Μαθήματα μαγειρικής ως μέσο για τη μείωση του υποσιτισμού των παιδιών στη βόρεια Νιγηρία

Από τον Απρίλιο του 2024, οι δομές υγειονομικής περίθαλψης στη βορειοδυτική και βορειοανατολική Νιγηρία που υποστηρίζονται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα καταγράφουν πρωτοφανή αύξηση των εισαγωγών για οξύ υποσιτισμό παιδιών.

Όπως όλες οι άλλες πολιτείες στο βόρειο τμήμα της Νιγηρίας, η πολιτεία Kebbi βίωσε φέτος μια κολοσσιαία αύξηση των κρουσμάτων υποσιτισμού. Τον Μάιο, σχεδόν 1.000 παιδιά εισήχθησαν για σοβαρό οξύ υποσιτισμό στο κέντρο θεραπευτικής σίτισης εσωτερικών ασθενών (ITFC) που δημιούργησαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στο νοσοκομείο Maiyama – μια αύξηση 80% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Η τάση συνεχίστηκε τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, με περισσότερους από 260 ασθενείς να εισάγονται τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουλίου. Οι εγκαταστάσεις 210 κλινών είναι τόσο υπερπλήρεις που οι ασθενείς πρέπει τακτικά να μοιράζονται τα κρεβάτια τους.

Περισσότερα από 11.000 παιδιά εγγράφηκαν στα μέσα Ιουλίου στο πρόγραμμα θεραπείας διατροφής σε εξωτερικά ιατρεία που υποστηρίζονται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα σε πέντε μικρότερα κέντρα υγείας στην πολιτεία Kebbi.

«Το επίπεδο αυτής της κρίσης απαιτεί μεγάλες προσπάθειες σε ενέργειες πρόληψης», αναφέρει η Maryam Muhammad, επικεφαλής της ομάδας προώθησης της υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Kebbi. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο διεξάγουμε επίσης δραστηριότητες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε επίπεδο κοινότητας, για να βοηθήσουμε τους γονείς να αποφύγουν τα χειρότερα για τα παιδιά τους».

Μια τοπική λύση κατά του υποσιτισμού

Τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, η Maryam και η ομάδα της διασχίζουν τους μεγάλους δρόμους του Kebbi, ταξιδεύοντας από κοινότητα σε κοινότητα, με το αυτοκίνητό τους γεμάτο με τραπέζια, κατσαρόλες, κουτάλια και ανακυκλωμένα μπουκάλια αναψυκτικών γεμάτα με φασόλια σόγιας, σόργο, φύλλα moringa, φοινικέλαιο και αραχίδες.

Προερχόμενο από μια παραδοσιακή νιγηριανή συνταγή γνωστή ως «Kwash pap», το Tom Brown είναι ένα μείγμα αλευριού που καταναλώνεται ως ζαχαρούχος χυλός. Το γεύμα παρασκευάζεται με θρεπτικά συστατικά που καλλιεργούνται στη βόρεια Νιγηρία και διατίθενται στις τοπικές αγορές. Η συνταγή έχει βελτιωθεί με την πάροδο των ετών από τους διατροφολόγους και έχει γίνει ένα χρήσιμο και πολύ αποτελεσματικό εργαλείο για την πρόληψη και τη θεραπεία του μέτριου υποσιτισμού. Μελέτες που διεξήχθησαν στη Νιγηρία το 2022 και το 2023 έδειξαν θετικά αποτελέσματα στη χρήση της συνταγής για παιδιά με μέτριο οξύ υποσιτισμό, με τον Tom Brown να μπορεί ενδεχομένως να φτάσει σε περισσότερα παιδιά με το ίδιο κόστος όπως τα έτοιμα προς χρήση θεραπευτικά τρόφιμα, όπως η πάστα φιστικιών.

Εκπαίδευση γονέων

Μετά από 35 λεπτά διαδρομής, το αυτοκίνητο φτάνει στη Maishaika. Η Maryam και η ομάδα της κατευθύνονται προς τον γέροντα του χωριού για να τον χαιρετήσουν και να επιβεβαιώσουν την έγκρισή του για τη σημερινή ενημέρωση.

