ΤΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΚΑΙ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ ΟΛΟΥΣ

Το Σάββατο 20 Ιουλίου κατατέθηκε στη Βουλή ένα νομοσχέδιο, που από την πρώτη στιγμή της δημοσίευσής του κρίθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας ως επικίνδυνο και αναχρονιστικό.

Ο λόγος για το ν/σ του Υπουργείου Υγείας με τίτλο “Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης”.

Και παρότι με τον όρο “ψυχιατρική μεταρρύθμιση” νοείται η μετάβαση από την ασυλική τύπου περίθαλψη στην κοινοτική φροντίδα, με στόχο την αποϊδρυματοποίηση των θεραπευόμενων-ασθενών, το μόνο κοινό που έχει η εν λόγω φιλοσοφία με το παρόν νομοσχέδιο είναι ο τίτλος.

Επί της ουσίας, επιδιώκεται το ακριβώς αντίθετο, αφού απειλείται η υγεία χιλιάδων ψυχιατρικά ασθενών και εξαρτημένων ατόμων της χώρας, μαζί και το μέλλον των αντίστοιχων δομών.

Και εξηγούμε:

Σύμφωνα με όσα επισημαίνουν όλοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι φορείς (εργαζόμενοι σε ψυχιατρικές μονάδες και προγράμματα απεξάρτησης, κοινωνικοί λειτουργοί, θεραπευόμενοι, απεξαρτημένοι, εργαζόμενοι στα κέντρα πρόληψης και πολλοί ακόμα), των οποίων η γνώμη ουδέποτε ζητήθηκε ή ελήφθη στα σοβαρά υπόψη για τη σχεδίαση του παρόντος νομοσχεδίου,

• προωθείται το κλείσιμο των δύο μεγαλύτερων ψυχιατρικών νοσοκομείων της χώρας (ΨΝΑ “Δαφνί” και ΨΝΘ),
• αποσαθρώνεται το ευρύ δίκτυο δομών απεξάρτησης (ΚΕΘΕΑ, 18 ΑΝΩ, ΟΚΑΝΑ κ.α.),
• καταργούνται θεραπευτικά προγράμματα στον τομέα της απεξάρτησης, που έχουν αποδείξει επί σειρά ετών την αποτελεσματικότητά τους
• ιατρικοποιούνται κοινωνικά φαινόμενα, όπως η παραβατικότητα των ανηλίκων
• ανοίγει ο δρόμος για την ιδιωτικοποίηση της ψυχικής υγείας

Πώς;

• Με τη δημιουργία του ιδιωτικού φορέα (ΝΠΙΔ), “Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας” (Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ.), που επιχειρεί να “ενοποιήσει” σε ένα ενιαίο δίκτυο, όλες τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας του ΕΣΥ και τις ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές, μαζί με ΜΚΟ και ΑΜΚΕ

&

• Με τη δημιουργία του επίσης ιδιωτικού φορέα (ΝΠΙΔ) “Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων” (Ε.Ο.Π.Α.Ε.), στον οποίο θα υπαχθούν όλοι οι οργανισμοί απεξάρτησης

Η ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ

“Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ευθεία απόσπαση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας από το ΕΣΥ ανοίγοντας τον δρόμο στην ιδιωτικοποίηση, σε μια περίοδο που, ιδιαίτερα για την ψυχική υγεία, ο περισσότερος κόσμος φτάνει στην πόρτα του ιδιώτη και όχι του δημοσίου” δηλώνει στο NEWS 24/7 ο Νεκτάριος Χάινταρ, ειδικευόμενος ψυχίατρος και μέλος του ΔΣ του Ενιαίου Συλλόγου των εργαζομένων στο ΨΝΑ “Δαφνί”.

Αυτό που επιχειρείται με το εν λόγω νομοσχέδιο είναι “παλιό μοντέλο”, όπως εξηγεί, που έχει ήδη αποδειχθεί καταστροφικό για το ΕΣΥ.

“Είναι το μοντέλο που είχαν κάνει με τα Κέντρα Υγείας, το μοντέλο του “θα τα υπάγουμε όλα κατευθείαν στις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ)”, και με αυτή την υπαγωγή άρχισε στην πραγματικότητα η αποψίλωση των δομών και οι συγχωνεύσεις, χωρίς προσλήψεις. Έτσι και τώρα, θα αφήνουν τις δημόσιες ψυχιατρικές μονάδες να απονεκρωθούν, θα μας λένε ‘παιδιά δεν βγαίνει με αυτό το προσωπικό, πρέπει να σας συμπτύξουμε’, και σύμπτυξη στη σύμπτυξη δεν μένει τίποτα στο τέλος”, αναφέρει.

Ο αριθμός των ασθενών που θα πληγεί ανέρχεται σε χιλιάδες.

“Για να καταλάβουμε λίγο τη διάσταση, αυτή τη στιγμή αν συνυπολογίσουμε τους ξενώνες, τα οικοτροφεία και όλες τις δομές κοινότητας νοσηλείας, το “Δαφνί” έχει περισσότερες ανεπτυγμένες κλίνες από τον Ευαγγελισμό. Ταυτόχρονα, σκεφτείτε ότι μιλάμε για χιλιάδες κόσμου που παρακολουθείται στα Κέντρα Ψυχικής Υγείας του Δαφνίου”, επισημαίνει.

Με τη δημιουργία του νέου ιδιωτικού φορέα, που βάζει κάτω από την “ίδια ομπρέλα” ιδιωτικές και δημόσιες κλινικές, “το νομοσχέδιο δίνει το νομικό οπλοστάσιο για να συγχωνευτούν και να κλείσουν οι δημόσιες δομές. Θέλουν να μετατρέψουν την ψυχική υγεία σε μια μεγάλη αρπαχτή, που οι υπηρεσίες που θα λαμβάνουν οι ασθενείς μας θα είναι όχι απλώς κακές αλλά κάκιστες. Πρακτικά θα είναι ακάλυπτοι” καταγγέλλει.

Εκπρόσωποι εργαζομένων του ΨΝΑ και του ΨΝΘ καθώς και δεκάδες ακόμη εκπρόσωποι των εμπλεκόμενων φορέων, σε Συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν την Πέμπτη (19/7), κατέκριναν το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων,

• για τον άκρατο συγκεντρωτισμό του, καθώς “προτείνεται η δημιουργία μιας διοικητικής υπερδομής, δύσκολα διαχειρίσιμης, η οποία δεν μπορεί παρά να στέκεται μακριά από τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού”,
• για την απουσία ενός εμπεριστατωμένου σχεδιασμού για την παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας σε χιλιάδες ασθενείς, οι οποίοι θα μείνουν εντελώς στον αέρα με το κλείσιμο των δύο μεγαλύτερων -και ήδη υποστελεχωμένων και υποχρηματοδοτούμενων- ψυχιατρικών νοσοκομείων της χώρας,
• για τις συνθήκες εργασιακής επισφάλειας που δημιουργεί στο προσωπικό των εν λόγω νοσοκομείων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις εσωτερικές μετακινήσεις, που νομιμοποιούνται με το παρόν ν/σ και οι οποίες όχι μόνο καταστρατηγούν θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων και προκαλούν την εξουθένωσή τους αλλά απειλούν και τη θεραπευτική σχέση που “χτίζουν” με τους ασθενείς
• και τέλος για την εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τη μετατροπή τους από δημόσιο αγαθό σε πεδίο κερδοφορίας, μέσω της εξίσωσης των δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών

ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ ΚΑΙ Η ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ

Σε ότι αφορά τον τομέα της απεξάρτησης, όλα τα δημόσια προγράμματα αποσπώνται από το ΕΣΥ και συγχωνεύονται στον ιδιωτικό φορέα Ε.Ο.Π.Α.Ε, με αποτέλεσμα να απειλείται ο δημόσιος χαρακτήρας τους και το θεραπευτικό τους έργο.

Συγκεκριμένα, στον ΕΟΠΑΕ συγχωνεύονται τα εξής:

• ΚΕΘΕΑ
• ΟΚΑΝΑ
• 18 ΑΝΩ (ΨΝΑ)
• Μονάδα Απεξάρτησης από το Αλκοόλ (ΨΝΑ)
• Πρόγραμμα “Αργώ” (ΨΝΘ)
• Τμήμα “Ιανός” (ΨΝΘ)
• Μονάδα Απεξάρτησης από Αλκοόλ, Φάρμακα και Τυχερά Παιχνίδια (ΨΝΘ)
• Μονάδα Απεξάρτησης “Διάπλους” (Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας)
• Πολυδύναμο Κέντρο αντιμετώπισης της κρίσης των χρηστών Ναρκωτικών και Αλκοολισμού (Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων)

“Στην Ελλάδα έχουμε ένα δίκτυο υπηρεσιών που στήθηκε μέσα από τις αναγκες της κοινωνίας και την αδυναμία του ιατρικού μοντέλου τότε, το 1970, να δώσει απάντηση στους εξαρτημένους. Το δίκτυο αυτό λειτούργησε, μεγάλωσε, απέκτησε δύο μεγάλους οργανισμούς, δύο μεγάλες μονάδες στα ψυχιατρικα νοσοκομεία (18 ΑΝΩ και “Αργώ”), και κάθε ένας από αυτούς τους οργανισμούς έδωσε κάτι συγκεκριμένο στην απεξάρτηση.

Το ΚΕΘΕΑ κατευθυνθηκε σε μια θεραπευτική προσέγγιση, το 18 ΑΝΩ σε μια διαφορετική προσέγγιση στο ψυχοδυναμικό πεδίο, ο ΟΚΑΝΑ εγκατέστησε προγράμματα μείωσης της βλάβης. [..] Όλο αυτό είναι ένα εθνικό δίκτυο υπηρεσιών, μία εθνική πολιτική”, όπως τόνισε στη Συνέντευξη Τύπου ο Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων του ΚΕΘΕΑ, Δημήτρης Κολοκάθης, που απέδωσε καρπούς και κατάφερε να βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους να απεξαρτηθούν και να ανακτήσουν τη ζωή τους.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τα στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά, η Ελλάδα κατάφερε να σημειώσει εξαιρετική πρόοδο στην απεξάρτηση. Και εδώ πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στα Κέντρα Πρόληψης της χώρας, τα οποία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, και παρ’ όλη τη σπουδαία προσπάθεια που καταβάλλουν για την ενίσχυση της ψυχοκοινωνικής υγείας των ανθρώπων ήδη από μικρή ηλικία, απειλούνται επίσης με “λουκέτο”, αφού στο ν/σ δεν διασφαλίζεται η συνέχιση της λειτουργίας τους μετά το 2027.

“Όμως, η πολιτική ηγεσία εδώ και 40 χρόνια δεν κατόρθωσε να συντονίσει και να φτιάξει έναν σχεδιασμό για το πως θα αναπτυχθούν αυτές οι υπηρεσίες και οι δομές, αφήνοντας στην ουσία όλους τους οργανισμούς στο έλεος του κάθε υπουργού. Η χώρα μας από το 2020 δεν έχει Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα ναρκωτικά, αλλά αυτή τη στιγμή ο Υπουργός επιλέγει να φτιάξει έναν φορέα που θα αντικαταστήσει όλους τους φορείς. Πρόκειται για παραλογισμό”, κατέληξε.

Καταργούνται δεκάδες προγράμματα απεξάρτησης

“Βάζει όλους τους διαφορετικούς φορεις, με διαφορετική φιλοσοφία και προσέγγιση μαζί, χωρίς να διασφαλίζεται η αυτοτέλειά μας. Χάνεται ο θεραπευτικός πλουραλισμός και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό” σημειώνει από την πλευρά της στο NEWS 24/7 η κοινωνιολόγος και επιστημονικά υπεύθυνη συμβουλευτικού κέντρου του 18 ΑΝΩ Τοξικομανών, Μαρία Χλωρού, εξηγώντας πως για τους εξαρτημένους που αναζητούν βοήθεια από τις υπάρχουσες δομές το δικαίωμα να επιλέξουν το πρόγραμμα που τους ταιριάζει είναι θεμελιώδες και με το παρόν νομοσχέδιο παραβιάζεται κατάφωρα.

“Τα ονόματα των θεραπευτικών προγραμμάτων αναφέρονται μόνο μια φορά στο πρώτο άρθρο εκεί που λέει ότι καταργούνται” τονίζει χαρακτηριστικά.

“Επίσης στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει καμία αναφορά στις έννοιες όπως θεραπεία, ψυχοθεραπεία, τέχνη -που εμείς δουλεύουμε πολύ με τις ομάδες τέχνης-. Δεν εμφανίζονται πουθενά οι έννοιες “θεραπευτική κοινότητα” και “θεραπευτική σχέση”, η σχέση δηλαδή που δημιουργεί ο εξαρτημένος μπαίνοντας στο πρόγραμμα με το θεραπευτή του. Η σταθερότητα αυτής της σχέσης, που είναι πολύ σημαντική για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας δεν διασφαλίζεται.

Αντιθέτως, χρησιμοποιούνται έννοιες βιολογικής αναφοράς, για παράδειγμα ονομάζει την ψυχοθεραπεία που δε χρησιμοποιεί υποκατάστατα ως “ξηρό απεθισμό”, έναν όρο που στα 25 χρόνια που εργάζομαι στην απεξάρτηση ακούω πρώτη φορά”, συνεχίζει.

Παράλληλα, όπως επεσήμαναν εκπρόσωποι όλων των εμπλεκόμενων φορέων, εργαζόμενοι σε προγράμματα απεξάρτησης, κοινωνικοί λειτουργοί, θεραπευτές και θεραπευόμενοι, το νομοσχέδιο ιατρικοποιεί κοινωνικά φαινόμενα και προωθεί αντιλήψεις που μόνο να βλάψουν μπορούν τα εξαρτημένα άτομα.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως η εξάρτηση αντιμετωπίζεται ως ανίατη ασθένεια του εγκεφάλου, προωθείται η ιδέα του “λειτουργικού χρήστη” και δίνεται έμφαση στη “μείωση της βλάβης” και στα υποκατάστατα ουσιών. Η ατομική ευθύνη του εξαρτημένου ατόμου και της οικογένειάς του δίνει τη θέση της στην πλήρης και οριστική απεξάρτηση και κοινωνική επανένταξη του ατόμου.

“Το πολυπαραγοντικό φαινόμενο της τοξικοεξάρτησης είναι βαθιά κοινωνικό, άρρηκτα συνδεδεμένο με τους κοινωνικοοικονομικούς όρους  διαβίωσης του ανθρώπου, τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, τη θέση του μέσα στην κοινωνία και το πώς εκείνος επιδρά στην εξέλιξή της και ως τέτοιο χρειάζεται να αντιμετωπίζεται, με έμφαση στην Πρόληψη – τη  Θεραπεία – την Επανένταξη και όχι την καταστολή”, όπως τονίζουν σε ανακοινώσεις τους οι εργαζόμενοι στο ΨΝΑ.

 

Να σημειωθεί εδώ ότι οι συνθήκες εργασιακής επισφάλειας, με τις οποίες επίσης θα έρθουν αντιμέτωποι όλοι οι εργαζόμενοι των οργανισμών απεξάρτησης που θα ενοποιηθούν στον ΕΟΠΑΕ, με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή μπλοκάκι, με τη νομιμοποίηση της “περιπλάνησής τους” εν είδει εσωτερικής μετακίνησης από μονάδα σε μονάδα ή από πόλη σε πόλη λόγω “έκτακτων αναγκών”, βάλλουν όχι μόνο τους εργαζομένους -προφανώς- αλλά και τους θεραπευόμενους ασθενείς που παρακολουθούν.

