ΠΩΣ ΟΙ MASSIVE ATTACK ΕΞΕΛΙΧΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΓΚΡΟΥΠ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ;

…και να σκεφτείς ότι όλα ξεκίνησαν εντελώς διαφορετικά. 

Στις 17 Ιανουαρίου του 1991 ξεκινά η επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου», ο Πόλεμος στον Κόλπο αλλάζει πίστα, γίνεται κυριολεκτικά παγκόσμια υπόθεση, παίζει 24 ώρες το 24ωρο στο CNN. Οι Massive Attack έχουν έτοιμο ένα άλμπουμ που, κανείς δεν το ξέρει τότε, αλλά θα αλλάξει τα 90s και τη βρετανική μουσική ιστορία. Το Blue Lines είναι hip hop σε χαμηλότερες στροφές, είναι soul αναδυόμενη από ντουμάνια καπνού, είναι reggae που δεν έρχεται από την ηλιόλουστη Τζαμάικα αλλά από το συννεφιασμένο Μπρίστολ. Είναι, με μία λέξη, αριστούργημα. 

Το συγκρότημα δεν έχει απολύτως καμία βαρύτητα. Έχει προκύψει μέσα από την κολεκτίβα Wild Bunch, τοπικοί legends κατά τη διάρκεια των 80s: DJs, ράπερς, καλλιτέχνες του δρόμου, «φίφτι φίφτι ραπ, (χόρτο) και γκραφίτι». O Κάμερον ΜακΒέι, τότε μάνατζερ τους και μετέπειτα σύζυγος της Νένε Τσέρι, τους συμβουλεύει να αφαιρέσουν από το όνομα το “Attack” – δεν είναι και ότι καλύτερο για το κλίμα της εποχής, ίσως του κόψει τον δρόμο προς το ραδιόφωνο. Η μπάντα δέχεται, δεν έχει κι άλλη επιλογή υπό την πίεση και της δισκογραφικής, κι έτσι 1 στα 4 αντίτυπα της αρχικής κοπής του Blue Lines βγαίνει μόνο με το Massive στο κλασικό εξώφυλλο. «Ήμασταν αφελείς, δεν ξέραμε ποιο είναι το σωστό, αλλά καταλαβαίναμε ότι ήταν ένας συμβιβασμός. Από την άλλη μπορώ να φανταστώ ένα πρωτοσέλιδο εφημερίδας “MASSIVE ATTACK ON IRAQ” την προηγούμενη της κυκλοφορίας του άλμπουμ και πόσο κακό θα μάς έκανε», δήλωσαν μερικά χρόνια αργότερα.  

H «Καταιγίδα της Ερήμου» ολοκληρώθηκε μετά από 6 εβδομάδες, στις 28 Φεβρουαρίου του 1991. Το γκρουπ πήρε πίσω το όνομά του. Το Blue Lines εξελίχθηκε σε modern classic – έχει συμπεριληφθεί σε κάθε πιθανή κι απίθανη best of λίστα, έχει επανεκδοθεί περισσότερες από μια φορές, έχει πουλήσει σχεδόν ένα εκατομμύριο αντίτυπα σε αυτά τα 33 χρόνια και συνεχίζει. 

33 χρόνια στα οποία οι Massive Attack εξελίχθηκαν σε κάτι πολύ περισσότερο από ένα σπουδαίο, έστω εμβληματικό ή επιδραστικό, μουσικό γκρουπ. Για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη που, χωρίς να το επιλέξουν, ανέθεσαν στην ποπ κουλτούρα την πολιτική τους ανατροφή κι εκπαίδευση, αυτή η παρέα από το Μπρίστολ εξελίχθηκε στην πολιτική συνείδηση της εποχής μας. Ενεργοί και συνεπείς, σε μια εποχή που οι περισσότεροι καλλιτέχνες περιμένουν τον αλγόριθμο να τους πει για τι πράγμα θα τοποθετηθούν και, συνήθως, για τι όχι.

 

 

Ας πάρουμε μόνο το 2024. Οι Massive Attack…

– Τήρησαν τη διαχρονική στάση τους στο πλευρό του λαού της Παλαιστίνης καταγγέλλοντας το Ισραήλ για την σφαγή στη Γάζα (έχουν να παίξουν εκεί από το 1999). Ο λογαριασμός τους στο Instagram λέει όλα αυτά που ακόμα και τα μεγαλύτερα ΜΜΕ της Δύσης ντροπιαστικά αποσιωπούν ή παραχαράσσουν εδώ και σχεδόν δέκα μήνες. Κυκλοφόρησαν, μάλιστα, και το Ceasefire EP σε συνεργασία με τους Young Fathers και τους Fontaines DC, τα έσοδα του οποίου θα πάνε στις αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε Γάζα και Δυτική Όχθη. Ο frontman τους, Ρομπ Ντε Νάια, δάνεισε επίσης τη φωνή του στο συγκλονιστικό πρότζεκτ “Voices for Gaza”.

