ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΠΟΥ ΕΠΕΤΡΕΨΕ ΣΤΗ ΦΩΤΙΑ ΝΑ ΦΤΑΣΕΙ ΑΠΟ ΒΑΡΝΑΒΑ ΣΤΟ ΠΑΤΗΜΑ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ
Τα τρία λεπτά που επέτρεψαν στη φωτιά που άρχισε στο Βαρνάβα να σταματήσει 40 χιλιόμετρα πιο μακριά.
Για τα 40 χιλιόμετρα που έκαψε ό,τι βρήκε στο πέρασμα της η φωτιά που άρχισε την Κυριακή στο Βαρνάβα δεν φταίει η κλιματική αλλαγή.
Ή οι κηλιδώσεις (σε απλά ελληνικά, οι καύτρες που πετάγονται).
Ή τα ακαθάριστα οικόπεδα -παρεμπιπτόντως πολλοί που τα καθάρισαν δεν κατάφεραν να πείσουν το Δήμο τους να περάσει να πάρει τα απορρίμματα.
Ή αυτοί που έχτισαν μέσα στα δάση -το έκαναν γιατί κάποιοι, πολλοί, τους το επέτρεψαν.
Φταίμε εμείς.
Όλοι εμείς που εδώ και δεκαετίες δεν αντιδρούμε στην αμετροέπεια ή/και την ανικανότητα ή/και την ανεπάρκεια ή/και το power trip που γίνεται μεταξύ όσων αποφασίζουν το οτιδήποτε σχετικά με τις φωτιές.
Έτσι τα τελευταία χρόνια ζούμε την απόλυτη νομοτέλεια: κοιμόμαστε όπως έχουμε στρώσει, αφού ο ‘ωχαδελφισμός’ μας (από την κορυφή του έθνους ως τα νύχια -πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που τελικά μας σώζουν κάθε καλοκαίρι από τα χείριστα) συνδυάστηκαν με την κλιματική κρίση και ο κύβος της καταστροφής μας ερρίφθη.
Ελπίδα πάντα υπάρχει. Το θέμα -όπως πάντα- είναι αν θα γίνει ποτέ μια ολοκληρωμένη προσπάθεια, προς αυτήν την κατεύθυνση.
Μια καλή αρχή είναι να τοποθετηθούν περισσότεροι κρουνοί και να γίνονται τα δέοντα ώστε να έχουν πάντα νερό. Κάτι που δεν έγινε προ τριετίας στη Βαρυμπόμπη και τώρα στην Πεντέλη. Ειρήσθω εν παρόδω, για να μπουν περισσότεροι κρουνοί (πιο κοντά ή μέσα στα δάση), χρειάζεται η έκδοση ειδικής άδειας που δεν δίνεται εάν υπάρχει χαρακτηρισμός natura (δασικής περιοχής). Την ίδια ώρα, βέβαια, εκδίδονται άδειες οικοδόμησης στα ίδια σημεία -πχ Ιπποκράτειος Πολιτεία.
Mετά θα βοηθήσει εξόχως η τακτική ανάλυση της φωτιάς, ώστε να επεμβαίνουν στοχευμένα και αποτελεσματικά οι λίγοι πυροσβέστες.
Ας εστιάσουμε τώρα, στην αρχή του κακού.
Πού χάθηκε το «παιχνίδι» στο Βαρνάβα
To ΝΕWS 24/7 επικοινώνησε με τον Νίκο Λαυράνο, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πυροσβεστών προσπαθώντας να εντοπίσει τι πήγε λάθος και η φωτιά που ξεκίνησε από τον Βαρνάβα κατέστρεψε ό,τι βρήκε στο πέρασμα της για 40 χιλιόμετρα.
Τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά στο σημείο που ξέσπασε η φωτιά, ώστε να γλιτώσουμε όσα ζήσαμε;
«Λίγες ημέρες νωρίτερα είχε εκδοθεί κόκκινος συναγερμός, γιατί και οι μετεωρολόγοι και οι επιστήμονες και η Επιτροπή Κινδύνου είχε ‘προβλέψει’ την πιθανότητα μιας μεγάλης πυρκαγιάς
Από την στιγμή που δόθηκε στο συντονιστικό κέντρο σήμα για καπνό στη συγκεκριμένη περιοχή -ένα ιδιωτικό οικόπεδο- σηκώθηκε έμφορτος τράκτορας που επιχείρησε στα πέντε λεπτά.