Λίγα λεπτά αργότερα, τραπέζια, καρέκλες και υλικά αρχίζουν να τοποθετούνται στο χώρο. Τα μέλη της ομάδας πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για να καλέσουν τους χωρικούς. Σε μια στιγμή, η μικρή πλατεία του χωριού μεταμορφώνεται σε πάγκο της αγοράς και πάνω από 100 γυναίκες καλυμμένες με πολύχρωμα μαντήλια συγκεντρώνονται γρήγορα για να δουν τι συμβαίνει.

Η Maryam, που δραστηριοποιείται ως προαγωγός υγείας για περισσότερα από 15 χρόνια, ξέρει πώς να τραβάει και να κρατάει την προσοχή του κοινού. Γεμάτη ενέργεια, με βροντερή φωνή και ένα κουτάλι στο χέρι, αρχίζει να εξηγεί τι είναι ο οξύς υποσιτισμός και τι μπορούν να κάνουν για να τον καταπολεμήσουν.

Γρήγορα, κάνει τα λόγια πράξη και καλεί μια γυναίκα από το ακροατήριο να αρχίσει να προετοιμάζει μαζί της αυτό που θα βοηθήσει να κρατήσει τον οξύ υποσιτισμό μακριά: Tom Brown. Στο Kebbi, η συνταγή βασίζεται σε μια απλή αναλογία: 6 μέτρα σόργο ή κεχρί, 3 μέτρα σόγια και 1 μέτρο αλεσμένοι ξηροί καρποί. Μετά από μια ακριβή διαδικασία εμβάπτισης, καθαρισμού, ξήρανσης και ψησίματος, τα συστατικά αναμειγνύονται για να αλεστούν σε σκόνη. Στη συνέχεια, η σκόνη αναμιγνύεται με καθαρό νερό, ρίχνεται σε βραστό νερό και ο χυλός που προκύπτει μαγειρεύεται στη φωτιά για λίγα λεπτά.

Με βάση τη διαθεσιμότητα στην αγορά, τις προτιμήσεις και το τι μπορεί να αντέξει οικονομικά η οικογένεια, μπορούν να προστεθούν και άλλα στοιχεία όπως φοινικέλαιο, φύλλα moringa, αγελαδινό γάλα ή κρέας για την παροχή επιπλέον ενέργειας και θρεπτικών συστατικών στο παιδί. Αλλά με τις οικογένειες να αντιμετωπίζουν τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό – τον υψηλότερο των τριών τελευταίων δεκαετιών – και τη συνεχή αύξηση της τιμής των ειδών διατροφής τους τελευταίους μήνες, η προσθήκη και άλλων συστατικών μοιάζει με πολυτέλεια που πολλοί στο Kebbi δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά.

Ο τρόπος παρασκευής της συνταγής τραγουδιέται σε επανάληψη, και τα φλιτζάνια δίνονται στα παιδιά για να δοκιμάσουν τον χυλό. Οι γυναίκες γελούν και χαμογελούν. Λίγα μέτρα πιο πέρα, ο γέροντας του χωριού παρακολουθεί το γεγονός με περιέργεια. Είναι ο μόνος άνδρας από το χωριό που παρακολουθεί τη διαδικασία.

«Οι άνδρες θα έχουν μια ειδική συνεδρία σε μια άλλη μέρα. Για πολιτιστικούς λόγους, πρέπει να διαχωρίσουμε τις συνεδρίες», λέει η Maryam. «Αλλά το να τους έχουμε μαζί μας είναι βασικό, καθώς είναι αυτοί που προμηθεύουν την οικογένεια [με φαγητό]. Αποφασίσαμε να έχουμε ειδικές συνεδρίες υπό την ηγεσία του πατέρα για να δείξουμε τι κάνουμε και τι λέμε. Αυτό βοήθησε πολύ και τώρα, οι άνδρες δείχνουν πραγματικό ενδιαφέρον για τέτοιες συνεδρίες».