Οι εργαζόμενοι του Βυζαντινού Μουσείου κατηγορούν τη Μενδώνη για “ανακρίβειες, μισές αλήθειες και ψεύδη”

Για “ανακρίβειες, μισές αλήθειες και ψεύδη” κατηγορούν την Λίνα Μενδώνη, οι εργαζόμενοι του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου οι οποίοι με ανακοίνωσή τους επισημαίνουν μια σειρά από ζητήματα στην υπουργό Πολιτισμού, μετά τα όσα είπε, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή.

Τα ζητήματα αυτά αφορούν στη φύλαξη του μουσείου, το ωράριο λειτουργίας και την καθαριότητα τις Τρίτες, τις αίθουσες της μόνιμης έκθεσης του μουσείου που είναι διαθέσιμες καθημερινά στο κοινό, τον κλιματισμό, όπως επίσης και τα όσα είχε αναφέρει ο πρώην Πρόεδρος του ΔΣ.

Αναλυτικά η ανακοίνωση των εργαζομένων του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου

“Στις 12-7-2024, η Υπουργός πολιτισμού απάντησε στη Βουλή σε επίκαιρη ερώτηση της βουλεύτριας του ΣΥΡΙΖΑ, Κυριακής Μάλαμα, σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (ΒΧΜ) μετά τη μετατροπή του από κρατικό μουσείο σε ΝΠΔΔ (Ν.5021/2023). Περίπου ταυτόσημη ήταν η απάντηση σε ερώτηση της βουλεύτριας της Νέας Αριστεράς Σίας Αναγνωστοπούλου στις 23-7-2024. Οι απαντήσεις, προσανατολισμένες στην επικοινωνιακή διαχείριση, περιείχαν ανακρίβειες, μισές αλήθειες και ψεύδη, τα οποία θα θέλαμε να επισημάνουμε.

Θέμα πρώτο: η φύλαξη του μουσείου. Καταρχάς έχει δίκιο η υπουργός ότι κανένας αρχαιοφύλακας του ΒΧΜ δεν δούλεψε υπερωριακά παρά τη θέλησή του. Αυτή, ωστόσο, είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή έχει ως εξής: από τη στιγμή που το ΒΧΜ, μαζί με τα άλλα τέσσερα μεγάλα μουσεία της χώρας, μετατράπηκε σε ΝΠΔΔ τον Φεβρουάριο του 2023, αρκετοί αρχαιοφύλακες εργάστηκαν υπερωριακά, θεωρώντας αυτονόητο ότι οι υπερωρίες τους θα αμειφθούν, όπως ορίζει ο νόμος και όπως συνέβαινε πριν τον Ν.5021. Μετά την παρέλευση αρκετών μηνών, όμως, οι υπερωρίες δεν αμείφθηκαν, και οι αρχαιοφύλακες, ασκώντας νόμιμο δικαίωμα, δήλωσαν εγγράφως στη διοίκηση ότι δεν επιθυμούν πια να εργάζονται υπερωριακά. Την ίδια στιγμή, η νέα διορισμένη διοίκηση του ΒΧΜ, και ιδίως η Γενική Διευθύντρια (ΓΔ), επειγόταν να εμφανίσει μια κάποια δραστηριότητα για το μουσείο. Ήθελε να παρουσιάσει στο κοινό της τη «νέα μουσειακή πολιτική», δηλαδή να οργανώσει στο ΒΧΜ ορισμένες βραδινές «φιέστες» για εκλεκτούς προσκεκλημένους.

