ΜΟΛΙΣ ΜΙΑ ΧΩΡΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΕΧΕΙ ΥΨΗΛΟ ΔΕΙΚΤΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΦΥΛΩΝ – Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Περισσότερες από 850 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια ζουν σε χώρες που κατατάσσονται ως «πολύ φτωχές» στον τομέα της ισότητας των φύλων, σύμφωνα με νέα έκθεση.

Αυτή η κατάσταση τις εκθέτει σε πολλαπλούς περιορισμούς, κακοποίηση και στέρηση δικαιωμάτων, όπως αναγκαστικές εγκυμοσύνες και γάμοι, αλλά και περιορισμούς στην εκπαίδευση.

Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων SDG, που δημοσιεύθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2024 από τον οργανισμό Equal Measures 2030, έκανε γνωστό ότι σε ολόκληρο τον πλανήτη καμία χώρα μέχρι σήμερα δεν έχει επιτύχει ισότητα των φύλων όπως την οραματίζονται οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ για το 2030.

Σύμφωνα με τις μετρήσεις και τα ευρήματα της έκθεσης, ένα κορίτσι που γεννιέται σήμερα θα πρέπει να περιμένει μέχρι τα 97α γενέθλιά της – δηλαδή πέρα από το προσδόκιμο ζωής της– για να δει την ισότητα των φύλων να επιτυγχάνεται παγκοσμίως.

Μεταξύ 2019 και 2022, σχεδόν το 40% των χωρών –που φιλοξενούν πάνω από 1 δισεκατομμύριο γυναίκες και κορίτσια– παρουσίασαν στασιμότητα ή μείωση στην ισότητα των φύλων.

Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων για το 2024 (SDG Gender Index) αποτελεί ένα αξιόπιστο και ολοκληρωμένο παγκόσμιο εργαλείο μέτρησης της ισότητας των φύλων. Αναπτύχθηκε από την οργάνωση Equal Measures 2030 (EM2030) και προσφέρει μια αναλυτική εικόνα για την πρόοδο της παγκόσμιας κοινότητας σε σχέση με το όραμα της ισότητας των φύλων, όπως αυτό ενσωματώνεται στην Ατζέντα 2030. Πρόκειται για έναν πολυδιάστατο δείκτη, που αξιολογεί την ισότητα των φύλων σε 139 χώρες (καλύπτοντας το 96% των γυναικών και κοριτσιών παγκοσμίως) και εξετάζει 56 επιμέρους ζητήματα που αφορούν 14 από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs).

Για τους δείκτες επιτυχίας των χωρών, η μετάφραση της βαθμολογίας στα ελληνικά είναι:

• Very Good: Πολύ καλή
• Good: Καλή
• Fair: Μέτρια
• Poor: Ανεπαρκής/Φτωχή
• Very Poor: Πολύ Ανεπαρκής/Πολύ Φτωχή

Ο δείκτης SDG, ο οποίος κατατάσσει την ισότητα των φύλων σε 139 χώρες, έδωσε σε 45 χώρες –συμπεριλαμβανομένων μεγάλων τμημάτων της Δυτικής, Κεντρικής και Υποσαχάριας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και χωρών της Ασίας όπως το Μπαγκλαντές και η Μιανμάρ– τη χειρότερη βαθμολογία «πολύ φτωχή».

Εκτός από τις 857 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια που ζουν σε χώρες με βαθμολογία «πολύ φτωχή», 1,5 δισεκατομμύρια ζουν σε χώρες με βαθμολογία «φτωχή». Μόνο μία χώρα, η Ελβετία, έλαβε «πολύ καλή» βαθμολογία.

Σημειώνεται ότι ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων SDG προηγείται της ετήσιας έκθεσης UN Women, η οποία πρόκειται να δημοσιευθεί αργότερα αυτόν τον μήνα και αναμένεται να καταγράψει ακόμα μία χρονιά φτωχής προόδου.

ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ: Η ΠΡΩΤΗ ΕΛΒΕΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ

Η Ελβετία, με βαθμολογία 90.1, κατέχει την κορυφή του Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2024, καθιστώντας τη χώρα με τη μεγαλύτερη ισότητα των φύλων παγκοσμίως. Είναι η πρώτη φορά που μια μη-σκανδιναβική χώρα βρίσκεται στην κορυφή του Δείκτη.