Κάναμε ακριβώς ό,τι είχαμε κάνει σε περισσότερες από 3.500 φωτιές που έχουμε αντιμετωπίσει από την 1η του Μάη, δίχως μία να ξεφύγει πάνω από το 12ωρο.
Στα οκτώ λεπτά μετά το σήμα έφτασαν οι πρώτες επίγειες δυνάμεις».
Στο νέο ‘δόγμα’ της πυρόσβεσης που επαναλαμβάνει διαρκώς ο Βασίλης Κικίλιας υπάρχει η έγκαιρη ανίχνευση και η γρήγορη επέμβαση, τα οποία καλύφθηκαν στο Βαρνάβα.
Δεν υπάρχει χάρτης επικινδυνότητας της πολιτικής προστασίας και φυσικά, τακτική ανάλυση της φωτιάς ώστε να ξέρουν οι πυροσβέστες πού όντως, μπορούν να σταματήσουν το πύρινο μέτωπο.
Το «παιχνίδι» λοιπόν, χάθηκε σε αυτό το τρίλεπτο;
«Η αποστολή του τράκτορα είναι να ρίξει στοχευμένη βολή, ώστε είτε να κόψει την πυρκαγιά -πράγμα δύσκολο στην προκειμένη περίπτωση, λόγω του έντονου ανέμου-, είτε να την περιορίσει μέχρι να φτάσουν τα επίγεια που δεν γνωρίζουμε πόσο εύκολο ήταν να προσεγγίσουν στο σημείο».
«Ο χρόνος αντίδρασης ήταν γρήγορος, αλλά για τις συνθήκες που επικρατούσαν (απόλυτη ξηρασία, ένταση ανέμου) ήταν αργά. Η φωτιά εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα».
Τα χαρακτηριστικά της φωτιάς ήταν πως συνοδευόταν από δυνατούς ανέμους, έντονες ριπές, ακραία επιθετικότητα, ενώ παρουσιάστηκε πολύ έντονα και το φαινόμενο της κηλίδωσης που δημιούργησε και τα περισσότερα προβλήματα, με τη δημιουργία πολλών εστιών σε μεγάλες αποστάσεις.
Αυτές μετετράπησαν σε μέτωπα, τα οποία στην πορεία έκαναν ένα τεράστιο Π γύρω από το βόρειο κομμάτι της ανατολικής Αττικής. Δημιουργήθηκε ένα τεράστιο ενιαίο μέτωπο που στην πορεία του κατέφαγε τα πάντα.
Η συγκεκριμένη πυρκαγιά συνδύασε χαρακτηριστικά δασικού ιστού και αστικού τύπου, πριν περάσει στον βαρύ οικιστικό ιστό. Τότε αντιμετωπίσαμε τα σοβαρά προβλήματα, αφού εκεί υπήρχαν οικείες, βιοτεχνίες, μαγαζιά, σχολεία. Βρήκε πλούσια ύλη για να κάψει, δημιούργησε άλλες συνθήκες και δυσκόλεψε και τις εναέριες δυνάμεις, με τον καπνό.
Στο βαρύ οικιστικό ιστό, οι εναέριες δυνάμεις έπρεπε να επιχειρήσουν πάρα πολύ στοχευμένα, για να μην προκληθεί περαιτέρω κίνδυνος για τους συμπολίτες μας.
Ήταν μνημειώδεις οι μάχες που έδωσαν οι πυροσβεστικές δυνάμεις. Επικρατούσαν συνθήκες κόλασης».
Η προοπτική της ανάσχεσης της φωτιάς
Όπως έχει πει ερευνητής πυρομετεωρολόγος στο NEWS 24/7 δεδομένης και της κλιματικής αλλαγής, στην Ελλάδα κυνηγάμε τις φωτιές (κάτι που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια όσων επιχειρούν), ενώ η πρακτική χωρών που είναι πιο οργανωμένες και αποτελεσματικές από εμάς έχει εστιάσει στην καταστολή σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία.
Θα μπορούσε λοιπόν, να έχει τακτοποιηθεί η πύρινη λαίλαπα στον Διόνυσο, πριν περάσει στο Πεντελικό όρος;
«Υπήρχαν τεράστιες δυνάμεις ανάσχεσης σε πολλά σημεία, στα οποία πιστεύαμε πως θα μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε. Ωστόσο, η ταχύτητα της εξάπλωσης της, η δυναμική και το αλλοπρόσαλλο της συμπεριφοράς της εξέπληξε και εμάς. Ήταν τόσο πλούσια και ξηρή καύσιμη ύλη που η φωτιά ήταν ανεξέλεγκτη. Έγινε επικίνδυνη για τους συμπολίτες και τους συμπολίτες, εξ ου και είχαμε πολλά φαινόμενα εγκλωβισμού.
