Ζουζέπ Μαρία Μιρό: Υπάρχει πολύ από το “εγώ” μου στο θέατρο που κάνω

Ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό (Josep Maria Miró) είναι καταξιωμένος Καταλανός θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης. Γεννημένος το 1977 στη Βαρκελώνη, ο Μιρό έχει δημιουργήσει ένα σημαντικό σώμα έργου που εξερευνά θέματα όπως η ταυτότητα, οι ανθρώπινες σχέσεις και οι κοινωνικές δυναμικές.

Το έργο “Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος” που θα παρουσιαστεί εκ νέου στο Θέατρο Θησείον (από 1η Οκτωβρίου), είναι ένα από τα γνωστά θεατρικά έργα του Ζουζέπ Μαρία Μιρό. Η Ζωή Ξανθοπούλου σκηνοθετεί το έργο του βραβευμένου Καταλανού συγγραφέα και με σύμμαχο τη μοναδική ερμηνεία του Αργύρη Ξάφη, το μετουσιώνει σε ένα συγκλονιστικά αιχμηρό tour-de-force που πραγματεύεται την καταστροφή της ομορφιάς και τα βάθη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και επιθυμίας.

Το έργο τοποθετείται σε μια απομονωμένη κοινότητα όπου η ανακάλυψη ενός πτώματος ενός αγοριού σε  αγροτική περιοχή της Καταλονίας προκαλεί αναταραχή. Οι κάτοικοι της κοινότητας αρχίζουν να αναρωτιούνται για την ταυτότητα του νεκρού και ταυτόχρονα αναδύονται εντάσεις και συγκρούσεις. Η παρουσία του “πιο όμορφου σώματος” γίνεται αφορμή για να αποκαλυφθούν μυστικά, φόβοι και αλήθειες που οι χαρακτήρες προσπαθούσαν να καταπιέσουν.

Παιδεραστία, ομοφοβία, ένοχα μυστικά, καταπιεσμένες ζωές κι ένα τραγούδι που ξυπνά τις πιο εφιαλτικές αναμνήσεις. Όσα δε λέγονται, οδηγούν στον αφανισμό των ηρώων, πραγματικό και υπαρξιακό. Ζωντανοί- νεκροί βυθισμένοι στους πόθους και στα ένστικτά τους, εγκλωβισμένοι στον καθωσπρεπισμό και σε στερεοτυπικές κατασκευές. Αλήθεια, πόσο συνένοχοι είμαστε όταν μένουμε απλοί θεατές αυτής της ανθρωποφαγίας;

Ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό έχει λάβει διάφορα βραβεία και αναγνώριση για το έργο του, όπως το βραβείο Butaca για το καλύτερο καταλανικό κείμενο και το βραβείο Serra d’Or για τη δραματουργία. Τα έργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, όπου έχουν γίνει αρκετές παραγωγές με επιτυχία. Η προσέγγισή του στη θεατρική γραφή και σκηνοθεσία τον καθιστά μια από τις σημαντικότερες φωνές της σύγχρονης καταλανικής και ισπανικής δραματουργίας.

Ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό και «Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος»

“Η συγγραφή πάντα με ενδιέφερε. Το θέατρο ήρθε λίγο αργότερα. Στην παιδική και στη νεανική μου ηλικία, δηλαδή μέχρι τα 18, δεν είχα πολλές ευκαιρίες να δω παραστάσεις. Στο χωριό μου υπήρχε ένα θέατρο το οποίο όμως το γκρέμισαν όταν ήμουν παιδί. Έτσι, ο μόνος τρόπος για να έρθω σε επαφή με το θέατρο ήταν να πηγαίνω σε κάποιες διπλανές πόλεις με τους γονείς μου ή όποτε πηγαίναμε στη Βαρκελώνη.

