Mύκητας απειλεί με εξαφάνιση τις μπανάνες

Η μπανάνα είναι το πιο δημοφιλές φρούτο σε όλον τον πλανήτη. Μολονότι υπάρχουν περισσότερες από 1000 ποικιλίες, καταναλώνουμε κυρίως μια: την Cavendish.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αντιστοιχεί στο 47% της παγκόσμιας παραγωγής (βλ. 50 δισεκατομμύρια τόνοι) και στο 80% των εξαγωγών από Λατινική Αμερική και Καραϊβική. Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας του κόσμου, το Εκουαδόρ ‘έβγαλε’ από τις μπανάνες περισσότερα από 3.000.000.000 δολάρια, το 2019.

Η χώρα που καταναλώνει τις περισσότερες μπανάνες είναι η Ουγκάντα (299 κιλά ανά κάτοικο, κατά μέσο όρο).

Η κυριαρχία της Cavendish οφείλεται σε διάφορους παράγοντες.

Ένας από τους κύριους είναι η ανθεκτικότητα της σε μερικές από τις σημαντικότερες ασθένειες που καταστρέφουν το φρούτο της αλυσίδας εφοδιασμού που αξίζει 10 δισεκατομμύρια δολάρια. https://www.fao.org/world-banana-forum/en/

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΜΠΑΝΑΝΕΣ

Τις δεκαετίες ‘50 και ‘60 η κυρίαρχη ποικιλία ήταν η Gros Michel (από τη Νοτιοανατολική Ασία), πριν την εξαφανίσει η μυκητιασική λοίμωξη που μεταδόθηκε από το έδαφος και έγινε γνωστή ως Fusarium oxysporum race 1.

Η νόσος του Παναμά, γνωστή και ως φουζάριο σχετίζεται με οργανισμό που σκοτώνει τα φυτά, μπλοκάροντας το αγγειακό τους σύστημα -είναι ανάλογο με τις ανθρώπινες φλέβες. Αυτό εμποδίζει την κίνηση του νερού και των μετάλλων, πνίγοντας τα φυτά από μέσα προς τα έξω.

Οι βιολόγοι ανέπτυξαν την Cavendish για να καλύψει το κενό της Gros Michel, πιστεύοντας πως δεν απειλείται από το φουζάριο.

Από ό,τι φαίνεται, έκαναν λάθος.

Ένα στέλεχος του μύκητα (TR4) θέτει εκ νέου τον καρπό σε κίνδυνο εξαφάνισης, με την εξάπλωσή του μέσω των μονοκαλλιεργειών μπανανών Cavendish στην Ασία, την Αυστραλία, την Αφρική και, πιο πρόσφατα, στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.

Μόνο λίγα σπόρια που μεταφέρονται με ένα φτυάρι ή ακόμα και μέσω των ρούχων, αρκεί για να μολύνει μια φυτεία, με την καλλιέργεια της Cavendish να γίνεται αδύνατη στη συγκεκριμένη περιοχή.

Στο τελευταίο World Banana Forum ετέθη το ζήτημα της αντιμετώπισης του κινδύνου νέας εξαφάνισης της αγαπημένης μπανάνας του κόσμου.

Πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε πως το μηκητιακό παθογόνο που σκοτώνει την μπανάνα μας, το κάνει παράγοντας μονοξείδιο του αζώτου. Άρα, η καταστροφή των γονιδίων που το παράγουν φαίνεται να μπορεί να λύσει το πρόβλημα.

Έως ότου οι ενδείξεις γίνουν αποδείξεις, οι παραγωγοί δουλεύουν επί νέων ποικιλιών.

Μια που ξεχωρίζει είναι η Goldfinger, ποικιλία Cavendish που αναπτύχθηκε από κοινού από καλλιεργητές και το Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας της Ονδούρας.

Η United Fruit Company, γνωστή ως Chiquita, δουλεύει χρόνια με έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό για να δημιουργήσει μπανάνα που να νικάει το ΤR4. Οι επιστήμονες λένε ότι η ποικιλία δείχνει ήδη σημάδια αντίστασης στον μύκητα. Ως εκ τούτου, αναμένεται να γίνει η νέα κυρίαρχος.