Οι 4 νέες εξετάσεις που θα αλλάξουν το μέλλον της υγείας

Από τις πολλές επιστημονικές έρευνες που παρουσιάζονται σχεδόν καθημερινά, είτε αφορούν φάρμακα, είτε νέου τύπου διαγνωστικές εξετάσεις, ελάχιστα καταλήγουν στη καθημερινή κλινική πράξη.

Ωστόσο, υπάρχουν και οι μελέτες που βρίσκονται στο τελικό στάδιο και «δείχνουν» ότι νέα όπλα για τις ασθένειες και για καλύτερη υγεία θα βρίσκονται σύντομα στα φαρμακεία ή στα εργαστήρια της γειτονιάς.

Όσον αφορά τις διαγνωστικές εξετάσεις, 4 σημαντικές από αυτές αναμένεται σύντομα να γίνονται στα διαγνωστικά εργαστήρια και μάλιστα να καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ, καθώς είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Αυτές είναι:

Εξέταση αίματος για την υποτροπή του καρκίνου

Ο καρκίνος είναι ένας ανεξέλεγκτα αναπτυσσόμενος όγκος κυττάρων και όπως και τα υγιή μας κύτταρα, περιέχουν το δικό τους, μοναδικό DNA.

Οι καρκίνοι απελευθερώνουν θραύσματα του δικού τους DNA, τα οποία μπορούν να ανιχνευθούν στο αίμα του ασθενούς μέσω μιας απλής εξέτασης αίματος.

Αυτά τα θραύσματα ονομάζονται «κυκλοφορούν καρκινικό DNA» (ctDNA).

Οι εξετάσεις αίματος που έχουν σχεδιαστεί για να εντοπίζουν αυτά τα θραύσματα των πρωτεϊνών του καρκίνου (που ονομάζονται εξετάσεις ctDNA, μερικές φορές αναφέρονται και ως «υγρή βιοψία»), μπορούν να προβλέψουν την υποτροπή του καρκίνου νωρίτερα από ό,τι θα φαινόταν σε μια παραδοσιακή απεικονιστική εξέταση, όπως η αξονική τομογραφία ή η τομογραφία PET.

Για τους ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο, η οποία συχνά γίνεται ως θεραπευτικός στόχος, η εξέταση αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει ένα κρίσιμο βήμα στην παρακολούθηση της υποτροπής του καρκίνου, με μία σειρά από εξετάσεις αίματος που λαμβάνονται σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα με στόχο να εντοπίζεται ο καρκίνος σε προγενέστερο στάδιο, εάν υποτροπιάσει.

Το τεστ έχει επικυρωθεί κλινικά σε διάφορους καρκίνους με ελπιδοφόρα αποτελέσματα στον καρκίνο του μαστού, τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης.

Οι εξετάσεις αυτές όχι μόνο έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν νωρίτερα την υποτροπή του καρκίνου και να βελτιώσουν τα αποτελέσματα για τους ασθενείς, αλλά επίσης, με περαιτέρω έρευνα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της ανταπόκρισης στις θεραπείες και να καθορίσουν τη βέλτιστη διάρκειά θεραπείας, μειώνοντας τόσο το κόστος όσο και ενδεχομένως, τις παρενέργειες.

Η χρήση αυτών των εξετάσεων μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό των ασθενών που χρειάζονται επιπλέον θεραπείες μετά από μια χειρουργική επέμβαση για να μειωθεί ο κίνδυνος επανεμφάνισης του καρκίνου και να αποφευχθεί η πιθανή υπερθεραπεία ασθενών που δεν χρειάζονται αυτού του είδους την επικουρική θεραπεία, κάτι που δοκιμάζεται, επί του παρόντος, σε κλινικές δοκιμές.

Νέο τεστ για τη νόσο Αλτσχάιμερ

Ένα άλλο τεστ με πιθανό όφελος είναι το νέο τεστ αίματος για την ανίχνευση της νόσου Αλτσχάιμερ χρόνια πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική πάθηση κατά την οποία μη φυσιολογικές πρωτεΐνες συσσωρεύονται στον εγκέφαλο, προκαλώντας βλάβη στον εγκεφαλικό ιστό και με αποτέλεσμα την προοδευτική έκπτωση της γνωσιακής λειτουργίας και της μνήμης του ασθενούς.

Η εξέταση αίματος ALZpath στοχεύει στον εντοπισμό της «p-tau217», μιας μορφής της πρωτεΐνης tau, η οποία αποτελεί σήμα κατατεθέν στην εκδήλωση της νόσου Αλτσχάιμερ και φαίνεται να είναι εξίσου αποτελεσματική στην ανίχνευση της νόσου σε πρώιμες δοκιμές με τις τρέχουσες διαγνωστικές τεχνικές.

Η διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ γίνεται επί του παρόντος μέσω ενός συνδυασμού κλινικών συμπτωμάτων, μαγνητικής τομογραφίας του εγκεφάλου και οσφυονωτιαίας παρακέντησης, κατά την οποία λαμβάνεται δείγμα εγκεφαλονωτιαίου υγρού και εξετάζεται για τις εν λόγω πρωτεΐνες.