Η κανονική μου επαφή άρχισε στα 18 μου χρόνια, όταν πήγα στη Βαρκελώνη για να αρχίσω τις σπουδές μου στη δημοσιογραφία. Τότε, έγινα ένας συνειδητοποιημένος θεατής του θεάτρου. Πήρα το πτυχίο μου και άρχισα να δουλεύω ως δημοσιογράφος. Μέχρι που κάποια στιγμή μπήκα στο Ινστιτούτο θεάτρου, τη δραματική σχολή της Βαρκελώνης, η οποία ήταν πάρα πολύ καλή σχολή. Από εκεί ξεκίνησα να συναρπάζομαι από το θέατρο και τη θεατρική γραφή, που είναι πολύ διαφορετική από την αφήγηση και από οποιοδήποτε άλλο είδος δημιουργικής γραφής. Με ενδιέφερε να ανακαλύψω τους μηχανισμούς που συνδέουν τη θεατρική γραφή με τη σκηνή.

Αυτό το κατάφερα μέσα από το Ινστιτούτο, τις θεατρικές παραστάσεις που παρακολουθούσα και το συνεχές διάβασμα. Μέχρι και σήμερα συνεχίζω να μαθαίνω, να διαβάζω γιατί η δουλειά του θεατρικού συγγραφέα, η επεξεργασία που γίνεται μέσα του για να φτάσει στη θεατρική γραφή, δε σταματάει ποτέ” αναφέρει στο NEWS 24/7 ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό .

Τι σας εμπνέει στη συγγραφή και πώς αποφασίζετε ποιες ιστορίες ή θέματα θα εξερευνήσετε;

Πάντοτε γράφω θέματα που με ενδιαφέρουν, που δε γνωρίζω και αγνοώ. Σχηματίζω κάποιες ερωτήσεις για τις οποίες δε διαθέτω απάντηση σε θέματα που με ανησυχούν για τα οποία δεν παίρνω θέση και δεν έχω άποψη. Αυτό συμβαίνει γιατί η συγγραφή είναι μια διαδικασία μάθησης, συλλογισμού και στοχασμού.

Όταν αυτή η ανησυχία μεταφέρεται στη σκηνή, μεταβιβάζεται σε μια καλλιτεχνική ομάδα, έναν θίασο ο οποίος με τη σειρά του τη μεταβιβάζει στους θεατές, στο κοινό. Οι θεματικές στο έργο μου αλλάζουν κι αυτές γιατί και η ζωή ενός συγγραφέα βρίσκεται σε μια πορεία που διαρκώς αλλάζει. Εγώ νιώθω ότι θέματα που με απασχολούσαν, για παράδειγμα, πριν δέκα χρόνια κάποια από αυτά συνεχίζουν να με απασχολούν και σήμερα. Αλλά, υπάρχουν κάποια καινούργια που οφείλονται και στην ηλικία μου και στη διαφορετική ιστορική στιγμή που μπορεί να ζούμε.

Η ηλικία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο γιατί αλλιώς βλέπει κανείς τα πράγματα στην ηλικία των 30 κι αλλιώς στα 50. Υπό αυτή την έννοια, η σχέση μου με το γήρας, με το επάγγελμά μου, τη λογοτεχνία και με τον κόσμο αλλάζει συνεχώς. Γι’ αυτό και υπάρχει μια θεματική κινητικότητα.

Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το «Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος»; 

Άρχισα να γράφω το έργο αυτό σε μια στιγμή μοναξιάς και ταυτόχρονα θλίψης, γιατί δύο αγαπημένα μου πρόσωπα είχαν φύγει από τη ζωή. Δεν είναι τυχαίο που πρώτη φορά έγραψα μονόλογο σε μια στιγμή απομόνωσης και στενοχώριας. Πάντα ήθελα να γράψω έναν μονόλογο.