Ενόψει της έλλειψης αρχαιοφυλάκων που θα κάλυπταν τις συγκεκριμένες ανάγκες φύλαξης (υπερωριακή λόγω της ώρας: π.χ. 19:00-24:00), η ΓΔ, άγνωστο αν με τη σύμφωνη γνώμη του προέδρου του ΔΣ ή όχι, μηχανεύτηκε λοιπόν τούτο: εκμαίευσε τη συναίνεση ορισμένων αρχαιοφυλάκων να εργαστούν τις εν λόγω βραδινές ώρες, «απαλλάσσοντάς» τους από την υποχρέωση να εργαστούν το πρωί. Η ΓΔ έκανε αυτό το “deal” προφορικά, κατά την πάγια τακτική της. Έλυσε έτσι το πρόβλημα της παρουσίας αρχαιοφυλάκων κατά τις πέρα του ωραρίου ώρες, «βαφτίζοντας το κρέας ψάρι», μετατρέποντας δηλαδή την υπερωριακή εργασία σε κανονική. Πρέπει να επισημανθεί ότι η «απαλλαγή» αρχαιοφυλάκων από τα ημερήσια καθήκοντα μείωσε ακόμη περισσότερο τον αριθμό όσων απέμεναν διαθέσιμοι το πρωί για το άνοιγμα του μουσείου στο γενικό κοινό, καθώς, μετά τη μετατροπή του σε ΝΠΔΔ, το ΒΧΜ δεν έχει προσλάβει ωρομίσθιους αρχαιοφύλακες, όπως έκανε όταν ήταν κρατικό μουσείο. Έτσι, κατά τις εν λόγω ημέρες χρειάστηκε να κλείσουν επιπλέον αίθουσες της μόνιμης έκθεσης, που σε άλλη περίπτωση θα είχαν μείνει ανοιχτές. Σημειωτέο ότι νέοι ωρομίσθιοι αρχαιοφύλακες δεν αναμένεται να φτάσουν στο ΒΧΜ πριν από τον Σεπτέμβριο. Αυτή είναι στην πράξη η ευελιξία και η αποτελεσματικότητα που υποσχόταν η υπουργός κατά την ψήφιση του Ν.5021, τον Φεβρουάριο του 2023.

Θέμα δεύτερο: το ωράριο λειτουργίας και η καθαριότητα τις Τρίτες. Το ωράριο λειτουργίας του ΒΧΜ είναι 09:00-16:00, και όχι 08:30-16:00 όπως είπε η υπουργός, ενώ τις Τρίτες που το μουσείο μένει κλειστό δεν διενεργείται καμία «καθαριότητα των προθηκών και των ευαίσθητων εγκαταστάσεων», όπως δήλωσε μεγαλόστομα. Η αιτία είναι, απλούστατα, ότι από τον Νοέμβριο του 2023 το ΒΧΜ δεν διαθέτει προσωπικό καθαριότητας. Η κατάσταση που επικρατεί έχει γνωστοποιηθεί στους υπευθύνους, σε κάθε αρμόδιο φορέα και στα ΜΜΕ με αναφορές, υπομνήματα και καταγγελίες των εργαζόμενων και των σωματείων, υπάρχει δε και επιστολή διαμαρτυρίας πολίτη στην εφημερίδα «Η Καθημερινή». Μετά από 110 χρόνια λειτουργίας πρώτη φορά το ΒΧΜ εμφανίζει τέτοια κατάντια. Η ΓΔ, με άλλο προφορικό «deal», κατάφερε να πείσει υπάλληλο άλλης ειδικότητας να ασχολείται με την καθαριότητα – τι μπορεί όμως αυτός να προλάβει σε 15.000 τετραγωνικά μέτρα, που περιλαμβάνουν όχι μόνο εκθεσιακούς χώρους, αλλά και χώρους γραφείων, τεχνικά εργαστήρια, τουαλέτες, αποθήκες κ.λπ., και μάλιστα σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες (κεντρικό κτήριο και Μουσείο Λοβέρδου) στο κέντρο της Αθήνας;

