Η ανατίναξη της ναζιστικής ΕΣΠΟ από την ΠΕΑΝ

Ένας τρομερός κρότος και η κατάρρευση του κτιρίου της ναζιστικής οργάνωσης ήταν γεγονός.

Στην Αθήνα του 1942 οι κάτοικοί της πάλευαν να επιβιώσουν από την πείνα και ταυτόχρονα να αντισταθούν στη βία των κατακτητών και των προδοτών Ελλήνων που περιχαρείς αποδέχθηκαν να σκλαβωθεί η χώρα μας από τις ναζιστικές ορδές.

Μία τέτοια οργάνωση ήταν και η ναζιστική Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση / ΕΣΠΟ που αποτελούνταν από Έλληνες δωσίλογους, συνεργάτες των Γερμανών.

Ποιες ήταν η ΠΕΑΝ και η ΕΣΠΟ

Η Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων / ΠΕΑΝ ιδρύθηκε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1941 με πρωτοβουλία του αξιωματικού της αεροπορίας Κώστα Περρίκου. Επρόκειτο για μία ολιγομελή οργάνωση αντίστασης στους Γερμανούς κατακτητές και τους Έλληνες δωσίλογους. Στην ουσία ήταν μία αστική οργάνωση, τα μέλη της είχαν αστική προέλευση και ήταν φίλα προσκείμενοι στο Εθνικό Ενωτικό Κόμμα / ΕΕΚ του Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Χαρακτηριστικό της ιδεολογικής τους κατεύθυνσης είναι πως τον Αύγουστο του 1944 τα μέλη της ΠΕΑΝ εντάχθηκαν στον Εθνικό Στρατό Αθηνών ενώ κατά την περίοδο των Δεκεμβριανών η ΠΕΑΝ συντάχθηκε με τις δυνάμεις που πολεμούσαν τις ΕΑΜικές οργανώσεις.

Η Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση / ΕΣΠΟ αποτελούνταν από Έλληνες δωσίλογους, ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1941 με πρωτοβουλία του ιατρού Γιώργου Βλαβιανού. Στην ΕΣΠΟ στρατεύθηκαν οπαδοί του φασισμού, η δράση της ήταν αντισημιτική και στήριζε τις δυνάμεις του Άξονα. Σκοπός της ήταν να στρατολογήσουν Έλληνες για να δημιουργήσουν την «Γαλάζια Ταξιαρχία» και να την στείλουν στο μέτωπο της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και να μαζέψουν Έλληνες εργάτες για την Γερμανία.

Η δράση της ΠΕΑΝ

Τα μέλη της οργάνωσης συμμετείχαν σε κάποιες διαδηλώσεις, μοίραζαν προκηρύξεις και εξέδιδαν την εφημερίδα «Δόξα» όμως αρκετά γρήγορα, από τον Μάρτιο του 1942, ανέπτυξαν δράση σε διολιοφθορές όπως σε αποθήκες καυσίμων. Ταχύτατα προχώρησαν σε πιο δραστικές μεθόδους όπως την ανατίναξη των γραφείων της δωσιλογικής «Οργάνωσης Εθνικοσοσιαλιστικών Δυνάμεων Ελλάδος» / ΟΕΔΕ στην οδό Καντακουζηνού. Στις 22 Αυγούστου 1942, βράδυ που τα γραφεία της ΟΕΔΕ ήταν άδεια, κοντά στην Ομόνοια, έβαλαν εκρηκτικές ύλες και τα ανατίναξαν.

Πώς έγινε η ανατίναξη της ΕΣΠΟ

Στην οδό Γλάδστωνος και Πατησίων, στο κέντρο της Αθήνας, βρισκόταν το κτίριο όπου στεγάζονταν τα γραφεία της ναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ και κυμάτιζαν η ελληνική, η γερμανική, η ιταλική και η ιαπωνική σημαίες.

Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 1942. Τα μέλη της ΠΕΑΝ οργάνωσαν προσεκτικά το σχέδιό τους για την ανατίναξη της ΕΣΠΟ. Αυτή τη φορά θα υπήρχαν θύματα και θα ήταν μέρα μεσημέρι. Διάλεξαν την Κυριακή και γιατί τα μαγαζιά είναι κλειστά και γιατί γνώριζαν πως τα μέλη της ΕΣΠΟ συνεδρίαζαν μέσα στο κτίριο. Από την ΠΕΑΝ 8 άτομα ανέλαβαν τη διοργάνωση του εγχειρήματος.

Ο Τάκης Μιχαηλίδης, φοιτητής Χημείας, μαζί με άλλους τρεις περιπολούσαν στην Πατησίων και την Γλάδστωνος έχοντας στο νου τους να επέμβουν αν κάτι πήγαινε στραβά.

Ο Αντώνης Μυτιληναίος και ο Σπύρος Γαλάτης πήραν τον γκαζοντενεκέ με τις 10 οκάδες δυναμίτη από την Σαμιώτισσα, Δασκάλα στο Κουκάκι, Ιουλία Μπίμπα που τον είχε κρύψει στο ταγάρι της και από πάνω είχε βάλει ραδίκια. Μπήκαν κρυφά μέσα στο κτίριο, από τη μεριά της Γλάδστωνος, και τοποθέτησαν τα εκρηκτικά κάτω από το γραφείο που συνεδρίαζαν τα μέλη της ΕΣΠΟ.

Μόλις βγήκαν ο Μυτιλιναίος άναψε ένα τσιγάρο που σήμαινε πως όλα πήγαν καλά, και μέσα σε λίγα λεπτά, ακούστηκε η φοβερή έκρηξη που γκρέμισε το κτίριο και σκότωσε αρκετούς αλλά και όσοι ζωντανοί ανασύρθηκαν από τα συντρίμμια πέθαναν λίγο μετά.

Από την έκρηξη σκοτώθηκαν 48 Γερμανοί αξιωματικοί και 29 μέλη της φασιστικής οργάνωσης. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο αρχηγός της ΕΣΠΟ ο Σπύρος Στεροδήμος.

Να σημειώσουμε εδώ πως ο Κώστας Περρίκος μαζί με τους υπόλοιπους που συνέβαλαν στο σαμποτάζ είχαν μαζευτεί στο καφενείο Αστόρια στα Χαυτεία για να δούνε ιδίοις όμμασι την έκρηξη.

Μετά από αυτό το χτύπημα η ναζιστική οργάνωση ΕΣΠΟ δεν μπόρεσε να αναπτυχθεί και διαλύθηκε.

Ο προδότης

Μετά την ανατίναξη οι Γερμανοί εξαπέλυσαν ανθρωποκυνηγητό για να βρουν τους δράστες. Και βρέθηκε ο προδότης, μέλος της οργάνωσης, ενωματάρχης Πολύκαρπος Νταλιάνης και έδωσε τα ονόματα των δραστών.

Στις 11 Νοεμβρίου 1943 συλλαμβάνονται ο Κώστας Περρίκος, η Ιουλία Μπίμπα, ο Αντώνης Μυτιλιναίος, ο Σπύρος Γαλάτης και άλλα μέλη της ΠΕΑΝ. Ο Αντώνης Μυτιλιναίος κατάφερε να δραπετεύσει και κατέληξε στην Μέση Ανατολή, ο Κώστας Περρίκος μαζί με τους Δημήτρη Λόη, Διονύση Παπαδόπουλο, Θανάση Σκούρα και Γιάννη Κατεβάτη εκτελέστηκαν στην Καισαριανή στις 4 Φεβρουαρίου 1943, η δασκάλα Ιουλία Μπίμπα μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Γερμανία και αποκεφαλίστηκε ενώ ο Σπύρος Γαλάτης μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης της Γερμανίας όπου πέθανε νέος.

Όσο για τον προδότη αυτός εκτελέστηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1942.

Πηγή:

ΕΡΤ Αρχείο, Η ανατίναξη της ΕΣΠΟ