Πρώτη φορά η Ελλάδα χωρίς αντιπρόεδρο στο Ευρωκοινοβούλιο

Αντίστροφα μετράει ο χρόνος για την πρώτη σύνοδο της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 16 Ιουλίου, όπου οι 720 νεοεκλεγέντες ευρωβουλευτές θα εκλέξουν τον πρόεδρο, τους 14 αντιπροέδρους και τους πέντε κοσμήτορες. Η συνεδρίαση θα πραγματοποιηθεί στο Στρασβούργο, ενώ συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις για το πώς θα συγκροτηθούν οι πολιτικές ομάδες.

Στην πρώτη συνεδρίαση της Ολομέλειας οι νέοι ευρωβουλευτές θα ψηφίσουν και για την αριθμητική σύνθεση των μονίμων επιτροπών και υποεπιτροπών του Κοινοβουλίου.

Δυσάρεστη εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως για πρώτη φορά μετά από 22 χρόνια, η χώρα μας δεν θα έχει κάποιον υποψήφιο για αντιπρόεδρο του ΕΚ, που θα μπορούσε να αναλάβει την κρίσιμη – για τα συμφέροντα της χώρας – θέση.

Οι Έλληνες αντιπρόεδροι στο ΕΚ κατά το παρελθόν, ήταν οι εξής όπως διετέλεσαν χρονικά:

-Γιώργος Δημητρακόπουλος, για 2,5 χρόνια, από τις 25/01/2002 ως τις 19/7/2004.

-Αντώνης Τρακατέλλης, για 2,5 χρόνια επίσης, από τις 20/07/2004 ως τις 15/01/2007.

-Ρόδη Κράτσα – Τσαγκαροπούλου για 5 χρόνια, από τις 16/01/2007 ως τις 13/07/2009 και από τις 14/07/2009 μέχρι τις 16/01/2012.

-Σταύρος Λαμπρινίδης για 2 χρόνια, από τις 14/07/2009 ως τις 16/06/2011.

-Άννυ Ποδηματά για 3 χρόνια, από τις 05/07/2011 μέχρι τις 16/01/2012 και από τις 18/01/2012 μέχρι τις 30/06/2014.

-Δημήτρης Παπαδημούλης για 10 χρόνια, από τις 01/07/2014 ως τις 17/01/2017, και από τις 18/01/2017 (με ενδιάμεσες επανεκλογές) έως τις 15/07/2014 όταν και λήγει η θητεία του. Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι φυσικά ο μακροβιότερος Έλληνας αντιπρόεδρος του ΕΚ. Συγκεκριμένα, τον Ιούλιο του 2014 εκλέχθηκε αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με ποσοστό 42,1%. Τον Ιανουάριο του 2017, επανεκλέχθηκε αντιπρόεδρος, με ποσοστό 73,5%. Σε έκθεση απολογισμού για την κοινοβουλευτική θητεία 2014-2019, ο Παπαδημούλης αξιολογήθηκε ως ο Έλληνας ευρωβουλευτής με τη μεγαλύτερη επιρροή στη διαμόρφωση ευρωπαϊκής Πολιτικής. Τον Ιούλιο του 2019 επανεξελέγη Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με ποσοστό 60,5%.

-Τέλος, η Εύα Καϊλή για 11 μήνες, από τις 18/01/2022 μέχρι τις 13/12/2022 όταν και καθαιρέθηκε υπό το βάρος του σκανδάλου QatarGate. Το 2022 ήταν η μοναδική χρονιά που η χώρα μας είχε καταφέρει να εκλέξει δύο αντιπροέδρους στο ΕΚ. Ο κ. Παπαδημούλης εκλέχθηκε τέσσερις φορές ως αντιπρόεδρος του ΕΚ.