Πιστεύω πως είναι ένα κείμενο που το κουβαλούσα μέσα μου πολλά χρόνια και αυτή η συγκεκριμένη στιγμή ήταν η κατάλληλη για να το γράψω. Είναι μια θεματική που πάντα με απασχολούσε αυτή της διαφορετικότητας, του σώματος ως πολιτικού στοιχείου.

Ένα έργο που συνδιαλέγεται με το χωριό μου των 2.000 κατοίκων. Είναι μια γεωμυθοπλασία, δηλαδή μια μυθοπλασία σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική τοποθεσία που είναι το χωριό μου. Ταυτόχρονα είναι ένα αφιέρωμα για έναν άντρα ή μια γυναίκα ηθοποιό. Μιλάει για το σώμα σε όλες του τις διαστάσεις, ένα σώμα που ποθούμε, διαφορετικό, ακρωτηριασμένο.
Το σώμα του ηθοποιού, για μένα δεν είναι υλικό, αλλά είναι μία σύμβαση, που θέλω να ταξιδέψει και να περάσει μέσα από τόσο διαφορετικά σώματα, ηλικίας, φύλου, διαφορετικά από όλες τις απόψεις, κάνοντας αυτή τη διαδρομή του μονολόγου από το αρχικό σώμα μέχρι τον τελευταίο συμμετέχοντα.

Τι συμβολίζει ο τίτλος του έργου και πώς σχετίζεται με τα θέματα που εξερευνώνται στην ιστορία;

Συνήθως γράφω σύντομους τίτλους, μονολεκτικούς ή με δύο λέξεις. Ο συγκεκριμένος είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση τίτλος που έχω γράψει σε έργο μου. Ίσως είναι ένας τίτλος τον οποίο θα μπορούσε κάθε πρόσωπο που συμμετέχει σε αυτό το έργο να τον πει για τον εαυτό του ή να τον πει για κάποιον άλλο.

Δε διευκρινίζεται ποιανού είναι αυτό, το πιο όμορφο σώμα. Μιλάει για μία από τις θεματικές που περισσότερο με ενδιαφέρουν, την ομορφιά και για την ακρίβεια μιλάει για την καταστροφή της.
Στο έργο μας είναι η ομορφιά που δημιουργεί σύγκρουση. Συγκεκριμένα ένα πρόσωπο κάποια στιγμή εκφράζεται με τα εξής λόγια: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο προκλητικό και επαναστατικό από την ομορφιά». Και εστιάζει στην ομορφιά και στο σώμα σαν αντικείμενο με πολιτική διάσταση.

Πώς οι προσωπικές σας εμπειρίες επηρεάζουν τα θέματα και τους ήρωές σας;

Νιώθω κάθε φορά, όλο και περισσότερο, ότι είναι πολύ δύσκολο να αποσυνδέσει κανείς την αληθινή ζωή από τη θεατρική γραφή. Τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση. Τώρα, κοιτάζοντας προς τα πίσω και βλέποντας το έργο μου, συνειδητοποιώ ότι όλη μου η γραφή είναι βουτηγμένη μέσα στις προσωπικές μου εμπειρίες και επηρεασμένη από αυτές.

Στην περίπτωση του «Σώματος» αυτό είναι προφανές γιατί συνδέεται άμεσα με τον χώρο της παιδικής μου ηλικίας. Είχα αναφέρει σε έναν φίλο μου και μεγάλο δραματουργό τον Σέρχιο Μπλάνκο, πως κι εγώ έχω γράψει αυτομυθοπλασία, αλλά χωρίς να το συνειδητοποιώ. Υπάρχει πολύ από το δικό μου «εγώ» στο θέατρό μου. Αισθάνομαι πως δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Η ίδια μου η ζωή επηρεάζει πολύ τη συγγραφή μου.

