Λι Μίλερ: Το μοντέλο που έγινε πολεμική ανταποκρίτρια

Μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς γιατί μια προσωπικότητα σαν την Λι Μίλερ γοήτευσε την Έλεν Κούρας.

Η Λι Μίλερ έγινε διάσημη ως φωτογράφος και φωτορεπόρτερ, αλλά ξεκίνησε πολύ μακριά από τις γραμμές της μάχης. Στη διάρκεια των ‘20s ήταν μοντέλο στη Νέα Υόρκη πριν μετακομίσει στο Παρίσι και γίνει φωτογράφος μόδας εκεί. Τι ήταν αυτό που την έκανε να βρεθεί στο πεδίο του πολέμου λίγα μόλις χρόνια αργότερα για λογαριασμό της Vogue, φωτογραφίζοντας την απελευθέρωση του Παρισιού στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη φρικώδη αλήθεια στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου;

Στην ταινία “Lee”, η οποία κάνει πανελλήνια πρεμιέρα στην Πάτμο, στο πλαίσιο του 13ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αιγαίου, αυτή την ιστορία είναι που εξερευνά η υποψήφια για Όσκαρ σκηνοθέτης Έλεν Κούρας, η οποία έχει λάβει δάφνες στο παρελθόν για το ντοκιμαντέρ “Betrayal” του 2008, για τη ζωή και την τραγωδία ενός μετανάστη από το Λάος στη Νέα Υόρκη.

Η αναζήτηση της αλήθειας είναι μεγάλο κομμάτι του έργου της Κούρας, άρα φυσικά και θα την συνάρπαζε αυτή η μετάβαση της Λι Μίλερ σε ατρόμητη φωτορεπόρτερ που παγίδευσε στο φακό της μερικές από τις πιο σοκαριστικές και πιο αναγκαίες εικόνες του 20ου αιώνα – ένα αληθινό ιστορικό ντοκουμέντο της φρικιαστικής ικανότητας του ανθρώπου για Κακό.

Την Λι στην ταινία παίζει η Κέιτ Γουίνσλετ, που αποτέλεσε και τον κύριο λόγο που το φιλμ γυρίστηκε – οι δυο τους γνωρίστηκαν στο σετ της “Αιώνιας Λιακάδας” (όπου η Κούρας ήταν διευθύντρια φωτογραφίας) και από τότε συζητούσαν για το ενδεχόμενο αυτής της συνεργασίας. Έμελλε το “Lee” να γίνει τελικά πραγματικότητα σε μια ιστορική συγκυρία σαν τη σημερινή, όπου η ίδια η έννοια της αλήθειας δέχεται επίθεση.

Fake news, τεχνητή νοημοσύνη, αλγόριθμοι των σόσιαλ, παραπληροφόρηση – είναι σαν τα πάντα σήμερα να αντιτίθενται στην ίδια την αποστολή της κάθε Λι Μίλερ, για αποκάλυψη (και καταγραφή) της αλήθειας.

Λίγες μέρες πριν το “Lee” παιχτεί στην Πάτμο, στο Διεθνές Φεστιβάλ Αιγαίου (18 ως 26 Ιουλίου), μιλήσαμε με την Έλεν Κούρας μέσω zoom. Μέσα σε όλα τα άλλα, συζητήσαμε και για την σημασία της αλήθειας και για την αναγκαιότητα της αναζήτησής της. Ολόκληρη η συνέντευξη θα δημοσιευθεί στο News24/7 όταν η ταινία κυκλοφορήσει στα σινεμά από την The Film Group, στις 19 Σεπτεμβρίου.

Έλεν Κούρας: Το συναρπαστικό σε αυτή την ταινία για μένα ήταν το πώς να μεταφερθεί από τις λέξεις σε μια σελίδα, στην οθόνη. Είναι η συναισθηματική πορεία, το συναισθηματικό ταξίδι που έκανε αυτός ο χαρακτήρας και το τίμημα που πλήρωσε για να γευτεί την αλήθεια.