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως πριν δύο εβδομάδες, ο πρώην επικεφαλής των ευρωβουλευτών της ΝΔ, Βαγγέλης Μεϊμαράκης, δεν εξελέγη αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, κάτι που προκάλεσε ποικίλα σχόλια. Αυτό καθώς για τη νέα πενταετία επικεφαλής των ευρωβουλευτών της ΝΔ είχε τεθεί η Ελίζα Βόζενμπεργκ, με το αιτιολογικό ότι ο κ. Μεϊμαράκης θα διεκδικούσε θέση αντιπροέδρου του ΕΛΚ. Ο κ. Μεϊμαράκης όμως όχι μόνο δεν εξελέγη αλλά ήρθε τελευταίος στην ψηφοφορία, γεγονός που προκάλεσε σενάρια για “δάκτυλο” του Μάνφρεντ Βέμπερ που είναι “στενός συνεργάτης” του κ. Μητσοτάκη. Φυσικά, ουδείς γνωρίζει αν ο ίδιος ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε την οποιαδήποτε γνώση για τυχόν μεθοδεύσεις, πάντως τα παραπάνω προκάλεσαν εύλογες απορίες και ερωτηματικά, μιας και ο κ. Μεϊμαράκης θα μπορούσε θεωρητικά να διεκδικήσει θέση και για την αντιπροεδρία του ΕΚ.

Επισήμως, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Π. Μαρινάκης, είχε απαντήσει πως ο κ. Μητσοτάκης είναι ένα από τα πιο κομβικά πρόσωπα στη διαπραγμάτευση για την προεδρία της Κομισιόν και τα χαρτοφυλάκια των επιτρόπων. Σημείωσε όμως ότι αυτό δεν έχει σχέση με την ψηφοφορία για τους αντιπροέδρους του “μητρικού” ευρωπαϊκού κόμματος της ΝΔ, επισημαίνοντας ότι ήταν μία μυστική διαδικασία.

Διαδικασία εκλογής του προέδρου

Μετά τη σύσταση σε σώμα του Κοινοβουλίου με τη νέα σύνθεσή του στις 16 Ιουλίου, οι ευρωβουλευτές θα πρέπει πρώτα από όλα να εκλέξουν πρόεδρο για τα επόμενα δυόμιση χρόνια.

Ο/Η πρόεδρος του ΕΚ διαθέτει ευρύ φάσμα εκτελεστικών και αντιπροσωπευτικών αρμοδιοτήτων, οι οποίες περιλαμβάνουν “όλες τις εξουσίες για την προεδρία των συνεδριάσεων του Κοινοβουλίου και τη διασφάλιση της απρόσκοπτης διεξαγωγής τους”.

Υποψηφιότητες μπορούν να υποβληθούν είτε από μια πολιτική ομάδα είτε από ομάδα ευρωβουλευτών που συμπληρώνουν το ελάχιστο όριο, δηλαδή το 1/20 των μελών του ΕΚ. Πριν από την ψηφοφορία, οι υποψήφιοι/ες μπορούν να απευθύνουν ομιλία στην ολομέλεια μέγιστης διάρκειας πέντε λεπτών.

Η εκλογή προέδρου διεξάγεται με μυστική ψηφοφορία σε κάλπη και απαιτεί απόλυτη πλειοψηφία επί των έγκυρων ψήφων, δηλαδή 50% συν μία. Οι λευκές ή άκυρες ψήφοι δεν λαμβάνονται υπόψη. Η προθεσμία για τις υποψηφιότητες είναι μέχρι τη Δευτέρα, 15 Ιουλίου, στις 19:00 (ώρα Κεντρικής Ευρώπης).

Εάν δεν εκλεγεί πρόεδρος στον πρώτο γύρο, οι ίδιες ή άλλες υποψηφιότητες μπορούν να προταθούν για τον δεύτερο ή και τον τρίτο γύρο, υπό τους ίδιους όρους. Εάν δεν υπάρξει οριστικό αποτέλεσμα ούτε στον τρίτο γύρο της ψηφοφορίας, οι δύο υποψήφιοι/ες που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους στον τρίτο γύρο αναμετρώνται στον τέταρτο και τελευταίο γύρο, όπου εκλέγεται ο νικητής της τελικής αυτής ψηφοφορίας.

Μόλις εκλεγεί, ο/η νέος/νέα πρόεδρος θα πάρει τη θέση του/της στο προεδρείο και μπορεί να εκφωνήσει εναρκτήρια ομιλία.

Υπενθυμίζεται ότι η Ρομπέρτα Μέτσολα υπέβαλε την υποψηφιότητά της για την προεδρία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προσερχόμενη στο άτυπο ευρωπαϊκό συμβούλιο στις 17 Ιουνίου.

Επίσης, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) εξέλεξαν τον Αντόνιο Κόστα ως νέο πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει προταθεί να συνεχίσει ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για άλλα πέντε χρόνια και η πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κάγια Κάλλας, ως Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για Εξωτερικές Υποθέσεις και Πολιτική Ασφάλειας.