 

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Voices for Gaza (@voicesforgza)

 

– Ματαίωσαν την εμφάνισή τους στη Γεωργία πριν λίγες εβδομάδες, αντιδρώντας σε νόμο που πέρασε η φιλορωσική κυβέρνηση, σύμφωνα με τον οποίο «ΜΜΕ και ΜΚΟ που αντλούν πάνω από 20% της χρηματοδότησής τους από το εξωτερικό» θεωρούνται «πράκτορες ξένων συμφερόντων». Το κίνημα Shame τους έγραψε μια δημόσια επιστολή, αποκαλώντας τον νόμο ‘massive attack” στη δημοκρατία και καλώντας τους να ακυρώσουν το λάιβ ενώνοντας τις φωνές τους με τις διαμαρτυρίες των Γεωργιανών. Το γκρουπ ανταποκρίθηκε.

– Υποστήριξαν σθεναρά στις πρόσφατες βρετανικές εκλογές το κόμμα των Πράσινων που σημείωσε την καλύτερη επίδοση της 34χρονης ιστορίας του, εκλέγοντας 4 βουλευτές. Οι Massive Attack ενώθηκαν με εκείνες τις προοδευτικές φωνές στη Βρετανία που ασκούσαν σκληρή κριτική στον Κιρ Στάρμερ, θεωρώντας ότι θολώνει τις πολιτικές καταβολές των Εργατικών και ότι η πολιτική σε πολλά θέματα δεν είναι διαφορετική από τους Συντηρητικούς. Το 2019 άλλωστε, στις προηγούμενες εκλογές, είχαν στηρίξει τον Τζέρεμι Κόρμπιν αποκαλώντας τον «φάρο ελπίδας στον αγώνα ενάντια στον αναδυόμενο ακροδεξιό εθνικισμό, την ξενοφοβία και τον ρατσισμό σε μεγάλο μέρος του δημοκρατικού κόσμου».

– Πριν λίγες εβδομάδες ως ιδρυτικές φωνές της κίνησης Bands Boycott Barclays, ηγήθηκαν της αποχώρησης περισσότερων από 120 σχημάτων από το line-up του φεστιβάλ The Great Escape στο Μπράιτον. Ο βρετανικός τραπεζικός κολοσσός της Barclays έχει βρεθεί στο ακτιβιστικό στόχαστρο τους τελευταίους μήνες, καθώς κατηγορείται ότι χορηγεί δάνεια/έχει μερίδια σε εταιρείες που προμηθεύουν με όπλα το κράτος του Ισραήλ.

 

Αλλά, φυσικά, δεν είναι μόνο αυτά.

Όσοι τους έχουμε δει σε κάποια από τις προηγούμενες έξι εμφανίσεις τους στην Ελλάδα (3 στον Λυκαβηττό, 2 στο Γεώργιος Καραϊσκάκης, η τελευταία στην Μαλακάσα την ημέρα του τελικού του Μουντιάλ του 2010) θυμόμαστε το απίστευτο 100th Window πρότζεκτ με τον καταιγισμό αριθμών και δεδομένων στις γιγαντοοθόνες των λάιβ. Φέτος, θα δούμε την εξέλιξή του που λέγεται Present Shock: ένα έργο που τραβά αλγοριθμικά τους βασικότερους τίτλους από τα μίντια όλου του κόσμου και τους αντιπαραθέτει με στατιστικά από την καθημερινότητά των ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη. Στόχος, η ανάδειξη της «κατάρρευσης του context» (“context collapse”). Αλλιώς για ποια πράγματα μιλάνε τα μίντια και για ποια θα έπρεπε να μιλάνε.

Η τελευταία τους κυκλοφορία, το ep Eutopia (που κυκλοφόρησε μόνο ψηφιακά το 2020) αποτελείται από τρία κομμάτια με αντίστοιχα μικρού μήκους φιλμ που συνδυάζουν μουσική, αφήγηση από ειδικούς και πολιτικό σχόλιο. Κι εδώ οι τίτλοι λένε όσα χρειάζεται να ειπωθούν: “#CLIMATEEMERGENCY”, “#TAXHAVENS”, “#UNIVERSALBASICINCOME” // Κλιματικό επείγον, φορολογικοί παράδεισοι, παγκόσμιο βασικό εισόδημα.