Στα σημεία ανάσχεσης που οι δυνάμεις θεωρούσαν ως ασφαλής, η εκτόξευση καυτρών σε μεγάλη απόσταση δημιουργούσε νέες εστίες που γιγαντώνονταν -είχαμε φλόγες στα 25 μέτρα. Αυτό σήμαινε πως έπρεπε να αναδιπλωθούμε, να μαζέψουμε τις εγκαταστάσεις και να πάμε σε άλλο σημείο, με τη φωτιά να πηγαίνει μια προς το νότο και μια προς το βορρά όλο το διήμερο, με μεγάλες ταχύτητες.
Αυτό έκανε δύσκολη την εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδιασμού».
«Κάτι έγινε λάθος»
Σκέφτομαι τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Μήπως μετά τον κόκκινο συναγερμό έπρεπε να υπάρχουν παντού πυροσβεστικά, έτοιμα να επέμβουν σε πρώτο χρόνο πάνω από την κάθε εστία, κάτι που θα εγγυόταν και την αποτελεσματικότητα της επέμβασης;
«Εκτός και αν ξεσπάσει φωτιά δίπλα σε πυροσβεστικό όχημα, σηκώνεται γρήγορα εναέριο για να εκτιμήσει και να αποφασίσει αν θα ρίξει βολή που θα την περιορίσει ή θα την κόψει. Προφανώς έχουν ήδη ενεργοποιηθεί οι επίγειες δυνάμεις.
Όταν λέμε ‘επίπεδο συναγερμού 5’ σημαίνει πως όλο το πυροσβεστικό σώμα είναι σε επιφυλακή. Υπάρχουν εξτρά αυτοκίνητα και προσωπικό έξω. Εν προκειμένω, είχαν έλθει και ενισχύσεις από την επαρχία για να συνδράμουν κι αυτοί στις περιπολίες στον δασικό όγκο».
Άρα κάτι έγινε λάθος.
«Θα μπορούσε η βολή του τράκτορα να είναι στοχευμένη και να περιορίσει τη φωτιά. Αυτό ωστόσο, εξαρτάται και από το ανάγλυφο της περιοχής -το πόσο κοντά μπορούσε να φτάσει.
«Όταν καίγονται τέτοιες εκτάσεις προφανώς και κάτι δεν έχει πάει καλά».
«Ωστόσο, δεν είμαι εγώ αρμόδιος να το κρίνω αυτό». Αρμόδιοι είναι εκείνοι που κάνουν κάθε χρόνο την αποτίμηση της αντιπυρικής περιόδου. Είναι έτοιμη το φθινόπωρο, αλλά δεν δημοσιοποιείται, καθώς παρατηρείται ένας φόβος να ομολογήσουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι τα λάθη τους.
Έτσι δείχνουν την έλλειψη θέλησης όλου του μηχανισμού να αποδείξει πως θέλει να προχωρήσει και να εξελιχθεί -λειτουργία που έχει διαχρονικά η αναγνώριση ενός λάθους μας.
Mοιραία, μαθαίνουμε ό,τι μαθαίνουμε από οργανισμούς όπως είναι η WWF.
Οι πυροσβέστες είναι… μείον 4.000
Ήταν πολλοί οι πολίτες που είπαν πως δεν είδαν εναέρια ή επίγεια δύναμη για ώρες στην περιοχή τους που καιγόταν. Είναι χρήσιμο να θυμίσουμε πως οι πυροσβέστες δεν πάνε όπου θέλουν (το κάθε πλήρωμα), αλλά όπου τους στέλνει το επιχειρησιακό κέντρο.
Ο κύριος Λαυράνος βεβαιώνει ότι «οι πυροσβέστες υπερέβαλαν εαυτούς. Όσοι επιχείρησαν στον Βαρνάβα επί δυο ημέρες ήταν οι ίδιοι που ήταν και στην Κρήτη και στις άλλες φετινές πυρκαγιές, χωρίς να έχουν χρόνο να ξεκουραστούν».
