Ισπανία: Ακροδεξιά προπαγάνδα για τη δολοφονία 11χρονου – Σε ρόλο-κλειδί ευρωβουλευτής

Νέα υπόθεση ακροδεξιάς προπαγάνδας με όχημα τα social media διαδραματίζεται στην Ισπανία, μετά την θανατηφόρα επίθεση με μαχαίρι σε 11χρονο αγόρι, την ώρα που έπαιζε ποδόσφαιρο με φίλους του.

Το τραγικό γεγονός αποτέλεσε πεδίο εκμετάλλευσης από ακροδεξιές ομάδες, οι οποίες κατέκλυσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με την ψευδή πληροφορία ότι ο ύποπτος ήταν βορειοαφρικανικής καταγωγής ή ασυνόδευτος ανήλικος που αναζητούσε άσυλο.

Τι γνωρίζουμε για την επίθεση στον 11χρονο

Η επίθεση συνέβη το πρωί της Κυριακής (18/08) όταν το παιδί, ο 11χρονος Ματέο, μαζί με άλλα παιδιά, έπαιζαν ποδόσφαιρο σε ένα αθλητικό κέντρο στη μικρή πόλη Μοθέχον, στο κέντρο της χώρας.

Ένας άνδρας, φορώντας κουκούλα και κασκόλ που κάλυπτε το πρόσωπό του, έτρεξε στο γήπεδο κρατώντας ένα αιχμηρό αντικείμενο.

Σύμφωνα με την οικογένεια του θύματος, η επίθεση ήταν τυχαία, καθώς, όπως είπαν, ο άνδρας αρχικά πλησίασε μια άλλη ομάδα νεαρών που κατάφεραν να ξεφύγουν.

Στη συνέχεια έπιασε τον Ματέο, ο οποίος βρισκόταν με δύο φίλους του, και σύμφωνα με αναφορές τον μαχαίρωσε περισσότερες από 10 φορές πριν διαφύγει από το σημείο.

Μετά από μια επιχείρηση που διήρκεσε περισσότερες από 30 ώρες και περιλάμβανε επίγειες και εναέριες έρευνες, η αστυνομία συνέλαβε έναν 20χρονο άνδρα στο σπίτι του πατέρα του στη Μοθέχον, σε σχέση με το έγκλημα.

Το ακροδεξιό αφήγημα και ο ευρωβουλευτής από τη Σεβίλλη

Στις δεκάδες ώρες μεταξύ της επίθεσης και της σύλληψης, όπως σημειώνει ο Guardian,  αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδόθηκαν γρήγορα, περιέχοντας ψευδείς ισχυρισμούς ότι ο ύποπτος ήταν βορειοαφρικανικής καταγωγής ή ένας ασυνόδευτος ανήλικος που ζητούσε άσυλο στην Ισπανία, θυμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο πρόσφατες δολοφονίες στην αγγλική πόλη Σάουθπορτ χρησιμοποιήθηκαν για να υποδαυλιστούν επιθέσεις μίσους κατά των μεταναστών.

Ανάμεσα σε αυτούς που σχολίασαν ήταν και ο Αλβίζε Πέρεζ, ένας 34χρονος ακροδεξιός υποκινητής από τη Σεβίλλη, ο οποίος εξελέγη πρόσφατα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Πέρεζ, του οποίου η πολιτική επιτυχία ενισχύθηκε εν μέρει από τη σκληρή του στάση κατά των μεταναστών, συνέδεσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη δολοφονία με την άφιξη “50 Αφρικανών” σε ένα ξενοδοχείο της περιοχής.

Καθώς η παραπληροφόρηση σχετικά με την ταυτότητα του δράστη εξαπλωνόταν στο διαδίκτυο, η οικογένεια του θύματος έκανε έκκληση στους ανθρώπους να αφήσουν την αστυνομία να κάνει τη δουλειά της. «Αυτό δεν έχει καμία σχέση με τη φυλή ή την ιδεολογία», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Ασέλ Σάντσες, συγγενής που ανέλαβε τον ρόλο του εκπροσώπου της οικογένειας. «Μιλάνε για μετανάστες που έχουν έρθει στο ξενοδοχείο, αυτοί είναι ειρηνικοί άνθρωποι που ζουν τη ζωή τους, δεν έχει καμία σχέση με αυτό».