Θέμα τρίτο: τελικά πόσες αίθουσες της μόνιμης έκθεσης του μουσείου είναι διαθέσιμες καθημερινά στο κοινό; Η δήλωση της υπουργού ότι «όλες οι αίθουσες στο μουσείο είναι ανοιχτές στο κοινό» είναι ψευδής. Εδώ και χρόνια, από το 2019, δύο αίθουσες της μόνιμης έκθεσης, τα «Επτάνησα» και οι «Κοινότητες των Ρωμιών», είναι μονίμως κλειστές στο κοινό, εξαιτίας προβλημάτων στεγανοποίησης της οροφής του κτηρίου. Η ΓΔ, η οποία η ίδια ήταν υπηρεσιακή διευθύντρια του ΒΧΜ μεταξύ 2014-2021, δεν έλαβε σοβαρά το θέμα. Η ευθύνη είναι βέβαια και του ΥΠΠΟ, όχι μόνο διότι το ΥΠΠΟ την είχε διορίσει, αλλά και επειδή το ΥΠΠΟ γνώριζε (και γνωρίζει) ότι η μόνιμη έκθεση του ΒΧΜ συνιστά την κορωνίδα της μουσειακής πολιτικής του πρωτοπόρου Δημήτρη Κωνστάντιου, τον οποίο η υπουργός επικαλέστηκε ως τάχα «πυξίδα» της δικής της μουσειακής πολιτικής. Πέρα από τις δύο μονίμως κλειστές αίθουσες, όμως, τον Απρίλιο του 2024, οπότε άρχισε να εφαρμόζεται το θερινό ωράριο, μετά βίας άνοιξε το 50% των αιθουσών του μουσείου, λόγω έλλειψης αρχαιοφυλάκων. Προκειμένου να ανοίξει κι άλλες αίθουσες, η ΓΔ «επιστράτευσε» στα πόστα και τους αρχιφύλακες, οι οποίοι όμως έτσι δεν μπορούν να εκτελέσουν τα εποπτικά τους καθήκοντα. Σε κάθε περίπτωση, σήμερα δεν είναι ανοιχτές όλες οι αίθουσες του μουσείου. Η υπουργός δεν λέει αλήθεια στη Βουλή και στους πολίτες.

Θέμα τέταρτο: ο κλιματισμός. «Η βλάβη αποκαταστάθηκε πλήρως την ίδια μέρα που παρουσιάστηκε», δήλωσε η υπουργός. Η βλάβη παρουσιάστηκε στις αρχές Απρίλη 2024 και δεν είχε αποκατασταθεί για μήνες και η Υπουργός το γνωρίζει καλά, όπως το γνωρίζουν και οι πολίτες ή επιστήμονες που επισκέφτηκαν το Μουσείο σε αυτό το διάστημα. Δεν λένε ψέματα οι υποψήφιοι διδάκτορες που στις 3 Ιουλίου 2024 με επιστολή τους στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» διαμαρτυρήθηκαν για την «αφόρητη κατάσταση» που έζησαν στο ΒΧΜ σε συνθήκες καύσωνα χωρίς κλιματισμό, κατά τη διάρκεια του 43ου Συμποσίου της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας που διεξήχθη από 24 έως 26 Μαΐου σε αίθουσα του μουσείου. Οι σύνεδροι της ΧΑΕ, βυζαντινολόγοι κύρους, είχαν την ευκαιρία να «θαυμάσουν» την νέα κατάσταση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου και μπορούν να διαβεβαιώσουν ότι ούτε στις αίθουσες της έκθεσης ούτε στους άλλους χώρους υπήρχε κλιματισμός! Οι εργαζόμενοι στο ΒΧΜ γνωρίζουν ότι το πρόβλημα της έλλειψης κλιματισμού στους χώρους της έκθεσης και των γραφείων σοβούσε όλο τον Μάιο. Κάποιες κινήσεις προς επιδιόρθωση των κλιματιστικών μονάδων έγιναν μόνο μετά από αναφορές του προσωπικού κατά τα μέσα Ιουνίου και ενώ οι θερμοκρασίες ήταν ήδη από μέρες υψηλές. Η υπουργός είπε στην απάντησή της ότι δεν μιλά με φήμες, αλλά με έγγραφα. Τα εν λόγω έγγραφα οι πολίτες δεν τα είδαν, υπάρχει όμως έγγραφο που απηύθυνε στο προσωπικό του μουσείου η ΓΔ στις 5 Ιουνίου 2024, με το οποίο βεβαιώνει ότι το σύστημα κλιματισμού δεν είχε αποκατασταθεί ακόμη πλήρως. Ακόμη σήμερα, η μία από τις δύο κλιματιστικές μονάδες υπολειτουργεί. Το κατά πόσο οι αρχαιότητες και τα έργα τέχνης στους εκθεσιακούς χώρους και στις αποθήκες του μουσείου άντεξαν τη θερμική καταπόνηση τον ένα περίπου μήνα που και οι δύο κλιματιστικές μονάδες ήταν απενεργοποιημένες, καμία σιγουριά δεν μπορεί να υπάρχει. Μόνο ο χρόνος θα το δείξει.