Ναι, τα οχήματα παραμένουν γηρασμένα (μέσος όρος ‘ηλικίας’ του καταπονημένου στόλου είναι τα 30 χρόνια) και ναι, οι πυροσβέστες παραμένουν λίγοι, όπως μειώνονται οι δασικές εκτάσεις της χώρας με συνέπεια κάθε χρόνο.
Βέβαια, από το 2021 ‘τρέχει’ το εξοπλιστικό πρόγραμμα «Αιγίς»» του προϋπολογισμού των περίπου 2.000.000.000 ευρώ.
«Θα δούμε τα αποτελέσματα του «Αιγίς» σε βάθος πενταετίας, αν υπάρχουν πυροσβέστες και δασικός πλούτος έως τότε».
«Πρόσφατα είχαμε συμβολική συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το υπουργείο και εστιάσαμε σε δύο θέματα: α) την αναγκαιότητα προσλήψεων με την αξιοποίηση των εποχικών συναδέλφων που έχουν εμπειρία χρόνων και μολονότι φωτιές αντιμετωπίζονται όλον τον χρόνο, στις 31/10 θα τους ‘βγάλουν’ στο ταμείο ανεργίας και β) την υπερεργασία του Έλληνα πυροσβέστη.
Είχαμε την πρόσληψη 650 συναδέλφων και δασοκομάντος, οι οποίοι λειτουργούν ως πεζοπόρο τμήμα. Μπαίνουν σε βάθος χιλιομέτρων στα δάση και πατούν την μπότα τους για να σβήσει η φωτιά.
Η μεγάλη δεξαμενή (το 90%) ήταν εποχικοί. Το αποτέλεσμα ήταν να πάνε στην Ειδική Μονάδα Δασικών Επιχειρήσεων (ΕΜΟΔΕ) και οι άνθρωποι που κάλυψαν το κενό τους να μην είναι το ίδιο έμπειροι.
Τουτέστιν, ποσοτικά είμαστε περισσότεροι, αλλά δεν υπάρχει η ίδια εμπειρία».
Πόσα είναι τα κενά στην πυροσβεστική;
«Στο νέο οργανόγραμμα που βγήκε με ΦΕΚ το Νοέμβριο του 2022 έχουν δημιουργηθεί 3.650 οργανικές θέσεις. Ελήφθησαν υπ όψιν διάφοροι παράγοντες, όπως η συνταξιοδοτική ροή που θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια -κάθε έτος φεύγουν από 80 έως 150 άτομα-, συν ο μεγάλος μέσος όρος ηλικίας -είναι τα 50 έτη- και φυσικά η κλιματική αλλαγή.
Τώρα το νούμερο είναι 4.000.
Η εκάστοτε κυβέρνηση θεωρεί ότι είμαστε υπεραρκετοί. Έτσι, στη Σέριφο αντί να υπάρχει πυροσβεστικό κλιμάκιο, υπήρχαν μόλις 2 άτομα.
Η γεωμορφολογία της χώρας (απομακρυσμένοι ορεινοί όγκοι και νησιά) απαιτούν κλιμάκια σε πολλές περιοχές. Αλλά δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα στην παρούσα φάση».
Πόσοι πυροσβέστες επιχειρούν φέτος;
«Στη φετινή αντιπυρική περίοδο επιχειρούμε 16.000 πυροσβέστες. Στον Βαρνάβα ήταν 700. Αν τους βλέπατε από ψηλά είναι σαν μινιατούρες. Είναι λογικό στον ίδιο δρόμο που καίγονται δυο σπίτια, για αυτούς που μένουν σε εκείνο που σώζεις να είσαι ήρωας και για τους κατοίκους του άλλου που καίγεται να είσαι ο υπεύθυνος. Είμαστε αναγκασμένοι να δεχόμαστε την οργή των συμπολιτών μας.
Είναι κατανοητό πως δεν γίνεται να έχουμε ένα πυροσβεστικό όχημα έξω από κάθε σπίτι. Καταλαβαίνουμε βέβαια, την οργή, σκύβουμε το κεφάλι και ακούμε τους πολίτες. Αλλά δεν πρέπει να είμαστε εμείς που ακούμε αυτά τα παράπονα».
Αυτοί που πρέπει να τα ακούν, έχουν αναπτύξει την τέχνη της επιλεκτικής ακοής μάλλον ως ανάγκη για τη δουλειά που κάνουν. Αλλιώς δύσκολα θα επιβίωναν -στο πόστο ή γενικότερα.