Αντίθετα, επισήμανε στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ο δράστης είχε εισέλθει στο αθλητικό κέντρο μέσω μιας σπασμένης πίσω πόρτας, υποδεικνύοντας ότι η επίθεση πραγματοποιήθηκε από κάποιον που γνώριζε καλά την περιοχή. Παρ’ όλα αυτά, οι παραπλανητικές αναρτήσεις συνέχισαν να συγκεντρώνουν προβολές, ακόμη και όταν πηγές της αστυνομίας ξεκαθάρισαν στα ισπανικά μέσα ενημέρωσης ότι είχαν αποκλείσει οποιαδήποτε τζιχαντιστική σύνδεση με τη δολοφονία.

Ο Σάντσες κατέρρευσε αργότερα σε δάκρυα καθώς διηγήθηκε πώς η παραπληροφόρηση τον έκανε στόχο επιθέσεων στο διαδίκτυο. «Ήταν τρομερό», είπε στον ραδιοτηλεοπτικό σταθμό Cope. «Το έκανα αυτό από αγάπη για την οικογένειά μου και δέχομαι κριτική στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μου επιτίθενται. Ερευνούν το παρελθόν μου – δεν έχω κανένα παρελθόν, έχω εργαστεί στα μέσα ενημέρωσης».

Στη συνέχεια πρόσθεσε: «Βγάζουν πράγματα άσχετα, μου λένε ότι έχω βρώμικα χέρια επειδή έχω φωτογραφίες [στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης] από την Αφρική. Ήταν πραγματικά δύσκολο».

Μια πηγή από τη μονάδα εγκλημάτων μίσους της Εισαγγελίας της Ισπανίας δήλωσε ότι ερευνούσαν αρκετά από τα μηνύματα που είχαν διαδοθεί και τα οποία στόχευαν στην ποινικοποίηση των ξένων και στην «πρόκληση συναισθημάτων μίσους, εχθρότητας και διακρίσεων» εναντίον συγκεκριμένων ομάδων.

Η σύλληψη νεαρού, λευκού άνδρα και οι οργισμένες δηλώσεις για την εκμετάλλευση του θανάτου του 11χρονου

Την Τρίτη, μια μέρα μετά την προβολή από τα ισπανικά μέσα ενημέρωσης εικόνων που φαίνεται να δείχνουν έναν νεαρό λευκό άνδρα να συλλαμβάνεται σε σχέση με το έγκλημα, η εκπρόσωπος της κυβέρνησης στην περιοχή της Καστίγια-Λα Μάντσα, Μιλάγρος Τολόν, υπογράμμισε πώς η παραπληροφόρηση εκμεταλλεύτηκε τα συναισθήματα των ανθρώπων σε μια υπόθεση που είχε συγκλονίσει την Ισπανία.

Η Τολόν καταδίκασε όσους εν γνώσει τους διέδωσαν ψευδείς ισχυρισμούς, περιγράφοντάς τους ως «σπορείς μίσους που εκμεταλλεύτηκαν την ανθρώπινη οδύνη, όπως ο θάνατος ενός 11χρονου παιδιού, για να διοχετεύσουν όλο το μίσος τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Μιλώντας στους δημοσιογράφους, χαρακτήρισε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως «χωματερή ακαθαρσιών», καθώς μια ομάδα κυρίως ανώνυμων χρηστών προσπαθεί να ρίξει την ευθύνη σε ανθρώπους με βάση το χρώμα του δέρματός τους ή τη θρησκεία τους. Άλλοι στόχευαν στη διάδοση ψευδών πληροφοριών απλώς για προσωπικό όφελος, πρόσθεσε, χωρίς να επεκταθεί σε λεπτομέρειες.

«Μπορεί κανείς να είναι πιο σκληρός και αχρείος;» είπε. «Καλώ τους σπορείς μίσους να γίνουν ανθρώπινοι και να συμπεριφέρονται ως ανθρώπινα όντα. Η παραπληροφόρησή τους προκαλεί βλάβη και μπορεί να προκαλέσει οργή σε αθώους ανθρώπους. Δεν μπορείτε να εκμεταλλευτείτε μια τραγωδία για να δημιουργήσετε μια άλλη».

Κοινές οι ακροδεξιές πρακτικές σε Βρετανία και Ισπανία

Η εξοργιστική προσπάθεια εκμετάλλευσης της δολοφονίας ενός παιδιού ως όχημα για την εξάπλωση του μίσους απέναντι στο διαφορετικό στην ισπανική πόλη, θυμίζει έντονα τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν πριν από περίπου έναν μήνα στη Βρετανία.