Οι οσφυονωτιαίες παρακεντήσεις απαιτούν εξειδικευμένο ιατρό, είναι άβολες για τους ασθενείς και ενέχουν περισσότερους κινδύνους σε σύγκριση με μια εξέταση αίματος, η οποία κοστίζει επίσης αρκετά λιγότερο.

Υπάρχει επίσης μεγαλύτερη πιθανή διαθεσιμότητα αυτής της εξέτασης σε παγκόσμια κλίμακα.

Ορισμένα από τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της νέας εξέτασης αίματος, που διεξήχθη σε 786 συμμετέχοντες, έδειξαν υψηλή διαγνωστική ακρίβεια στην ανίχνευση κοινών πρωτεϊνών που παρατηρούνται στη νόσο Αλτσχάιμερ.

Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου είναι σημαντική, καθώς υπάρχουν ορισμένες θεραπείες που λαμβάνονται στα πρώιμα στάδια (ήπια έως μέτρια νόσος Αλτσχάιμερ) για την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου, και ως εκ τούτου η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να δώσει στους ασθενείς μεγαλύτερη αυτονομία, συμμετοχή και λήψη αποφάσεων για την πορεία της φροντίδας τους.

Αν και τα αποτελέσματα αυτά είναι πολλά υποσχόμενα, η δοκιμή βρίσκεται ακόμη σε διαδικασία κλινικής επικύρωσης.

Εάν είναι επιτυχής, θα πρέπει να περάσει από τη διαδικασία να λάβει έγκριση από τους αρμόδιους φορείς (Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων), ώστε να γίνει δημόσια διαθέσιμη.

Οι ερευνητές πάντως, παραμένουν αισιόδοξοι και προβλέπουν ότι θα μπορούσαν να έχουν ένα συμπέρασμα σχετικά με αυτό το τεστ εντός του επόμενου έτους.

Τεστ σάλιου για τον καρκίνο του προστάτη

Αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν σε πρόσφατο παγκόσμιο συνέδριο ογκολογίας, δείχνουν την πιθανή κυκλοφορία ενός νέου τεστ που χρησιμοποιεί το σάλιο για την ανίχνευση αυξημένου κίνδυνου για καρκίνο του προστάτη.

Το τεστ αποσκοπεί στον εντοπισμό γενετικών παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο ενός άνδρα να αναπτύξει καρκίνο του προστάτη.

Ο εντοπισμός των ανδρών που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου θα μπορούσε να έχει καθοριστική σημασία για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων για τους ασθενείς.

Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς, η εξέταση αίματος PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο) είναι χρήσιμη για την παρακολούθηση, αλλά δεν θεωρείται αρκετά ευαίσθητη ώστε να χρησιμοποιείται στον προσυμπτωματικό έλεγχο.

Μια εξέταση σάλιου θα ήταν επίσης εξαιρετική για τον ασθενή, καθώς είναι μη επεμβατική όπως η λήψη βιοψίας και μπορεί να γίνει στο σπίτι.

Οι ασθενείς θα αφήναν λίγο σάλιο σε ένα δοχείο και θα το έστελναν ταχυδρομικώς για εξέταση. Το DNA θα αναλύεται στη συνέχεια από το σάλιο για να αναζητηθούν πιθανοί γενετικοί δείκτες που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη.

Δεδομένα φορητής συσκευής

Οι φορητές συσκευές, όπως έξυπνα ρολόγια, τηλέφωνα ή πιο εξειδικευμένες, έχουν σχεδιαστεί για να παρακολουθούν τον αριθμό των βημάτων, τον καρδιακό ρυθμό και τις μετρήσεις του ύπνου και να δίνουν μια συνολική εκτίμηση των επιπέδων φυσικής κατάστασης ενός ατόμου.

Αυτές οι φορητές συσκευές αναμένεται να μπουν επίσημα και στον χώρο της υγείας.

Ο στόχος στο μέλλον είναι να χρησιμοποιηθούν αυτά σε συνδυασμό με καθιερωμένες αξιολογήσεις, όπως ερωτηματολόγια για την ποιότητα ζωής, ως ένας πιο ολιστικός τρόπος αξιολόγησης του αντίκτυπου που έχουν διάφορες θεραπείες ή παρεμβάσεις σε έναν ασθενή στο σπίτι.

Είναι πιθανό, για παράδειγμα, εάν ένας ασθενής υποφέρει από παρενέργειες της θεραπείας του καρκίνου, να περνάει περισσότερο χρόνο στο σπίτι για να ξεκουραστεί και έτσι να υπάρχει σχετική μείωση του αριθμού των βημάτων.

Ενώ οι συσκευές αυτές δεν θα χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση χρόνιων ασθενειών σε προγενέστερο στάδιο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της θεραπείας ή μετά από χειρουργική επέμβαση για να προβλεφθεί ποιοι ασθενείς θα χρειαστεί να επιστρέψουν στο νοσοκομείο.