Η Ελβετία είναι η μόνη χώρα που πέτυχε βαθμολογία «πολύ καλή», σημειώνοντας επίσης ταχεία πρόοδο μεταξύ 2019 και 2022, βελτιώνοντας ζητήματα που σχετίζονται με την ισότητα των φύλων. Αυτά περιλαμβάνουν την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στις συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή, την τροποποίηση νόμων για τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την οικογενειακή άδεια, τη βελτίωση των υποδομών για το εμπόριο και τις μεταφορές, καθώς και τη μείωση των ανησυχιών των γυναικών για τη διαφθορά της κυβέρνησης.

Οι δέκα κορυφαίες χώρες στον Δείκτη Ισότητας των Φύλων του Equal Measures 2030 για το 2024 βρίσκονται στην Ευρώπη και είναι οι εξής: Ελβετία, Σουηδία, Δανία, Νορβηγία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Κάτω Χώρες, Λουξεμβούργο, Αυστρία, Σλοβενία.

ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ: Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Η Ελλάδα, με βαθμολογία 72.6, κατατάσσεται στην κίτρινη κατηγορία “Μέτρια” και συγκεκριμένα βρίσκεται στην 49η θέση ανάμεσα σε 139 χώρες.

Αυτή η θέση δείχνει πόσο πίσω είναι η χώρα σε σύγκριση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ειδικότερα, η Ελλάδα βρίσκεται σε σημαντική απόσταση από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που κατατάσσονται σε υψηλότερες θέσεις στον δείκτη.

Η Κύπρος, 10 “σκαλιά” πάνω από την Ελλάδα, βρίσκεται στην 39η θέση.

ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ: ΟΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Οι 10 χώρες με τις χαμηλότερες βαθμολογίες στον Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2024 είναι οι εξής: Το Αφγανιστάν στην τελευταία θέση και ακολουθούν Τσαντ, Νίγηρας, Σιέρα Λεόνε, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Μπουρούντι, Μαδαγασκάρη, Λιβερία, Κονγκό και Αϊτή.

Υπό τους Ταλιμπάν, οι γυναίκες και τα κορίτσια στο Αφγανιστάν έχουν υποστεί αυτό που οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποκαλούν «έμφυλο απαρτχάιντ», καθώς τους απαγορεύεται να φοιτούν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, να εργάζονται σε πολλές μορφές αμειβόμενης εργασίας και ακόμη και να μιλούν ή να εμφανίζουν τα πρόσωπά τους εκτός των σπιτιών τους.

Μέρος της οπισθοδρόμησης σε χώρες όπως το Σουδάν, η Μιανμάρ και η Ουκρανία μπορεί να αποδοθεί στις πρόσφατες εκρήξεις βίας. Η έκθεση αναφέρει  ότι 614 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια ζούσαν σε χώρες που πλήττονταν από συγκρούσεις το 2022 –50% περισσότερες από τον αριθμό του 2017.

ΤΟ “ΔΥΣΑΡΕΣΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ” ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η έκθεση τονίζει ότι το «δυσάρεστο σενάριο» είναι ότι η παγκόσμια ανισότητα των φύλων μπορεί να είναι χειρότερη το 2030 από όταν τέθηκαν οι στόχοι το 2015, καθώς οι ένοπλες συγκρούσεις, η επιταχυνόμενη κλιματική κατάρρευση, οι αντι-φεμινιστικές εκστρατείες και οι απειλές για τη δημοκρατία αναστέλλουν ή αντιστρέφουν την πρόοδο. Εάν οι τρέχουσες τάσεις συνεχιστούν, η ισότητα δεν θα επιτευχθεί μέχρι τον 22ο αιώνα.

«Από την έκρηξη της ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας έως την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία στο Αφγανιστάν, από την βάναυση καταστολή του κινήματος Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία στο Ιράν και την κατάργηση του Roe v Wade στις ΗΠΑ, τα δικαιώματα των γυναικών διαβρώνονται», δήλωσε η Chiara Capraro, διευθύντρια του προγράμματος για τη δικαιοσύνη των φύλων στη Διεθνή Αμνηστία του Ηνωμένου Βασιλείου.