Ο Ρομπ Ντελ Νάια (με τη μισή ιταλική καταγωγή, την αγάπη για τη Νάπολι και την φημη-που-θα-σέρνεται-για-πάντα ότι είναι ο Banksy) είναι ο βασικός εκφραστής των πολιτικών πεποιθήσεων του γκρουπ. Υπήρξε σκληρός επικριτής του Τόνι Μπλερ για την εισβολή στο Ιράκ το 2003 (που στηρίχθηκε σε ψευδείς ισχυρισμούς ότι το Ιράκ είχε στην κατοχή του «όπλα μαζικής καταστροφής»). Μαζί με τον Ντέιμον Άλμπαρν είχαν μάλιστα αγοράσει μια σελίδα χώρο στο τότε κραταιό NME για να δημοσιεύσουν το αντιπολεμικό τους μήνυμα. Μαζί με τον Τομ Γιορκ είχαν κάνει κάτι άλλο: το 2011 είχαν παίξει έξω από τα γραφεία της UBS στο Λονδίνο, στο πλαίσιο του αδικοχαμένου (;) κινήματος Occupy που στο αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης προσπάθησε να μιλήσει για τις ανισότητες της εποχής μας.

Μια από τις πιο συγκινητικές παρεμβάσεις τους στο διεθνές πεδίο ήταν σε μια συναυλία στην Κωνσταντινούπολη το 2014. Οταν η γιγαντοοθόνη πίσω τους έδειξε τα οκτώ ονόματα των ανθρώπων που είχαν χάσει τη ζωή τους στις διαδηλώσεις του πάρκου Γκεζί την προηγούμενη χρονιά. Το μήνυμα που συνόδευε τα ονόματα ήταν σαφές: “Their killers are still out there” // «Οι δολοφόνοι τους είναι ακόμα ελεύθεροι».

Το 2018, στον απόηχο του σκανδάλου της Cambridge Analytica και του ρόλου που έπαιξε στη εκλογή του Τραμπ και την επικράτηση του Brexit, οι Massive Attack έκλεισαν τη σελίδα τους στο ίντερνετ με το εξής μήνυμα: «Μετά τις αποκαλύψεις για τη συνεχιζόμενη αδιαφορία του Facebook για την ιδιωτικότητά σας, την έλλειψη διαφάνειας και την αδιαφορία τους για λογοδοσία – οι Massive Attack θα αποσυρθούν προσωρινά». (Η σελίδα τους λειτουργεί κανονικά σήμερα.)

 

Σε περιβαλλοντικά ζητήματα, οι Massive Attack έγιναν το πρώτο συγκρότημα παγκοσμίως που δέσμευσε τις εταιρείες που διαχειρίζονται τις περιοδείες του στο πρόγραμμα μείωσης εκπομπών ρύπων του ΟΗΕ “Race to Zero”. Πολύ πριν η κλιματική κρίση γίνει η απτή πραγματικότητα των ημερών μας, το γκρουπ είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου ενώνοντας φωνές και δυνάμεις με τους ακτιβιστές Extinction Rebellion – στις μεγάλες διαδηλώσεις τους μάλιστα το 2018-19 στο Λονδίνο, τους είχαν βοηθήσει να στήσουν κι ένα ραδιοφωνικό δίκτυο με πομπούς και δέκτες σε backpacks για να συντονίζονται σε όλη την βρετανική πρωτεύουσα.

Φυσικά, οι Massive Attack είναι πρώτα απ’ όλα η μουσική τους. Τα 5 θαυμάσια άλμπουμ τους, η κληρονομιά του trip hop (όρο που προφανώς βδελύσσονται), όλες οι στιγμές της ζωής μας που έχουμε συνδέσει με τα σπουδαία τραγούδια τους, οι καθοριστικές συνεργασίες τους [(όχι και τόσο) τυχαία tags: Λιζ Φρέιζερ, “Teardrop” – “Black Milk” // Χόρας Άντι, “Angel” – “Man Next Door” – “Splitting the Atom” // Young Fathers, “Voodoo in my Blood”]. Κι είναι παρήγορο, σε μια εποχή χαμηλών προσδοκιών και συνεχών απογοητεύσεων, το γεγονός ότι υπάρχουν. Αυτοί και η στάση τους. Οι απόψεις τους και, κυρίως, οι πράξεις τους…