Πώς η γκάφα ενός στρατηγού έκανε τα σύνορα της Ρωσίας ευάλωτα

Τη φετινή άνοιξη, ο νέος στρατιωτικός διοικητής της Ρωσίας, ο οποίος ήταν επιφορτισμένος με την ασφάλεια στην επαρχία Κουρσκ, διέλυσε ένα συμβούλιο που είχε ως αποστολή την προστασία της.

Ο συνταγματάρχης Αλεξάντερ Λάπιν είπε ότι ο στρατός είχε τη δύναμη και τους πόρους για να προστατεύσει τα σύνορα της χώρας, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας ο οποίος μίλησε στη Wall Street Journal.

Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ακόμη μια τρύπα στην αδύναμη άμυνα στα σύνορα της Ρωσίας, η οποία κατέρρευσε αυτό το μήνα όταν τα ουκρανικά στρατεύματα εκτέλεσαν πραγματοποίησαν αιφνιδιαστική επιχείρηση πέρα από τα σύνορα προς το Κουρσκ. Αυτή τη στιγμή, η επέλασή τος συνεχίζεται έχοντας καταλάβει περισσότερα από 400 τετραγωνικά μίλια ρωσικής επικράτειας.

Ασφαλώς, δεν ήταν ο Λάπιν ο μόνος υπεύθυνος για την πρώτη ξένη εισβολή στο ρωσικό έδαφος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Βρέθηκε αντιμέτωπος με κρίσιμη έλλειψη ανδρών. Ωστόσο, το λάθος του είναι χαρακτηριστικό του τρόπου λειτουργίας των Ρώσων.

Όπως επισημαίνει η WSJ, από την έναρξη του πολέμου, η συγκεντρωτική -από πάνω προς τα κάτω- λειτουργία της Ρωσίας, ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της χώρας υπό τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, υπήρξε καθοριστική στην εξέλιξη στο πεδίο των μαχών. Παρεμπόδισε τον νηφάλιο σχεδιασμό στο Κρεμλίνο, και όταν τα σχέδια αυτά απέτυχαν, εμπόδισε τις ρωσικές δυνάμεις να αυτοσχεδιάσουν για να αντιδράσουν στις εξελίξεις.

«Αυτός ο τρόπος εξουσίας του Πούτιν εξακολουθεί να υφίσταται, αλλά προς το παρόν λειτουργεί εναντίον των ρωσικών στόχων στο έδαφος» δήλωσε ο William Courtney, πρώην Αμερικανός διπλωμάτης και ανώτερος συνεργάτης σε think tank. «Και με τον σχεδιασμό της Ρωσίας να προέρχεται όλος από την κορυφή, οι αντιδράσεις της σε απροσδόκητα, ταχέως εξελισσόμενα γεγονότα, είναι απίστευτα αδύναμες, χωρίς κανείς στο έδαφος να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες».

Δεν είναι σαφές εάν το διυπηρεσιακό συμβούλιο που διαλύθηκε από τον Λάπιν, ένα όργανο που συνδύαζε στρατιωτικούς με τοπικούς και περιφερειακούς αξιωματούχους ασφαλείας, θα είχε βοηθήσει να οργανωθεί μια συνεκτική απάντηση από τη Μόσχα. Ωστόσο, χωρίς ένα κεντρικό όργανο υπεύθυνο για την απάντηση της Ρωσίας, οι προσπάθειες της Μόσχας να εκδιώξει τις δυνάμεις του Κιέβου ήταν σε πρώτη φάση χαοτικές και αναποτελεσματικές.

Αυτό άφησε τις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας, όπως το Υπουργείο Εσωτερικών, τη Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας -οι οποίες είναι αρμόδιες για την εσωτερική ασφάλεια- και το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας -που είναι υπεύθυνο για τις μάχες εντός της Ουκρανίας- να αντιμάχονται για να ηγηθούν της απάντησης.

«Η Ρωσία εξακολουθεί να προετοιμάζει την αντίδρασή της σε αυτή την εισβολή της Ουκρανίας. Υπήρξε μια αρκετά αργή αντίδραση σε αυτήν» δήλωσε ο στρατηγός Κρίστοφερ Καβόλι, διοικητής του ΝΑΤΟ, μιλώντας στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων την Πέμπτη. «Εν μέρει αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν θα ήταν απολύτως σαφές ποιος είναι υπεύθυνος».

Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας δεν απάντησε σε αίτημα της WSJ για σχολιασμό, ενώ δεν έχει εκδώσει δημόσια εξήγηση για το πώς επέτρεψε στις ουκρανικές δυνάμεις να εισβάλουν στο ρωσικό έδαφος. Αρκετές ώρες μετά την επίθεση της Ουκρανίας, ο αρχηγός του γενικού επιτελείου της Ρωσίας, στρατηγός Βάλερι Γερασίμοφ, είπε ότι οι δυνάμεις και οι συνοριοφύλακες του Λάπιν εργάζονταν «για να καταστρέψουν τον εχθρό σε περιοχές ακριβώς δίπλα στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα».