Λίγες ώρες μετά από την επίθεση με μαχαίρι στο Σάουθπορτ που κόστισε τη ζωή σε τρία νεαρά κορίτσια και τραυμάτισε αρκετά ακόμη παιδιά στα τέλη Ιουλίου, ένα ψεύτικο όνομα του υποτιθέμενου υπόπτου κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Λίγες ώρες αργότερα, ακροδεξιοί διαδηλωτές συγκρούονταν με την αστυνομία έξω από ένα κοντινό τζαμί στη Βρετανία.

Η αστυνομία δήλωσε ότι το όνομα ήταν ψεύτικο, όπως και οι φήμες ότι ο 17χρονος ύποπτος ήταν αιτών άσυλο που είχε φτάσει πρόσφατα στη Βρετανία. Ωστόσο η αλήθεια, δεν αποτέλεσε εμπόδιο για την ακροδεξιά, η οποία βρήκε την ευκαιρία να ρίξει την ευθύνη στους μετανάστες και στους μουσουλμάνους, χρησιμοποιώντας “επαγγελματικά” τόσο τα social media, όσο και την τεχνητή νοημοσύνη, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν επιθέσεις σε τζαμιά και βίαιες ακροδεξιές, αντιμεταναστευτικές πορείες.

Η απάντηση κατά του μίσους δόθηκε επίσης στον δρόμο, με αντιφασιστικές πορείες με τη συμμετοχή χιλιάδων να λαμβάνουν χώρα σε όλη τη Βρετανία, δημιουργώντας ανάχωμα στην ακροδεξιά και την ισλαμοφοβία.

Τα μέσα που χρησιμοποιεί η ακροδεξιά προπαγάνδα

Ενώ σε πολλές περιπτώσεις μια απλή προσπάθεια διασταύρωσης πληροφοριών που επικαλούνται ακροδεξιά “τρολ” του διαδικτύου είναι αρκετή, είναι σημαντικό να δει κανείς που ακριβώς “πατάει” ο εν λόγω μηχανισμός προπαγάνδας.

Αφενός, μιλάμε για την ευρεία χρήση της προκατάληψης και της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας. Συχνά παρουσιάζουν γεγονότα με μεροληπτικό τρόπο, αποκρύπτονατι, ή διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα για να ενισχύσουν την εκάστοτε πολιτική ατζέντα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία ψεύτικων ειδήσεων γύρω από εγκλήματα όπως τα παραπάνω, που υποτίθεται ότι διέπραξαν μετανάστες ή άλλες μειονότητες.

Η χρήση της φόβου είναι από τα μεγαλύτερα όπλα της ακροδεξιάς. Τα fake news συχνά εκμεταλλεύονται το συναίσθημα του φόβου, διαδίδοντας ψευδείς πληροφορίες σχετικά με κινδύνους που υποτίθεται ότι απειλούν την ασφάλεια της κοινωνίας, όπως υποτιθέμενες επιθέσεις ή συνωμοσίες από ξένους, άλλες θρησκευτικές και εθνοτικές ομάδες ή οποιαδήποτε ομάδα αποτυπώνει κάτι το “διαφορετικό”.

Πολλά ακροδεξιά fake news βασίζονται επίσης σε θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες παρουσιάζουν μια πραγματικότητα όπου μια ελίτ ή μια συγκεκριμένη ομάδα εργάζεται για να υπονομεύσει την “καθαρότητα” ή τα συμφέροντα του έθνους.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έρχονται να δώσουν ζωτικό χώρο σε όλα τα παραπάνω, καθώς παρέχουν τον χώρο εκείνο όπου αυτές οι πληροφορίες μπορούν να διαδοθούν γρήγορα και σε ευρύ κοινό. Μάλιστα οι αλγόριθμοι των πλατφορμών συχνά ενισχύουν αυτές τις αναρτήσεις, επειδή προκαλούν ισχυρές συναισθηματικές αντιδράσεις, αυξάνοντας την αλληλεπίδραση.

Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός πως αυτές οι ψευδείς ειδήσεις δεν διαδίδονται τυχαία, αλλά αποτελούν μέρος συντονισμένων εκστρατειών από ομάδες ή άτομα που έχουν συμφέρον να προωθήσουν ακροδεξιές ατζέντες. Αυτές οι καμπάνιες μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση bots, ψεύτικων λογαριασμών, του AI και άλλων μεθόδων για να δώσουν την εντύπωση πως έχουν μεγάλη υποστήριξη.