Ειδικά τώρα που ετοιμάζουμε μία ανθολογία των έργων μου από το 2009 μέχρι σήμερα, μεταφρασμένο στην ισπανική γλώσσα, το καταλαβαίνω περισσότερο. Διαβάζω ξανά τα κείμενά μου, στοχάζομαι πάνω σε αυτά, γράφω κάτι για αυτά και παρατηρώ πως η ζωή μου και η δραματουργία μου πάνε μαζί χέρι-χέρι.

Το θέατρο είναι μια συλλογική μορφή τέχνης. Συνεργάζεστε συνήθως με τους συντελεστές των έργων σας που ανεβαίνουν;

Το θέατρο είναι από τις λίγες δουλειές, στις οποίες όχι μόνο η δημιουργία του, αλλά και η πρόσληψή του είναι κάτι το συλλογικό. Πάνω όμως, σε αυτό υπάρχουν κάποιες αποχρώσεις που θα ήθελα να επισημάνω. Η θεατρική γραφή για μένα είναι ένα δημιούργημα πολύ εσωτερικό, πολύ μοναχικό. Εκτός μόνο αν γράφεις μαζί με κάποιον άλλο. Εκεί έχουμε τη συλλογική συγγραφή.

Η επόμενη φάση είναι η θέαση του έργου πάνω στη σκηνή. Εγώ όταν σκηνοθετώ ή ακόμα κι όταν δε σκηνοθετώ, προσπαθώ να είμαι εκεί, παρών σε όλη τη διαδικασία. Όχι φυσικά για να αστυνομεύσω τον θίασο. Παρά μόνο για να ακούσω πώς «ανασαίνει» το κείμενο πάνω στη σκηνή, αν χρειάζεται να διορθώσω κάποια φράση ή να διευκρινίσω κάτι. Μόνο για αυτούς τους λόγους και μόνο όταν ένα έργο ανεβαίνει στη χώρα μου. Σε άλλες χώρες δεν είναι εύκολο να παρίσταμαι κυρίως στις πρόβες. Αλλά είμαι πάντα στη διάθεση των συντελεστών για οποιαδήποτε απορία ή οτιδήποτε θέλουν να με ρωτήσουν.

Πιστεύω πως η γνώμη μου δεν είναι πολύ σημαντική γιατί το κείμενο έχει φύγει από μένα. Η ματιά μου είναι πολύ συγκεκριμένη, αλλά κάποιων άλλων ανθρώπων μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική. Η παρτιτούρα που εγώ έχω δημιουργήσει μπορεί να έχει πολλαπλές αναγνώσεις. Υπάρχει κι ένα συμβόλαιο εμπιστοσύνης με τους συντελεστές ενός θιάσου που πρόκειται να ανεβάσουν το έργο μου στο εξωτερικό. Ο πιο σημαντικός μου σύνδεσμος είναι οι μεταφραστές του έργου μου. Νιώθω μια ξεχωριστή αγάπη γι’ αυτούς, γιατί είναι εκείνοι που θα μεταφέρουν τη γραφή μου σε μια άλλη γλώσσα. Η σχέση μας είναι συνωμοτική γιατί τους έχω μεγαλύτερη εμπιστοσύνη.

Πώς αισθάνεστε που έρχεστε στην Ελλάδα για να παρακολουθήσετε το έργο σας; Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας;

Καταρχάς, η Μαρία Χατζηεμμανουήλ δεν είναι μόνο καταπληκτική μεταφράστρια, αλλά είναι και φίλη μου. Γνωρίζω πως η μετάφρασή της για το «Σώμα», όπως και στα άλλα έργα μου, είναι μεγαλειώδης. Απλώς για το συγκεκριμένο το είδος της συνεργασίας με τον μεταφραστή είναι στενότερο γιατί το κείμενο είναι πολύ δύσκολο.

