Τι κάνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να αναπνέουμε πιο καθαρό αέρα

Το Κοινοβούλιο εργάζεται για την ενίσχυση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για να συμβάλει στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής και στην επίτευξη των στόχων μείωσης εκπομπών της ΕΕ.

Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση, η οποία επιδεινώθηκε με την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, έχει αναδείξει την ανάγκη μείωσης της εξάρτησης της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και τη διαφοροποίηση και διασφάλιση του ενεργειακού της εφοδιασμού μέσω της επένδυσης σε βιωσιμότερες εναλλακτικές, όπως είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παράλληλα, η ΕΕ θέλει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην πράσινη μετάβαση με στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.

Οι στόχοι της ανανεώσιμης ενέργειας

Ανανεώσιμη ενέργεια σημαίνει ανανεώσιμες μη ορυκτές πηγές, όπως αιολική, ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια, περιβάλλοντος, παλίρροια, κυματική και ενέργειαωκεανών, υδροηλεκτρική, βιομάζα, αέριο χωματερής, αέριο μονάδας επεξεργασίας λυμάτων και βιοαέριο

Οι φιλόδοξες προσπάθειες της ΕΕ για την προστασία του κλίματος διατυπώνονται στο νομοθετικό πακέτο «Fit for 55». Στόχος της είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030και η επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Στη δέσμη αυτό συμπεριλαβάνεται και η αναθεώρηση της ευρωπαϊκής οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση του μεριδίου των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ.

Τον Σεπτέμβριο του 2023, το Κοινοβούλιο υποστήριξε έναν νέο στόχο 42,5% των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030, αν και οι χώρες της ΕΕ καλούνται να αγωνιστούν για το 45% – στόχος που υποστηρίζεται επίσης από την Επιτροπή στο πλαίσιο του Σχέδιο REPowerEU. To σχέδιο, που παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2022, τονίζει την ανάγκη επιτάχυνσης της ενεργειακής μετάβασης και σταδιακής κατάργησης των εισαγωγών ενέργειας από τη Ρωσία, αυξάνοντας το μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη βιομηχανία, τα κτίρια και τις μεταφορές στο 45% έως το 2030.

Η νέα νομοθεσία επιταχύνει τη διαδικασία έγκρισης νέων ή προσαρμοσμένων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών συλλεκτών και των ανεμογεννητριών.

Αναθεώρηση στόχων στους εξής τομείς:

• Κτίρια – νέο σημείο αναφοράς για χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ποσοστό 49 % έως το 2030
• Βιομηχανία – νέο σημείο αναφοράς ετήσιας αύξησης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά 1.6%

Η επικαιροποίηση λαμβάνει υπόψη το αίτημα του Κοινοβουλίου, τα κράτη μέλη να θέσουν ως ενδεικτικό στόχο για καινοτόμο τεχνολογία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τουλάχιστον το 5% της νέας εγκατεστημένης χωρητικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030, καθώς και τη θέσπιση πλαισίου συνεργασίας σε διασυνοριακά ενεργειακά έργα.

Αυτό έρχεται ως ακόλουθο στο αίτημα του Κοινοβουλίου για αυστηρότερα κριτήρια σχετικά με τη χρήση της βιομάζας, για τη μείωση του κινδύνου χρηματοδότησης μη βιώσιμων πρακτικών και την πρόληψη αρνητικών επιπτώσεων στην ποιότητα του εδάφους και στη βιοποικιλότητα.

Η Σουηδία είναι η χώρα της ΕΕ με το υψηλότερο μερίδιο χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας: 66% το 2022, που προέρχεται κυρίως από υδροηλεκτρικά, αιολικά, στερεά και υγρά βιοκαύσιμα, καθώς και από αντλίες θερμότητας. Ακολουθούν η Φινλανδία (47,9%, από υδροηλεκτρικά, αιολικά και στερεά βιοκαύσιμα) και η Λετονία (43,3%, κυρίως από υδροηλεκτρικά).

Τα χαμηλότερα ποσοστά ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καταγράφηκαν στην Ιρλανδία (13,1%), στη Μάλτα (13,4%), στο Βέλγιο (13,8%) και στο Λουξεμβούργο (14,4%).

Δείτε το Infographic του NEWS 24/7

Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Το Κοινοβούλιο υποστηρίζει με συνέπεια τη χρήση ΑΠΕ και έχει τονίσει τη σημασία του ορισμού υποχρεωτικών στόχων για το 2020 και, πιο πρόσφατα, για το 2030.

Τον Ιανουάριο του 2018, ενόψει της αναθεώρησης της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 2018, το Κοινοβούλιο υποστήριξε έναν δεσμευτικό στόχο για την Ένωση για τουλάχιστον ένα ποσοστό 35 % ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές το 2030 και την ενίσχυση της αυτοκατανάλωσης ως δικαιώματος. Ωστόσο, μετά από διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο, ο δεσμευτικός στόχος της ΕΕ μειώθηκε σε 32 % τουλάχιστον.

Τον Ιανουάριο του 2020, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ζητώντας την αναθεώρηση της οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και τον καθορισμό δεσμευτικών εθνικών στόχων.

Τον Μάιο του 2021, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψηφίσματα σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την ολοκλήρωση των ενεργειακών συστημάτων και σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για το υδρογόνο, τα οποία υποστηρίζουν την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και υδρογόνου.

Τον Φεβρουάριο του 2022, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, επισημαίνοντας ότι η ανταγωνιστική από άποψη κόστους μετάβαση σε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55 % έως το 2030 απαιτεί εγκατεστημένη δυναμικότητα υπεράκτιας αιολικής ενέργειας 70-79 GW, και ζήτησε να προχωρήσει πέραν αυτού.

Τον Σεπτέμβριο του 2022, στη θέση σχετικά με την αναθεώρηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το Κοινοβούλιο πρότεινε στόχο για ενέργεια από ανανεώσιμες 45 % έως το 2030.

Τον Οκτώβριο του 2023, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αύξησαν τον στόχο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για το 2030 σε τουλάχιστον 42,5 %, με σκοπό την επίτευξη του 45 %, διπλασιάζοντας σχεδόν το υφιστάμενο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ΕΕ.