Σχεδόν κάθε χώρα στον κόσμο συμφώνησε σε στόχους για την επίτευξη της ισότητας των φύλων μέχρι το 2030 ως μέρος της πρωτοβουλίας των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπήρξε ευρεία αποτυχία όσον αφορά την πρόοδο στα δικαιώματα των γυναικών, τα οποία έχουν μειωθεί σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Πολωνίας, των ΗΠΑ και του Αφγανιστάν. Τόσο η Πολωνία όσο και οι ΗΠΑ έχουν κάνει οπισθοδρομικά βήματα σχετικά με τα δικαιώματα στην άμβλωση. Στις ΗΠΑ, 14 πολιτείες έχουν θεσπίσει σχεδόν καθολικές απαγορεύσεις στις αμβλώσεις.

Η Heather Barr, αναπληρώτρια διευθύντρια του τμήματος δικαιωμάτων των γυναικών στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δήλωσε: «Έχουμε δει πολλές συγκρούσεις που είχαν καταστροφικές επιπτώσεις στις γυναίκες και τα κορίτσια και ανέστειλαν την πρόοδο σε αυτές τις χώρες. Μπορούμε να το δούμε με τις τρομακτικές αναφορές σεξουαλικής βίας στο Σουδάν, την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ουκρανία και τους περιορισμούς στην πρόσβαση στις αμβλώσεις». Η Barr επεσήμανε επίσης την πρόσφατη εμφάνιση αυταρχικών κυβερνήσεων που αναλαμβάνουν την εξουσία σε χώρες «χρησιμοποιώντας μια στρατηγική που ανατρέπει τις κερδισμένες με κόπο κατακτήσεις στα δικαιώματα των γυναικών υπό το πρόσχημα της υποστήριξης των “παραδοσιακών αξιών”».

Η επιτάχυνση της προόδου για τα δικαιώματα των γυναικών απαιτεί περισσότερες γυναίκες σε θέσεις εξουσίας, ανέφερε η Barr. «Η συμμετοχή των γυναικών – η εισαγωγή των γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων τόσο στις εθνικές κυβερνήσεις όσο και διεθνώς σε οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ – είναι το κλειδί», είπε. «Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλίσουμε ότι θα φέρουμε τις πραγματικές αλλαγές που χρειάζονται για να επιτευχθεί η ισότητα των φύλων, και όχι απλώς να μιλάμε γι’ αυτήν».

Ορισμένα σημαντικά ευρήματα που προκύπτουν διαβάζοντας την έκθεση:

1. Ο αριθμός των γυναικών και κοριτσιών που ζουν σε περιοχές πληγείσες από συγκρούσεις έφτασε τα 614 εκατομμύρια το 2022, αυξημένος κατά 50% σε σχέση με το 2017.

2. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι το 80% των ανθρώπων που εκτοπίζονται λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι γυναίκες και κορίτσια.

3. Μόλις οι μισές γυναίκες παγκοσμίως (57%) δηλώνουν ότι αισθάνονται ασφαλείς όταν περπατούν στη γειτονιά τους τη νύχτα.

4. Αν η τωρινή τάση στην παγκόσμια ισότητα των φύλων συνεχιστεί, θα φτάσουμε στην ισότητα των φύλων σχεδόν έναν αιώνα αργότερα από ό,τι υποσχέθηκαν οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης. Παρόλο που αυτό το σενάριο είναι απογοητευτικό, ακόμα και αυτή η πρόβλεψη μπορεί να είναι υπερβολικά αισιόδοξη…

5. Τα μέλη της συμμαχίας Equal Measures 2030 –που εργάζονται σε κάθε περιοχή του κόσμου– ανησυχούν για την ισότητα των φύλων στο μέλλον, καθώς μπορεί να υπάρξουν αναπάντεχα γεγονότα που θα πάνε βήματα πίσω τις κοινότητες.