Το ταξίδι μου στην Ελλάδα μου έδωσε μεγάλη χαρά πρώτον για την ελληνική φιλοξενία που έζησα. Δεύτερον, γιατί το κείμενό μου είναι στα χέρια μιας σπουδαίας σκηνοθέτιδας και ενός μεγάλου ηθοποιού που έδειξαν πολύ μεγάλη αφοσίωση στο έργο μου. Το «Σώμα» απαιτεί δύο πολύ σημαντικά πράγματα πέρα από την μετάφραση. Πολύ καλή σκηνοθεσία κι έναν εξαιρετικό ηθοποιό. Στην περίπτωση της ελληνικής παράστασης αθροίζονται όλες αυτές οι απαιτήσεις που έχει το κείμενο για να παραχθεί το θαύμα.

Μελλοντικά σχέδια;

Τα σχέδια μου για το μέλλον είναι να είμαι ευτυχισμένος, να γράφω το θέατρο και στη γλώσσα μου που είναι η Καταλανική και να γράφω τα θέματα που θα με ενδιέφεραν να βλέπω κι εγώ ως θεατής. Θεωρώ πως αυτό είναι μια φιλοδοξία, το να θέλω να κάνω το θέατρο που με ενδιαφέρει και το θέατρο που θα ήθελα να βλέπω κι εγώ ως θεατής στη σκηνή.

Είμαι αφοσιωμένος σε ένα είδος θεάτρου και πιστεύω πως αυτή η αφοσίωση είναι πολύ σημαντική για έναν θεατρικό συγγραφέα. Όσον αφορά τώρα πιο συγκεκριμένα σχέδιά μου, γράφω ένα καινούριο κείμενο το οποίο θα κάνει πρεμιέρα το 2025-2026 σε ένα δημόσιο θέατρο στην Καταλονία. Για το 2025 υπάρχουν κάποιες πρεμιέρες και έργα μου που θα ανέβουν και με κάνουν ιδιαίτερα ευτυχή.

Για δεύτερη φορά θα παιχτεί το «Εγώ, η Τραβεστί» στη Βαρκελώνη, μετά την μεγάλη αποδοχή του κοινού. Επίσης, ένας μονόλογος από το δεύτερο μέρος του τριπτύχου με το «Σώμα» που λέγεται «Η Μαγιορδόμος» και το τρίτο μέρος που είναι πάλι ένας μονόλογος, «Ο Ερημίτης». Αυτά τα τρία κείμενα-μονόλογοι έχουν τον κοινό τίτλο, «Τρίπτυχο της Επιφανείας». Στη Μαδρίτη, το 2025, ανεβαίνει ένα project που με κάνει πολύ χαρούμενο. Θα ακολουθήσουν και άλλα, όπως είναι ένα θέαμα καμπαρέ στο τέλος του 2024 με αρχές του 2025 και πολλές παραγωγές σε όλο τον κόσμο. «Το πιο όμορφο Σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος» θα κάνει πρεμιέρα μέσα στο 2024 και στο Περού.

Το «Ταξίδι», ένα άλλο κείμενό μου θα ανέβει στο Μαϊάμι μέσα στο 2024. Αλλά, επιμένω πως κάθε φορά που τελειώνω ένα κείμενο και το θεωρώ ουσιαστικά κλεισμένο, νιώθω την ανάγκη να ξεκινήσω ένα καινούριο και να απομακρυνθώ λίγο από τη συγγραφή του προηγούμενου που πλέον αισθάνομαι πως δε μου ανήκει. Ανήκει στον θίασο και στους συντελεστές που θα το πάρουν να το ανεβάσουν στη σκηνή.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

ΘΕΑΤΡΟ ΘΗΣΕΙΟΝ – ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ
Τουρναβίτου 7, Θησείον
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ & ΩΡΕΣ: Τρίτη 1/10 & Τετάρτη 2/10 στις 21:00
Δευτέρα, Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 21:00
Κυριακή στις 19:00
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
18€ Γενική είσοδος
15€ μειωμένο
12€ Ομαδικό (άνω των 10 ατόμων)

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ: https://www.more.com/theater/to-pio-omorfo-soma/