Σε επικίνδυνες ατραπούς η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου

Τη στιγμή που αναμένετο η χθεσινή (από αναβολή) συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κύπρου, στη βάση της συμφωνίας της Δευτέρας, να “ξεμπλοκάρει” την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, δίνοντας πράσινο φως στην ΡΑΕΚ ώστε η τελευταία να λάβει τις συμφωνημένες σε δηλώσεις του ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, ανέτρεψε τον προγραμματισμό αναφέροντας:

“Η σημασία του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου, τόσο ως στρατηγικό έργο όσο και ως προς την οικονομική του διάσταση και ως προς τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας μας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), είναι αδιαμφισβήτητη.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Κυβέρνηση προσεγγίζει το όλο θέμα με υπευθυνότητα και τη δέουσα επιμέλεια, με μοναδικό στόχο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κυπριακού λαού.

Στο στάδιο που βρίσκονται αυτή τη στιγμή οι συζητήσεις, με πρωτοβουλία της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα πραγματοποιηθεί σύσκεψη όλων των μερών στην Κύπρο την Τρίτη, 10 Σεπτεμβρίου 2024, στις 15:30.

Στη σύσκεψη θα συμμετάσχουν οι Υπουργοί Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Οικονομικών και η Υφυπουργός παρά τω Προέδρω εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Υπουργός Ενέργειας εκ μέρους της Ελληνικής Κυβέρνησης, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκπρόσωποι του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), της εταιρείας NEXANS και η Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας”.

Η νέα αναβολή ξεπερνάει το χρονικό τελεσίγραφο που είχε θέσει η Γαλλική εταιρεία Nexans που έχει αναλάβει το καλωδιακό μέρος της διασύνδεσης (η προθεσμία που είχε θέσει λήγει σήμερα), το κυριότερο όμως είναι ότι όλα εξετάζονται από το μηδέν, στο βαθμό που η Κύπρος δεν προχωράει στην υλοποίηση της συμφωνίας που είχε επιτευχθεί τη Δευτέρα και εξασφάλιζε τη συνέχεια του project.

Οι πληροφορίες πάντως αναφέρουν ότι η ελληνική πλευρά θα κατέλθει την Τρίτη στη Λευκωσία με «σκληρή» και αποφασιστική γραμμή, απαιτώντας από τους Κυπρίους να ξεκαθαρίσουν τη στάση τους.

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και κυρίως το γεγονός ότι δεν τηρήθηκε το πρώτο από τα δύο ορόσημα, δεν διευκολύνουν την αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης.

Ενδεικτική είναι η δυσαρέσκεια που μεταφέρουν κυβερνητικά στελέχη στην Αθήνα, που μέχρι πρότινος απέφευγαν να την εκφράσουν ανοικτά, αλλά πλέον μιλούν για τακτικισμούς, χρονοτριβή και «μια εσφαλμένη εντύπωση της κυπριακής πλευράς ότι νομίζει πως αγοράζει χρόνο, όταν στη πραγματικότητα τον χάνει». Έχει τη σημασία του ότι η ενόχληση μεταφέρεται από επίσημα κυβερνητικά χείλη, καθώς η Αθήνα είχε ενεργή εμπλοκή μαζί με τη Κομισιόν στη συμφωνία της Δευτέρας, κάποια στελέχη έχουν ξοδέψει πολιτικό κεφάλαιο για να κλείσουν οι εκκρεμότητες και έχουν ένα επιπλέον λόγο να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα.

Στο κυπριακό σκηνικό, όπου το φιάσκο από την υπόθεση του Βασιλικού είναι νωπό, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη δέχεται κριτική για τη συμφωνία της Δευτέρας, όπως φαίνεται και από τη χθεσινή επιστολή της Επιτροπής Ενέργειας. Σύμφωνα με αυτήν, «μία τέτοια ρύθμιση ισοδυναμεί με έμμεσο τρόπο καταβολής του ποσού αυτού από τους φορολογουμένους, η οποία ταυτόχρονα αντιστρατεύεται την απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου, σύμφωνα με την οποία ο κύπριος καταναλωτής δεν θα επωμιστεί οποιοδήποτε κόστος πριν από την έναρξη λειτουργίας του έργου».

Στο πολύμηνο πάντως αυτό σίριαλ, το καινούργιο στοιχείο είναι ότι κυβερνητικά στελέχη στην Αθήνα, τα οποία μέχρι τώρα απέφευγαν να τοποθετηθούν για τη στάση της Λευκωσίας, δύσκολα κρύβουν πλέον την ενόχληση τους. Σχόλια όπως ότι «η κυπριακή πλευρά δεν έχει κατανοήσει πόσο κοντά είναι η απόσταση ανάμεσα στη παράταση που δόθηκε για αναστολή της σύμβασης από τη Nexans και την πλήρη αναστολή του έργου», δείχνουν και το κλίμα στις διμερείς παρασκηνιακές επαφές.

Κρίνοντας από τις πληροφορίες που διακινούνται στο νησί προβάλλεται η ανάγκη για περαιτέρω διευκρίνηση κάποιων πτυχών της συμφωνίας, όπως και ότι οποιαδήποτε διάθεση εσόδων από τους ρύπους πρέπει να εντάσσεται στον προϋπολογισμό και να εγκρίνεται από τη Βουλή, ωστόσο κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα βλέπουν μια προσπάθεια αναζήτησης προσκομμάτων, όπως και πριν μερικές εβδομάδες, πριν το «τελεσίγραφό» της Nexans.

Στον αντίποδα βέβαια αν δεν βγει τελικά λευκός καπνός, η Λευκωσία θα επωμιστεί το πολιτικό κόστος να συμβιβαστεί με το πολύ ακριβό ρεύμα και μια παράταση της ενεργειακής της απομόνωσης, την ίδια στιγμή που θα εμπλακεί πιθανότατα σε μια δικαστική διένεξη με τον ΑΔΜΗΕ, καλούμενη να καταβάλει αποζημιώσεις, οι οποίες προφανώς θα μετακυλιστούν στους καταναλωτές για μια όμως διασύνδεση που δεν θα γίνει.

Σημειωτέον ότι η ελληνική πλευρά έχει μέχρι σήμερα ξοδέψει ένα συνολικό ποσό κοντά στα 160 εκατ ευρώ, τόσο για τη καταβολή των δόσεων στη Nexans, όσο και όταν πήρε το έργο από την Euroasia, τον προηγούμενο φορέα υλοποίησης και promoter, τον Οκτώβριο του 2023. Σύμφωνα δε, με κάποιες πληροφορίες κάθε ημέρα παράτασης στην απόφαση αναστολής της σύμβασης κατασκευής του καλωδίου, κοστίζει ένα ποσό της τάξης του 1 εκατ ευρώ.

Στο κάδρο πρέπει να βάλει κανείς και το ρόλο της Κομισιόν, που ενεπλάκη ενεργά στη προσπάθεια να ξαναμπεί το έργο σε τροχιά και δεν θα ήθελε να εκτεθεί εφόσον αυτό ναυαγήσει, τον γνωστό κίνδυνος απώλειας για τη Κύπρο των 687 εκατ. ευρώ της κοινοτικής χρηματοδότησης και προφανώς τον τουρκικό παράγοντα που στο κακό σενάριο θα επιχειρήσει πιθανότατα να αναβιώσει το σχέδιο διασύνδεσης με τα κατεχόμενα.