6. Με την πρόοδο στην ισότητα των φύλων σχεδόν ανεπαίσθητη μεταξύ 2015 και 2022, θα μπορούσε εύκολα να αποσταθεροποιηθεί η πρόοδος κατά τα τελευταία έξι χρόνια των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, δηλαδή μέχρι το 2030. Τι θα γινόταν αν, τα επόμενα έξι χρόνια, όλες οι χώρες ακολουθούσαν την «φθίνουσα» πορεία που παρατηρείται σε 17 χώρες μεταξύ 2019 και 2022; Σε αυτό το σενάριο, η παγκόσμια βαθμολογία ισότητας των φύλων θα είναι κάτω ακόμα και από το σημείο εκκίνησης του 2015. Αρκεί μια πτώση της βαθμολογίας κατά -0.5 βαθμούς ετησίως για να γίνει πραγματικότητα αυτή η απογοητευτική πιθανότητα, τοποθετώντας τον κόσμο σε μια παγίδα ανισότητας των φύλων.

7. Ακόμα κι αν όλες οι χώρες ακολουθήσουν τον ρυθμό που καθόρισαν οι χώρες με ταχεία πρόοδο μεταξύ του σήμερα και του 2030, ο κόσμος θα εξακολουθεί να απέχει σημαντικά από την επίτευξη των στόχων μέχρι το 2030. Και τα δύο σενάρια αφήνουν δισεκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια, καθώς και κοινωνίες, παγιδευμένες στην ανισότητα, λιγότερο ικανές να αντέξουν τις μελλοντικές κοινωνικές ταραχές ή να χαράξουν μια πορεία προς ένα πιο ισότιμο μέλλον.

ΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ

Για την προώθηση της ισότητας των φύλων εν μέσω παγκόσμιων κρίσεων, στην έκθεση προτείνονται ορισμένες βασικές συστάσεις για τις κυβερνήσεις:

1. Ενίσχυση ηγεσίας: Η αύξηση της εκπροσώπησης και της επιρροής γυναικών και κοριτσιών σε ηγετικές θέσεις κρίνεται απαραίτητη. Παρά την πρόοδο στην εκπροσώπηση γυναικών στο κοινοβούλιο, μόνο λίγες χώρες έχουν επιτύχει ισότητα φύλων, ενώ οι ανώτερες κυβερνητικές θέσεις παραμένουν κυρίως στα χέρια ανδρών.

2. Αύξηση επενδύσεων: Η κατανομή περισσότερων πόρων στις δημόσιες υπηρεσίες και τις κοινωνικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών φροντίδας, μέσω προοδευτικής φορολογίας και προϋπολογισμών, μπορεί να μειώσει τις ανισότητες φύλων και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, ειδικά για τις γυναίκες.

3. Υποστήριξη νεαρών κοριτσιών: Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών των νεαρών γυναικών και κοριτσιών είναι κρίσιμη. Η εκπαίδευση των κοριτσιών και η αποδοχή των δικαιωμάτων τους μπορούν να έχουν σημαντικά μακροπρόθεσμα οφέλη για την κοινωνία.

4. Υποστήριξη φεμινιστικών κινημάτων: Η επένδυση και η υποστήριξη των φεμινιστικών οργανώσεων που προάγουν την ισότητα των φύλων είναι απαραίτητη, παρά την περιορισμένη χρηματοδότησή τους και τη συρρίκνωση του χώρου για την κοινωνία των πολιτών.

5. Προώθηση δεδομένων: Η βελτίωση της συλλογής δεδομένων που σχετίζονται με τα φύλα είναι σημαντική για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων. Η εμπλοκή των φεμινιστικών οργανώσεων στην παραγωγή και ανάλυση δεδομένων μπορεί να ενισχύσει αυτή τη διαδικασία.

6. Ενίσχυση διεθνούς συνεργασίας: Η διασφάλιση της διεθνούς αλληλεγγύης και συνεργασίας είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση των διασυνοριακών ανισοτήτων φύλου. Η προβολή της ισότητας των φύλων σε διεθνείς συζητήσεις και διαπραγματεύσεις αποτελεί σημαντικό βήμα.

7. Προστασία του χώρου πολιτικής ενέργειας: Η προστασία της ικανότητας της κοινωνίας των πολιτών και των φεμινιστικών κινημάτων να λειτουργούν ελεύθερα και αποτελεσματικά είναι απαραίτητη. Αυτό εξασφαλίζει ότι μπορούν να συμβάλλουν στις προσπάθειες ισότητας των φύλων.

Μπορείτε να διαβάσετε την αναλυτική έκθεση, πατώντας ΕΔΩ