Γουατεμάλα: To δύσκολο πέρασμα των μεταναστών

Η Γουατεμάλα αποτελεί μια διαδρομή γεμάτη ανασφάλεια και αβεβαιότητα για τους μετανάστες που ταξιδεύουν μέσω της χώρας. Οι μετανάστες αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερες μορφές βίας και κακοποίησης, όπως εκβιασμούς ή απειλές. Οι ι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν ενισχύσει την ανταπόκρισή τους τα τελευταία δύο χρόνια για την αντιμετώπιση των αναγκών σε θέματα σωματικής και ψυχικής υγείας.

«Δεν είχαμε αντιμετωπίσει κάποια ιδιαίτερη δυσκολία – στον δρόμο προς τη Γουατεμάλα – πυροβόλησαν το λεωφορείο, αλλά δεν μας συνέβη τίποτα». Αυτά είναι τα λόγια του Ediberto, ενός 36χρονου Κολομβιανού που αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα του αναζητώντας μια καλύτερη ζωή για την οικογένειά του. Αφηγείται το γεγονός με φαινομενική ηρεμία, αλλά έγινε μάρτυρας μιας επίθεσης σε ένα λεωφορείο με αρκετούς μετανάστες. Η ιστορία του είναι μόνο μία από τις εκατοντάδες που αποκαλύπτουν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2023 σημειώθηκε αύξηση του αριθμού των ανθρωποκτονιών σε 118 δήμους (34,7% του εθνικού συνόλου) σε σύγκριση με το 2022. Μια αύξηση στις ανθρωποκτονίες παρατηρήθηκε επίσης στο κέντρο της χώρας και σε δήμους που συνορεύουν με την Ονδούρα, το Ελ Σαλβαδόρ και το Μεξικό.

Τα τελευταία δύο χρόνια, στα σημεία συνοριακής φύλαξης Tecún Umán (San Marcos) και Esquipulas (Chiquimula), οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν δει τις σοβαρές συνέπειες και τις ανάγκες του μετακινούμενου πληθυσμού στη Γουατεμάλα.

Για τον Ediberto, το ταξίδι ήταν πολύ δύσκολο και εξαντλητικό, ειδικά ο εκβιασμός που υπέστη: «Οι άνθρωποι κάθε χώρας γνωρίζουν ότι είμαστε μετανάστες. Θέλουν να πάρουν τα χρήματά μας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είτε με καλό είτε με κακό τρόπο». Η Γουατεμάλα δεν αποτελεί εξαίρεση.

Περισσότερες γυναίκες, παιδιά και έφηβοι στη διαδρομή τους υφίστανται κακοποίηση

Τα τελευταία χρόνια, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν παρατηρήσει μια αλλαγή στο προφίλ των μεταναστών, με μεγαλύτερη παρουσία από μητέρες, πατέρες και οικογένειες με παιδιά, εφήβους και ηλικιωμένους που ξεπερνούν αμέτρητες δυσκολίες και κινδύνους αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον. Οι κίνδυνοι αυτοί περιλαμβάνουν κακομεταχείριση, αυθαίρετες κρατήσεις και απάνθρωπες οικονομικές κυρώσεις που τους στερούν την αξιοπρέπεια και την ευημερία τους.

Το 2023, η οργάνωση κατέγραψε περισσότερους από 2.000 επιζώντες βίας και περισσότερα από 3.500 περιστατικά βίας και παραβίασης δικαιωμάτων στη χώρα. Για 274 άτομα, περιστατικά εκβιασμού, διώξεων και βίας λόγω φύλου αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες για να εγκαταλείψουν τη χώρα τους. «Εδώ στη Γουατεμάλα, έχουμε δει ανθρώπους με όπλα», δήλωσε ο Ediberto.

Οι συνθήκες αυτές επηρεάζουν σοβαρά τη σωματική και ψυχική υγεία, οδηγώντας σε άγχος, κατάθλιψη, ψυχολογικά τραύματα και θλίψη λόγω των εμπειριών του ταξιδιού. Επιπλέον, οι δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες ταξιδεύουν οι μετανάστες οδηγούν συχνά σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, δερματικές παθήσεις και γαστρεντερικές ασθένειες. Ο αριθμός των κρουσμάτων συνεχίζει να αυξάνεται. Μόνο το 2023, η οργάνωση παρείχε περισσότερες από 12.500 ολοκληρωμένες συνεδρίες στα σημεία παροχής υπηρεσιών της χώρας.

Ιστορίες που αφηγούνται τη βία

Εκτός από τις υπηρεσίες που προσφέρουν, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν καταγράψει τις εμπειρίες των μεταναστών, τόσο σε ιστορίες όσο και μέσω επιστολών. Σε αποσπάσματα από τις επιστολές, οι μετανάστες εκφράζουν τις εμπειρίες και τις προσδοκίες τους καθώς περνούν από τη Γουατεμάλα.

Πολλοί τονίζουν την ανάγκη για περισσότερη ενσυναίσθηση απέναντί τους, καθώς το μόνο που θέλουν είναι να διασχίσουν τη χώρα και να εκπληρώσουν τα όνειρά τους. «Αν θέλετε να μεταναστεύσετε, μην φέρετε την οικογένειά σας και λέω στους πολίτες της Γουατεμάλας να είναι πιο υποστηρικτικοί, επειδή θέλουμε απλώς να προχωρήσουμε – δεν πρόκειται να μείνουμε στη χώρα τους», δήλωσε ο Edinberto.

Στα σημεία περίθαλψης, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ακούνε επίσης ιστορίες ξενοφοβίας, εκβιασμών, απειλών και σεξουαλικής βίας. Πολλοί εξιστορούν το ταξίδι τους μέσω Γουατεμάλας ως το πιο δύσκολο, υπογραμμίζοντας τις κακοποιήσεις, τις άδικες κρατήσεις και τις οικονομικές κυρώσεις.

Κάθε μέρα, χιλιάδες άνθρωποι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους αναζητώντας ασφάλεια, μόνο και μόνο για να αντιμετωπίσουν περισσότερη βία και καταχρήσεις στην πορεία, μια κρίση που απαιτεί παγκόσμια αντιμετώπιση. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλούν τις κυβερνήσεις και τις αρχές των χωρών διέλευσης να θέσουν σε εφαρμογή μηχανισμούς για τον τερματισμό της βίας και των καταχρήσεων κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρομών, καθώς και να εγγυηθούν την προστασία των μεταναστών, με ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά και τις γυναίκες που αποτελούν μεγάλο μέρος των μεταναστών. Η εξασφάλιση ανθρωπιστικής βοήθειας σε όλους τους μετανάστες αποτελεί βασικό δικαίωμα.