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΝΑΜΟΡΦΩΤΗΡΙΑ;

Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει και η πρόβλεψη για δημιουργία Μονάδων «Σωφρονισμού Παραβατικών Ανηλίκων», οι οποίες περισσότερο θυμίζουν αναμορφωτήρια με κατασταλτικό χαρακτήρα, που βλέπουν την παραβατικότητα των ανηλίκων ως ένα ιατρικό και όχι κοινωνικό φαινόμενο.

Διαβάζουμε στην ανακοίνωση της Επιτροπής Ψυχολόγων του ΨΝΑ:

“Έντονο προβληματισμό γεννά η διατύπωση σχετικά με τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (άρθρο 3), όπου γίνεται αναφορά στην Ψυχιατροδικαστική με έμφαση στον σωφρονισμό των εφήβων. Θεωρούμε πως αυτή η διατύπωση είναι αντιεπιστημονική καθώς οι θεραπευτικές παρεμβάσεις δε νοείται να περιγράφονται με όρους που αρμόζουν σε ποινικές διαδικασίες.

Εξίσου, μας προβληματίζει η αναφερόμενη δυνατότητα ίδρυσης Μονάδων Ψυχικής Υγείας «ειδικής μορφής» για τη «θεραπευτική» αντιμετώπιση αποκλινουσών συμπεριφορών (εφήβων και ενηλίκων) από φορείς του δημοσίου τομέα αλλά και από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (άρθρο 16). Κρίνουμε απαραίτητο να υπογραμμίσουμε τον κίνδυνο μετατόπισης των παρεμβάσεων από το πεδίο της θεραπείας προς το πεδίο της καταστολής, ρόλος που έχει αποδοθεί επανειλημμένως στο παρελθόν στους ψυχιατρικούς θεσμούς”.

ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ 150 ΦΟΡΕΙΣ

Πάνω από 150 φορείς και σωματεία απαιτούν την άμεση απόσυρση του νομοσχεδίου για την “Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης” και οργανώνουν, ήδη από τον Νοέμβριο του 2023, τον αγώνα για την διάσωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και απεξάρτησης. Καθημερινά, οργανώσεις, συλλογικότητες και φορείς από όλη την Ελλάδα δηλώνουν την συμπαράσταση και την αλληλεγγύη τους στον πολύμορφο αυτό αγώνα.

Ωστόσο, η κυβέρνηση και οι άμεσα εμπλεκόμενοι υπουργοί, Βαρτζόπουλος και Γεωργιάδης, δεν έχουν ακόμα καλέσει σε διάλογο κανέναν από τους παραπάνω φορείς. Αντιθέτως, η δημόσια διαβούλευση του ν/σ έκλεισε άρον άρον, σε διάστημα μόλις δύο εβδομάδων, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες αρνητικά σχόλια, που απαιτούσαν την απόσυρση του νομοσχεδίου και απαρίθμιζαν τους κινδύνους που αυτό επιφέρει.

Επόμενος μεγάλος σταθμός του αγώνα κατά του ν/σ είναι το συλλαλητήριο – συναυλία αλληλεγγύης την Τετάρτη 24 Ιουλίου και ώρα 19:30 στο Σύνταγμα.

Καλούν οι φορείς:

• Ενιαίος Σύλλογος Εργαζομένων ΨΝΑ
• Σύλλογος Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ
• Ομοσπονδία συλλόγων οικογένειας ΚΕΘΕΑ
• Εθνικό Συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών
• Σωματείο Υποστήριξης του επιστημονικού και κοινωνικού έργου του 18 ΑΝΩ
• Σωματείο Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης
• Σύλλογος Φίλων Πασχόντων από διαταραχή πρόσληψης τροφής “Επιστρέφω”
• Σωματείο Εργαζομένων ΨΝΘ