Ο ρόλος των αντιπροέδρων και των κοσμητόρων

Οι αντιπρόεδροι μπορούν να αντικαθιστούν τον/την πρόεδρο, μεταξύ άλλων προεδρεύοντας στις συνεδριάσεις της ολομέλειας και εκπροσωπώντας το Κοινοβούλιο σε συγκεκριμένες τελετές ή περιστάσεις, όταν απαιτείται. Οι κοσμήτορες ασχολούνται με διοικητικά θέματα που επηρεάζουν άμεσα τους ευρωβουλευτές.

Οι αντιπρόεδροι και οι κοσμήτορες είναι μέλη του Προεδρείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (οι κοσμήτορες με συμβουλευτική μόνο ιδιότητα), το οποίο θεσπίζει κανόνες για την ομαλή λειτουργία του ΕΚ. Μεταξύ των άλλων καθηκόντων του, το Προεδρείο καταρτίζει το προσχέδιο προϋπολογισμού του Κοινοβουλίου και αποφασίζει για διοικητικά, υπηρεσιακά και οργανωτικά θέματα. Στην πράξη, οι πολιτικές ομάδες φροντίζουν να διασφαλίζουν ότι η σύνθεση του Προεδρείου αντικατοπτρίζει σε γενικές γραμμές τα μεγέθη των πολιτικών ομάδων των ομάδων, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τα αποτελέσματα της εκλογής του/της προέδρου.

Η διαδικασία εκλογής αντιπροέδρων και κοσμητόρων

Ο Κανονισμός του Κοινοβουλίου (άρθρα 17 και 18) καθορίζει τον τρόπο εκλογής των μελών του Προεδρείου. Όσον αφορά τον/την πρόεδρο, οι υποψηφιότητες υποβάλλονται είτε από κάποια πολιτική ομάδα είτε από ομάδα ευρωβουλευτών με ελάχιστο όριο το 1/20 των βουλευτών του ΕΚ.

Οι αντιπρόεδροι εκλέγονται σε κοινή ψηφοφορία, με απόλυτη πλειοψηφία επί των ψηφισάντων. Εάν ο αριθμός των επιτυχόντων είναι μικρότερος από 14, διεξάγεται δεύτερος γύρος για τις υπόλοιπες έδρες, υπό τους ίδιους όρους. Εάν είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί τρίτη ψηφοφορία, σε αυτήν αρκεί απλή πλειοψηφία για την πλήρωση των θέσεων που απομένουν. Η σειρά των αντιπροέδρων καθορίζεται με βάση των αριθμό των ψήφων που λαμβάνουν και το γύρο της εκλογής τους και (σε περίπτωση ισοψηφίας) με βάση την ηλικία τους. Εάν το Προεδρείο αναδειχθεί δια βοής, διεξάγεται μυστική ψηφοφορία, η οποία καθορίζει τη σειρά των μελών του.

Οι ευρωβουλευτές μπορούν να ψηφίσουν τόσους υποψηφίους όσες και οι διαθέσιμες θέσεις στον αντίστοιχο γύρο ψηφοφορίας, αλλά προκειμένου η ψήφος τους να καταμετρηθεί ως έγκυρη πρέπει να επιλέξουν υποψήφιους/ες για περισσότερες από τις μισές θέσεις που παραμένουν κενές, στρογγυλεύοντας προς τα πάνω αν χρειάζεται. Αυτό σημαίνει ότι στον πρώτο γύρο οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να στηρίξουν τουλάχιστον οκτώ υποψηφιότητες και, εάν υπάρχει μονός αριθμός θέσεων στους επόμενους γύρους, ο αριθμός θα στρογγυλοποιείται προς τα πάνω: για παράδειγμα, για εννέα θέσεις το ελάχιστο θα είναι πέντε ψήφοι. Τα ψηφοδέλτια που δεν πληρούν το κατώτατο όριο δεν προσμετρώνται.

Όσον αφορά τους υποψήφιους για το νέο προεδρείο του Ευρωκοινοβουλίου, τα δύο από τα τρία μεγάλα κόμματα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) και οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) ανακοίνωσαν ήδη τα ονόματα των υποψηφίων τους για τη θέση των αντιπροέδρων.

Η εκλογή των κοσμητόρων ακολουθεί την ίδια διαδικασία με των αντιπροέδρων.