Για μένα ως άτομο, είναι πολύ σημαντικό να μιλάω για την εύρεση της αλήθειας ή την αναζήτηση αυτών των αληθειών, ειδικά σήμερα, που έχουμε τόση παραπληροφόρηση, τόσα πολλά ψέματα. Έχουμε διαρκώς ψέματα στην τηλεόραση, είναι πλέον ο κανόνας. Γίνεται όλο και πιο αποδεκτό, αντί οι άνθρωποι να τα αμφισβητούν. Κι αυτό είναι μέρος της δουλειάς μου, να υπενθυμίζω στους ανθρώπους ότι πρέπει να συνεχίσουμε να αμφισβητούμε, πρέπει να βρούμε ποια είναι η αλήθεια που βασίζεται στα γεγονότα.

Αυτό είναι που έκανε η Λι Μίλερ τραβώντας φωτογραφίες. Ακόμα υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται ότι το Ολοκαύτωμα συνέβη! Αλλά εδώ έχετε την εμπειρική απόδειξη κάποιου που τράβηξε τις φωτογραφίες για να πει: πιστέψτε το. Αυτά εδώ είναι αλήθεια, και αυτό έγραψε στην εκδότη της, την Όντρεϊ Γουίδερς.

Είναι κάτι που με απασχολούσε αυτό καθώς έβλεπα την ταινία, όλη η απόπειρα εύρεσης εμπειρικών αποδείξεων, φωτογραφιών της αλήθειας. Και σκεφτόμουν, σήμερα θα είχε σημασία αυτό; Θα έκανε διαφορά; Νιώθω οι άνθρωποι είναι περισσότερο πρόθυμοι από ποτέ να αγνοήσουν μια αλήθεια, θα έβρισκαν ένα τρόπο να τη διαχειριστούν. Δε θα κλόνιζε την πίστη τους σε αυτό που πιστεύουν. Είναι σαν η αλήθεια να είναι υποκειμενική σήμερα, να είναι κάτι σαν πίστη.

Έλεν Κούρας: Γι’ αυτό νομίζω ότι αυτή η ταινία είναι σημαντική για να μας υπενθυμίσει ότι όταν επιστρέφουμε στα γεγονότα, υπάρχει μια εμπειρική αλήθεια. Υπάρχει μια αλήθεια. Κι αυτό θα μας συμβεί όλο και περισσότερο με την τεχνητή νοημοσύνη νομίζω. Το γεγονός ότι η Λι επέμεινε και είπε, όχι, πρέπει να πάω εκεί. Γιατί ο σύζυγός της όπως βλέπουμε στην ταινία την παροτρύνει να μην πάει. «Δεν χρειάζεται να το κάνεις αυτό».

Ξέρεις, οι άνθρωποι θέλουν να προχωρήσουν, όπως βλέπουμε και με την εκδότη της. Δεν θέλουν να το σκέφτονται αυτό. Αλλά πρέπει να το σκεφτούμε, είναι σημαντικό. Και η Λι ήξερε ότι ήταν κάτι πολύ σημαντικό τότε, παρόλο που πολλοί γύρω της δεν το πίστευαν.

Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον σχετικά με αυτές τις φωτογραφίες και τις φωτογραφίες για το Ολοκαύτωμα γενικότερα είναι ότι… να, ο θείος μου είχε κάποιες φωτογραφίες από ένα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εγώ θυμάμαι να ρωτάω τη μητέρα μου επειδή γεννήθηκε πριν τον πόλεμο, θυμάμαι να της λέω, θυμάσαι τι συνέβη τότε; Και είπε πως ναι. Γιατί ο θείος είχε επιστρέψει με αυτές τις φωτογραφίες και όλοι ήταν σοκαρισμένοι και τρομοκρατημένοι. Αλλά όταν το έδειξαν στους ανθρώπους στη γειτονιά, δεν το πίστευαν. Ακόμα και τότε.

Το γεγονός λοιπόν ότι οι φωτογραφίες της Λι είναι εκεί έξω είναι τεράστιας σημασίας. Είναι προς τιμήν του Άντονι Πένροουζ, όταν βρήκε τις φωτογραφίες στη σοφίτα μετά το θάνατο της μητέρας του, έκανε αποστολή του να βεβαιωθεί ότι ο κόσμος θα δει αυτές τις φωτογραφίες. Το ανέλαβε ως προσωπική αποστολή να διαδώσει την κληρονομιά της μητέρας του. Γιατί εκείνη τις έβαλε στη σοφίτα, και εκεί θα είχαν καταλήξει. Αλλά ευτυχώς σήμερα εμείς τις έχουμε.