διαδικασία ανάπτυξης του Παγκόσμιου Ψηφιακού Συμφώνου, η οποία φαίνεται να μη λαμβάνει υπόψη το ρόλο των μη κυβερνητικών φορέων, ιδιαίτερα των τεχνικών οργανισμών προτύπων. «Το έγγραφο θα είναι κυρίως δημιούργημα των κυβερνήσεων, αποσυνδεδεμένο από το Διαδίκτυο και τον Ιστό όπως τους βιώνουν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο», προειδοποιούν.

Η επιστολή του Tim Berners-Lee και των 36 καλεί τα κράτη μέλη του ΟΗΕ, τον Γενικό Γραμματέα και άλλους εμπλεκόμενους φορείς να διασφαλίσουν ότι οι προτάσεις για την ψηφιακή διακυβέρνηση θα παραμείνουν πιστές στο επιτυχημένο συμμετοχικό μοντέλο. «Η εμπλοκή των κυβερνήσεων στη διακυβέρνηση του Διαδικτύου και της ψηφιακής τεχνολογίας είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση πολλών καταχρήσεων του παγκόσμιου αυτού συστήματος, αλλά είναι κοινή μας ευθύνη να διατηρήσουμε το από-κάτω-προς-τα-πάνω, συνεργατικό και περιεκτικό μοντέλο διακυβέρνησης του Διαδικτύου που έχει εξυπηρετήσει τον κόσμο για μισό αιώνα», καταλήγει η επιστολή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι “Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Διακυβέρνηση των Ψηφιακών Πλατφορμών” της UNESCO έχουν ήδη τονίσει την ανάγκη μιας πολυσυμμετοχικής προσέγγισης, που περιλαμβάνει κυβερνήσεις, πλατφόρμες, την κοινωνία των πολιτών και άλλους φορείς για την αποτροπή του κατακερματισμού του Διαδικτύου και την εξασφάλιση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον ψηφιακό κόσμο.

Τέλος, δεν είναι λίγοι και οι ακαδημαϊκοί που έχουν ταχθεί υπέρ του αποκεντρωμένου μοντέλου διακυβέρνησης του Διαδικτύου. Για παράδειγμα, ο καθηγητής Terry Flew από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ επισημαίνει ότι η κεντρικοποίηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερβολικό έλεγχο και περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης και της καινοτομίας. Ο Nathan Schneider, καθηγητής Σπουδών των Μέσων Ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, έχει, επίσης, εκφράσει ανοιχτά την υποστήριξή του για τη δημοκρατική διακυβέρνηση του Διαδικτύου, τονίζοντας την ανάγκη για ένα ελεγχόμενο από τους χρήστες μοντέλο που θα αντικαταστήσει τις σημερινές από-πάνω-προς-τα-κάτω, εταιρικά κυριαρχούμενες δομές, αντηχώντας την έκκληση του Tim Berners-Lee και των 36 για τη διατήρηση της θεμελιώδους αποκεντρωμένης φύσης του Διαδικτύου.