Θέμα πέμπτο: ο πρώην Πρόεδρος του ΔΣ. Από τις 30 Ιουλίου 2023, έναν χρόνο πριν, σε συνέντευξή της στο «Βήμα της Κυριακής», η υπουργός παρατηρούσε «αρρυθμίες» στο ΒΧΜ. Κατά τη διάρκεια της απάντησής της στη Βουλή όλοι καταλάβαμε ότι βασική μέριμνά της ήταν να ρίξει στον πρώην Πρόεδρο την ευθύνη για όλα τα δεινά του έτους που μεσολάβησε. Η ίδια, η οποία επέλεξε και διόρισε τον συγκεκριμένο Πρόεδρο, μας καλεί τώρα να πιστέψουμε ότι τελικά επρόκειτο για μία ακόμη εσφαλμένη επιλογή της, και ότι της πήρε έναν χρόνο να τη συνειδητοποιήσει. Ο πρώην Πρόεδρος, όμως, τον οποίο η υπουργός κατηγόρησε για «κακοδιοίκηση», με επιστολή του, που τμήμα της δημοσιεύτηκε στις 13 Ιουνίου 2024 στον ηλεκτρονικό Τύπο, καταγγέλλει ότι η ΓΔ παραβίασε επανειλημμένα τον Ν.5021/2023, ότι κάλεσε το προσωπικό σε απείθεια εναντίον του, και ότι δεν εργάστηκε για την εύρυθμη λειτουργία του μουσείου, αλλά φατρίαζε και κωλυσιεργούσε. Όπως σαφείς είναι και οι πράξεις κακοδιοίκησης που έχουν καταγγελθεί από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων με πολυσέλιδο υπόμνημά του στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας, και αφορούν έγγραφα που φέρουν την υπογραφή της ΓΔ του Μουσείου. Αυτές οι κατηγορίες είναι πολύ σαφείς, και η υπουργός σε κανένα σημείο της απάντησής της στη Βουλή δεν βεβαίωσε ότι τις έλεγξε ή ότι θα τις ελέγξει. Αντί αυτού, προσπαθεί να τρομοκρατήσει τους συναδέλφους μας στο Μουσείο και στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Αλεξανδρούπολης για ανακοίνωση που εξέδωσαν και ταυτόχρονα να «βγάλει λάδι» την αληθινά εκλεκτή της στη διοίκηση του ΒΧΜ, φοβούμενη μην αποδειχθεί και αυτή άλλη μία «εσφαλμένη επιλογή» της.

Τελικά, λοιπόν, φτάνουμε πάλι εκεί από όπου ξεκινήσαμε: στις βραδινές «φιέστες», για τις οποίες η υπουργός και οι φίλοι της προορίζουν (και) το ΒΧΜ (βλ. https://www.fayscontrol.gr άρθρο της 6ης Ιουλίου 2024 με τίτλο «Παύλος Σάμιος: Λαμπερά εγκαίνια για το διπλό σημαντικό γεγονός με έκθεση και μνημειώδη έκδοση στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο»). Στο πλαίσιο του γενικού σχεδίου των περικοπών, η υπουργός απαξιώνει το ΒΧΜ ως δημόσιο οργανισμό και με τη «μεταρρύθμισή» του, τη μετατροπή του σε ΝΠΔΔ δηλαδή, προωθεί σιγά-σιγά, με τη βοήθεια των διορισμένων οργάνων την ιδιωτικοποίησή του. Το ΒΧΜ, άλλο ένα φιλέτο της περιουσίας των Ελλήνων πολιτών, πέφτει στα νύχια «πολιτισμένων» πλουσίων, την ίδια ώρα που οι πολίτες δεν μπορούν να δουν στο μουσείο ούτε καν το σύνολο της μόνιμης έκθεσης, την οποία εκείνοι έχουν πληρώσει.

Εργαζόμενοι του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου”