Η χώρα που δεν αφήνει τους εργαζόμενους να παραιτηθούν

Μία τυπική εργάσιμη ημέρα για έναν μέσο εργαζόμενο στην Ιαπωνία διαρκεί 12 ώρες και αυτό θεωρείται το ελάχιστο.

Με τη συζήτηση για την τετραήμερη απασχόληση να έχει ξεκινήσει στα κράτη -μέλη της ΕΕ, η Ιαπωνία στέλνει “αδιάβαστο” το κλασσικό ωράριο 9 – 5, μιας και το ωράριο 9 – 9 είναι για τους Ιάπωνες εργαζόμενους μία καθημερινότητα.

Η 24χρονη Yuki Watanabe εργαζόταν για ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρονικών πληρωμών της Ιαπωνίας, ώσπου λόγω των υψηλών εργασιακών απαιτήσεων άρχισε να εμφανίζει προβλήματα υγείας και γνώρισε με τον πιο δύσκολο τρόπο τη διαβόητη εργασιακή κουλτούρα της χώρας της.

Η τήρηση του ωραρίου ή η χορήγηση μίας άδειας μπορεί για πολλούς εργαζομένους να είναι μία σύνθετη διαδικασία, ωστόσο για την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου η υποβολή παραίτησης, μπορεί να θεωρηθεί ως η απόλυτη μορφή ασέβειας. Για αυτό και οι εργαζόμενοι παραδοσιακά παραμένουν σε έναν εργοδότη για δεκαετίες, αν όχι για μια ολόκληρη ζωή.

Στις πιο ακραίες περιπτώσεις μάλιστα, οι εργοδότες σκίζουν τις επιστολές παραίτησης και παρενοχλούν τους υπαλλήλους για να τους αναγκάσουν να παραμείνουν στη δουλειά.

“Δεν ήθελα ο πρώην εργοδότης μου να αρνηθεί την παραίτησή μου και να με κρατήσει να εργάζομαι περισσότερο“, δήλωσε στο CNN κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνέντευξής της η Watanabe, η οποία αν και δυσαρεστημένη στην προηγούμενη δουλειά της, δεν τόλμησε να παραιτηθεί.

Βρήκε όμως τον τρόπο για να βγει από το αδιέξοδο. Έβαλε κάποιον άλλον να κανονίσει τα της παραίτησής της.

Όπως αναφέρει το CNN, το Momuri, ένα πρακτορείο παραίτησης στην Ιαπωνία είναι αυτό που βοηθά τους υπαλλήλους να εγκαταλείψουν τις δουλειές τους και τα τρομακτικά αφεντικά τους και να παραιτηθούν χωρίς άγχος.

Ο συγκεκριμένος κλάδος αυτός υπήρχε και πριν από την πανδημία του κορονοϊού, ωστόσο η δημοτικότητά του αυξήθηκε μετά την πανδημία, αφού η τηλεργασία ώθησε ακόμη και μερικούς από τους πιο πιστούς εργαζόμενους της Ιαπωνίας να προβληματιστούν σχετικά με την καριέρα τους, σύμφωνα με ειδικούς σε θέματα ανθρώπινου δυναμικού.

“Momuri” που θα πει ‘Δεν μπορώ να το κάνω άλλο αυτό’

Η Shiori Kawamata, υπεύθυνη λειτουργίας της Momuri, δήλωσε ότι μόνο τον περασμένο χρόνο έλαβαν έως και 11.000 αιτήσεις από πελάτες.

Η επιχείρηση που βρίσκεται στο Minato, μια από τις πιο πολυσύχναστες επιχειρηματικές περιοχές του Τόκιο, ξεκίνησε το 2022 και ήδη από το όνομά της κερδίζει έδαφος, αφού “Momuri” στα ιαπωνικά σημαίνει “δεν μπορώ να το κάνω αυτό πια“.

Με κόστος 22.000 γιεν (περίπου 150 δολάρια) – ή 12.000 γιεν για όσους εργάζονται με μερική απασχόληση – η εταιρεία δεσμεύεται να βοηθήσει τους εργαζόμενους να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους, να διαπραγματευτούν με τις εταιρείες τους και να παράσχει συστάσεις για δικηγόρους σε περίπτωση νομικών διαφορών.

“Κάποιοι άνθρωποι έρχονται σε εμάς αφού η επιστολή παραίτησής τους σκίστηκε τρεις φορές και οι εργοδότες δεν τους αφήνουν να παραιτηθούν ακόμη και όταν γονατίζουν στο έδαφος για να παρακαλέσουν”, είπε, σε μια άλλη απεικόνιση της υποτιμητικής εργασιακής κουλτούρας που είναι ενσωματωμένη στην Ιαπωνία.

“Μερικές φορές δεχόμαστε τηλεφωνήματα από ανθρώπους που κλαίνε και μας ρωτούν αν μπορούν να παραιτηθούν από τη δουλειά τους. Τους λέμε ότι είναι εντάξει και ότι η παραίτηση από τη δουλειά τους είναι εργασιακό δικαίωμα”, πρόσθεσε η Kawamata.

Ορισμένοι εργαζόμενοι παραπονιούνται ότι οι εργοδότες τους τους παρενοχλούν αν προσπαθήσουν να παραιτηθούν, είπε η Kawamata, όπως για παράδειγμα σταματούν στα διαμερίσματά τους για να χτυπήσουν επανειλημμένα το κουδούνι τους, αρνούμενοι να φύγουν.

Δουλειά μέχρι τελικής πτώσεως

Η Ιαπωνία έχει από καιρό μια κουλτούρα υπερκόπωσης. Οι εργαζόμενοι σε διάφορους τομείς αναφέρουν τιμωρητικά ωράρια, υψηλή πίεση από τους προϊσταμένους και σεβασμό προς την εταιρεία. Αυτοί οι εργοδότες είναι ευρέως γνωστοί ως “μαύρες επιχειρήσεις“.

Ο καθηγητής ανθρώπινου δυναμικού Hiroshi Ono, από τη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Hitotsubashi στο Τόκιο, δήλωσε ότι η κατάσταση έχει γίνει τόσο πιεστική που η κυβέρνηση έχει αρχίσει να δημοσιεύει έναν κατάλογο ανήθικων εργοδοτών για να παρεμποδίσει την ικανότητά τους να προσλαμβάνουν και να προειδοποιεί τους αιτούντες εργασία για τους κινδύνους που συνεπάγεται η εργασία στις συγκεκριμένες εταιρείες.

“Υπάρχουν κάποια ζητήματα με… τις ‘μαύρες επιχειρήσεις’, όπου οι συνθήκες εργασίας είναι τόσο άσχημες, που δεν υπάρχει ψυχολογική ασφάλεια και ορισμένοι εργαζόμενοι μπορεί να αισθάνονται ότι απειλούνται”, είπε στο CNN.

Περισσότερες από 370 εταιρείες έχουν μπει στη μαύρη λίστα από τα γραφεία εργασίας σε ολόκληρη τη χώρα από τότε που δημοσιεύθηκε ο κατάλογος το 2017.

Το άγχος έχει αποδειχθεί μοιραίο εδώ και δεκαετίες, όπως αποδεικνύεται από ένα φαινόμενο που ονομάζεται “karoshi” ή “θάνατος από υπερκόπωση“.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας, Εργασίας και Πρόνοιας, 54 άτομα πέθαναν από εγκεφαλικές και καρδιακές παθήσεις που προκλήθηκαν από την εργασία και τους χορηγήθηκε αποζημίωση το 2022, γεγονός που αποτελεί στην πραγματικότητα σημαντική μείωση σε σχέση με τα 160 άτομα που είχαν καταγραφεί πριν από δύο δεκαετίες.

Ωστόσο, ο αριθμός των ανθρώπων που υποβάλλουν αιτήσεις αποζημίωσης λόγω στρες στην εργασία αυξάνεται, εκτινάσσοντας τον αριθμό τους σε 2.683 από 341 την ίδια χρονική περίοδο.

Μία 31χρονη πολιτική ρεπόρτερ του εθνικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα NHK πέθανε το 2017 από καρδιακή ανεπάρκεια που προκλήθηκε από την πολύωρη εργασία, καθώς έκανε 159 ώρες υπερωρίες τον μήνα πριν από τον θάνατό της.

Πέντε χρόνια αργότερα, ένας 26χρονος γιατρός από νοσοκομείο του Κόμπε αυτοκτόνησε αφού έκανε περισσότερες από 200 ώρες υπερωρίες σε έναν μόνο μήνα.

Ο Hisakazu Kato, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Meiji στο Τόκιο, δήλωσε ότι η χώρα έχει εργασιακούς νόμους για να προστατεύει τους εργαζόμενους και να διασφαλίζει ότι είναι ελεύθεροι να παραιτηθούν. Όμως όπως ανέφερε χαρακτηριστικά: “Αλλά μερικές φορές η ατμόσφαιρα στο χώρο εργασίας το καθιστά δύσκολο”.