Φταις εσύ και μόνο εσύ

Αρκεί μια σύντομη βόλτα στα social media –ειδικά στο LinkedIn– για να γνωρίσεις τους εγχώριους “γκουρού” αυτοβελτίωσης – επαγγελματικής και προσωπικής (συνήθως αυτά τα δύο πάνε χέρι-χέρι). Εξοπλισμένοι με πτυχία (κυρίως ΜΒΑ), αμφιβόλου ποιότητας πιστοποιήσεις και must τίτλους όπως mentors, business coaches και keynote speakers, έχουν ταχθεί, ως σύγχρονοι Άτλαντες, να κουβαλήσουν τις υστερήσεις, τις δυσκολίες και τις αποτυχίες σου στους ώμους τους.

Σε προσκαλούν να τους ακούσεις σε podcasts και webinars ή ακόμα καλύτερα (για τους ίδιους) να τους δεις live σε career fairs ή exclusive events για να διαπιστώσεις από πρώτο χέρι τη βιωματική τους “αγωνία” να δώσουν απλόχερα πίσω στον κόσμο. Η εργασία τους, εξάλλου, δεν είναι απλά μια ακόμη δουλειά αλλά βαθιά κοινωνικό έργο. Το “ξεκλείδωμα” του δυναμικού σου, η δική σου επαγγελματική αφετηρία και ανέλιξη, η δική σου εν τέλει ευτυχία αποτελεί αδιαπραγμάτευτο ηθικό τους χρέος, αποστολή ζωής και θανάτου.

Φοράνε κοστούμι αλλά εκστομίζουν ρηξικέλευθα και αντισυμβατικά τσιτάτα ενάντια στα “αφεντικά” και τους “δεινόσαυρους”. Υπόσχονται να κάνουν upgrade τη ζωή σου, προτάσσοντας έναν κόσμο μέσα από το στενό πρίσμα τόσο των ατομικών “επιτευγμάτων” όσο και των μεγάλων προσωπικών “αποτυχιών” τους. Το μόνο που εσύ χρειάζεται να κάνεις είναι να τους ακούσεις προσεχτικά και να πιστέψεις στα μαθήματα ζωής που εκείνοι πήραν παλεύοντας με τους δαίμονές τους. Όταν τα εμπεδώσεις, κλείσε για λίγο τα μάτια σου και εντόπισε τον “εσωτερικό ηγέτη” που τόσα χρόνια έκρυβες μέσα σου αλλά φοβόσουν να αντικρύσεις.

H “μεθοδολογία” των ανησυχητικά αυξανόμενων σε αριθμό και επιρροή “γκουρού” αυτοβελτίωσης βασίζεται στον αδιάκοπο βομβαρδισμό εμψυχωτικών κλισέ, όπως “ποτέ μην τα παρατάς”, “σκέψου θετικά”, “η επιτυχία βρίσκεται μέσα σου”, “γίνε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου”, “εσύ είσαι το μόνο εμπόδιο στην επιτυχία σου”.

Και εδώ εισέρχεται η κριτική. Κοινός παρονομαστής του αφηγήματος των “γκουρού” αυτοβελτίωσης αποτελεί η διαστρέβλωση της έννοιας της ατομικής ευθύνης. Ναι, η ατομική ευθύνη είναι σημαντική. Όμως, η ιδέα ότι μπορείς να “ξεκλειδώσεις” την επαγγελματική επιτυχία –και πόσο μάλλον την προσωπική σου ευτυχία– μόνος σου, αν απλώς σκεφτείς θετικά, είναι μια χυδαία υπεραπλούστευση· με το πιο επικίνδυνο όλων όσων έχω ακούσει να προέρχεται από έναν μέγα πωλητή αυτοβελτίωσης που έχει δημόσια αρθρώσει ότι “η κατάθλιψη είναι επιλογή”.

Μπορεί να μην το λένε ρητά, αλλά η ιδεολογική πατρίδα των “γκουρού” της αυτοβελτίωσης είναι ο νεοφιλελευθερισμός. Σύμφωνα με τους εγχώριους franchisers του απόλυτου μέντορα της φετιχοποίησης της ατομικής ευθύνης, Jordan Peterson, τα ψυχολογικά, κοινωνικά και οικονομικά εμπόδια που μπορεί να αντιμετωπίζεις είναι φθηνές δικαιολογίες που στην πραγματικότητα δεν υφίστανται – ή αν υφίστανται, δεν πρέπει να αποτελούν εμπόδιο – ξεπέρασέ τα. Η λύση για την κατάθλιψή σου ή την επαγγελματική σου δυστυχία βρίσκεται στο δωμάτιο σου, όπως μάς λέει ο Peterson. Συνεπώς, αυτό που έχεις να κάνεις είναι να στρώσεις το κρεβάτι σου, φροντίζοντας να κάνεις τις γωνίες σωστά. Και όλα θα πάνε καλά. Αν μετά απ’ αυτό η ζωή σου δεν πάει όπως θα περίμενες, είναι επειδή δεν προσπάθησες αρκετά. Φταις εσύ και μόνο εσύ. Έπρεπε να διπλώσεις τα σεντόνια σου καλύτερα.