Σημειώνεται πως ο Γερασίμοφ δεν έχει πραγματοποιήσει κάποια δημόσια εμφάνιση την εισβολή.

Η αρχική αντίδραση θυμίζει τις πρώτες ώρες της εξέγερσης υπό την ηγεσία του Πριγκόζιν, ο οποίος ηγήθηκε της μισθοφορικής ομάδας Wagner στην Ουκρανία. Έστειλε τις δυνάμεις του προς τη Μόσχα για να ανατρέψει τους αντιπάλους του -τον Γερασίμοφ και τον τότε υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού- τους οποίους κατηγορούσε για τα στρατιωτικά προβλήματα της Ρωσίας. Παρά τα επί μέρες σημάδια που έδειχναν ότι σχεδίαζε την εξέγερση, το Κρεμλίνο αιφνιδιάστηκε και πάγωσε μπροστά στις ενέργειες του Πριγκόζιν.

Οι προειδοποιήσεις

Τις ημέρες που προηγήθηκαν της εισβολής της Ουκρανίας, είπαν οι στρατιωτικοί ανταποκριτές της Ρωσίας, η διοίκηση του Λάπιν είχε στείλει αναφορές στη Μόσχα προειδοποιώντας ότι ουκρανικές δυνάμεις συγκεντρώνονται στην πρώτη γραμμή.

Ωστόσο, το τέχνασμα είχε χρησιμοποιηθεί και από τις δύο πλευρές στο παρελθόν ως τακτική ψυχολογικού πολέμου, είπαν πηγές που γνωρίζουν τους ελιγμούς στα σύνορα, με αποτέλεσμα η Μόσχα να μην λάβει υπόψιν τις προειδοποιήσεις.

Ανεξάρτητα από τις εν λόγω πληροφορίες, τα στρατεύματα υπό τη διοίκηση του Λάπιν δεν κατάφεραν να δράσουν δημιουργώντας αμυντικές γραμμές ή βάζοντας νάρκες, όπως έκαναν οι Ρώσοι στρατιώτες πέρυσι προκειμένου να εμποδίσουν μια μεγάλη ουκρανική αντεπίθεση.

Όταν οι ουκρανοί στρατιώτες εισέβαλαν στη Ρωσία, δεν συνάντησαν καμία αντίσταση και, στο εσωτερικό της Ρωσίας, δεν υπήρχαν δυνάμεις εδαφικής άμυνας για να τους βοηθήσουν να επιβραδύνουν.

Οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν ηλεκτρονικές παρεμβολές για να απενεργοποιήσουν τις επικοινωνίες, με αποτέλεσμα οι ρωσικές δυνάμεις να μην μπορούν να επικοινωνήσουν με τους διοικητές τους. Οι ρωσικές δυνάμεις παγιδεύτηκαν πίσω από τη γραμμή του μετώπου και διασκορπίστηκαν στο δάσος. Ορισμένοι προέβαλαν αντίσταση σε τοπικό επίπεδο, στήνοντας ενέδρες στις ουκρανικές δυνάμεις. Ωστόσο, εκατοντάδες ήταν οι Ρώσοι στρατιώτες -πολλοί από αυτούς στρατεύσιμοι- που παραδόθηκαν.

«Στη Μόσχα, απλώς δεν είχαν στο μυαλό τους ότι ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να συμβεί» δήλωσε ο Konrad Muzyka, διευθυντής της Rochan Consulting με έδρα την Πολωνία, που επικεντρώνεται σε ζητήματα ρωσικού στρατού.

Ο αμυντικός σχεδιασμός ήταν σχεδόν τόσο καταστροφικός όσο και η ίδια η αρχική εισβολή της Ρωσίας, όταν στρατιωτικοί βασιζόμενοι σε λανθασμένες πληροφορίες -και στην πεποίθηση ότι ο ουκρανικός στρατός θα κατέρρεε μετά από μια πλήρους κλίμακας επίθεση- έστειλαν τεθωρακισμένες φάλαγγες στην Ουκρανία σε σχηματισμό παρέλασης, καθιστώντας τις εύκολους στόχους για drones και αντιαρματικά όπλα.

Ομοίως, όταν οι Ουκρανοί στρατιώτες εισέβαλαν στη Ρωσία, η πρώτη ένοπλη αντίστασή τους ήταν από μια μονάδα που αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από στρατεύσιμους, οι οποίοι σύμφωνα με τη ρωσική πολιτική δεν πρέπει να πολεμούν εντός της Ουκρανίας.

Υπό κανονικές συνθήκες, θα διέθεταν περίπου 120 τεθωρακισμένα οχήματα, συμπεριλαμβανομένων αρμάτων μάχης και τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού. Στην πρώτη τους ένοπλη συνάντηση, οι στρατεύσιμοι είχαν πιθανότατα μεταξύ 10 και 20, δήλωσε ο Muzyka.