TΙ ΠΑΙΖΕΙ ΜΕ ΤΑ LIVE ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ TIKTOK;

Στα ψηφιακά σαλόνια της εποχής μας, τα κοινωνικά δίκτυα όπως το TikTok παρέχουν μια πλατφόρμα για έκφραση και επικοινωνία που υποτίθεται πως είναι ανοικτή σε όλους. Ωστόσο, όταν αυτή η ελευθερία δεν συνοδεύεται από αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου, η επικίνδυνη διάδοση μισαλλόδοξων απόψεων μπορεί να εξελιχθεί σε ένα σοβαρότατο κοινωνικό πρόβλημα.

Στην Ελλάδα, οι live μεταδόσεις στο TikTok έχουν μετατραπεί σε πεδίο εξάπλωσης ρητορικής μίσους που στοχεύει τη σεξουαλικότητα των ανθρώπων, την ταυτότητα φύλου και τα δικαιώματα των τρανς και intersex ατόμων.

Σε καθημερινή βάση στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια αυτών των μεταδόσεων, είναι συχνό να συμμετέχουν απλοί πολίτες, αλλά και μέλη της Εκκλησίας ή θρησκευτικών αιρέσεων, οι οποίοι, με ελάχιστη ή καθόλου γνώση των ζητημάτων που αναλύουν, εκφράζονται με κακοποιητικό λόγο κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Η κατάσταση αυτή προκαλεί μεγάλη ανησυχία, καθώς δεν υπάρχει ένας αποτελεσματικός μηχανισμός για την αποτροπή τέτοιων φαινομένων, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις για τα θύματα, ιδιαίτερα για τους νέους LGBTQ+ ανθρώπους, να είναι σοβαρές και καταστροφικές για τη ψυχολογία τους.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ TIKTOK ΚΑΙ ΟΜΟΤΡΑΝΣΦΟΒΙΑ

Σφοδρή ρητορική μίσους και θρησκευτική προπαγάνδα

Ένα από τα πιο ανησυχητικά χαρακτηριστικά αυτών των live μεταδόσεων είναι η έντονη παρουσία θρησκευτικών ηγετών και μελών της Εκκλησίας, οι οποίοι χρησιμοποιούν την πλατφόρμα για προσηλυτισμό και διασπορά μισαλλόδοξων απόψεων. Ιερείς, θρησκόληπτοι και ακροδεξιοί ενώνονται σε αυτά τα δημόσια ψηφιακά σαλόνια για να ισχυριστούν ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα οδεύουν προς τον “δρόμο του Σατανά”, και προωθούν την ιδέα ότι μέσω της θρησκείας μπορεί κανείς να “αλλάξει” σεξουαλικότητα ή ταυτότητα φύλου.

Όποιος έχει “πέσει” πάνω σε τέτοιου είδους live μεταδόσεις στο TikTok, θα δει ανθρώπους να ισχυρίζονται δημόσια ότι η σεξουαλικότητα μπορεί να αλλάξει, τονίζοντας πως μπορούν να “βοηθήσουν” άτομα να μεταστρέψουν τη σεξουαλικότητα ή το φύλο τους, προωθώντας επικίνδυνες αντιλήψεις που μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση, ενοχές και ψυχικό βασανισμό στα queer άτομα.

Η ρητορική τους είναι σαφώς κακοποιητική και βασίζεται σε παραπλανητικές ερμηνείες της θρησκείας, χωρίς να αντικατοπτρίζεται η σύγχρονη κοινωνική κατανόηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό στη ποικιλότητα. Η προσπάθεια μεταστροφής της σεξουαλικότητας δεν είναι μόνο ανήθικη αλλά και παράνομη στη Ελλάδα. Εντούτοις, η δίχως έλεγχο χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καθιστά αυτές τις πρακτικές ατιμώρητες.

Έλλειψη ελέγχου στο TikTok

Το TikTok υποτίθεται πως απαγορεύει ρητά στους χρήστες του να χρησιμοποιούν λεξιλόγιο κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, ενώ επίσης απαγορεύει το misgendering, το deadnaming και τον μισογυνισμό, με στόχο να καταστήσει το TikTok ένα ασφαλέστερο μέρος για όλους τους χρήστες.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει στην πραγματικότητα.

Εντυπωσιακή είναι η έλλειψη εφαρμογής των μηχανισμών ελέγχου και ρύθμισης που επιτρέπει τη συνεχή διάδοση τέτοιου περιεχομένου (και) στο ελληνικό TikTok. Παρά την ύπαρξη όρων χρήσης που απαγορεύουν τη διάδοση μίσους και κακοποιητικού λόγου, οι συγκεκριμένες live μεταδόσεις καθημερινά παραβιάζουν αυτούς τους κανόνες, χωρίς να υπάρχει καμία παρέμβαση.

Η Ελλάδα δεν διαθέτει ισχυρούς εθνικούς μηχανισμούς ελέγχου που να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τον κυβερνοεκφοβισμό. Η απουσία τέτοιων μηχανισμών δημιουργεί ένα κενό, το οποίο εκμεταλλεύονται οι χρήστες που επιθυμούν να διαδώσουν επιβλαβείς και μισαλλόδοξες απόψεις. Η έλλειψη παρέμβασης από αρμόδιες αρχές αφήνει τους χρήστες σε κίνδυνο και επιτρέπει την ανεξέλεγκτη διάδοση μίσους.

Σε κάθε περίπτωση, τόσο οι θύτες όσο και τα θύματα θα πρέπει να γνωρίζουν πως, σύμφωνα με τη ελληνική νομοθεσία (Άρθρο 1 ΝΟΜΟΣ 4285/2014 με ισχύ την 10/9/2014), η ομοφοβική ρητορική αποτελεί πράξη που διώκεται από τον νόμο αυτεπάγγελτα.

Χαρακτηριστικά, ο εν λόγω νόμος αναφέρει ότι: “Όποιος με πρόθεση, δημόσια, προφορικά ή δια του τύπου, μέσω του διαδικτύου ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο, υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων, που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου, χαρακτηριστικά φύλου ή την αναπηρία, κατά τρόπο που εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα των ως άνω προσώπων, τιμωρείται με φυλάκιση τριών (3) μηνών έως τριών (3) ετών και με χρηματική ποινή πέντε έως είκοσι χιλιάδων (5.000 – 20.000) ευρώ”.

Ρητορική μίσους στο TikTok – Ανάγκη για παρέμβαση και εκπαίδευση

Η κατάσταση στο TikTok απαιτεί άμεση και αποφασιστική παρέμβαση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να ενισχύσουν την εποπτεία του περιεχομένου που ανεβαίνει και να εφαρμόσουν πιο αυστηρούς ελέγχους για την αποτροπή της διάδοσης μίσους. Οι πολιτικές τους πρέπει να επανεξεταστούν και να ενισχυθούν για να αποτρέπουν την εμφάνιση τέτοιου είδους περιεχομένου.

Η ελληνική Πολιτεία πρέπει να προχωρήσει στη δημιουργία μηχανισμών που θα προστατεύουν τα ευάλωτα άτομα από την κακοποιητική ρητορική και να εξασφαλίσουν την εφαρμογή των νόμων που προστατεύουν τα δικαιώματα και την προστασία της προσωπικότητας των ανθρώπων.

Επιπλέον, η εκπαίδευση και η ενημέρωση γύρω από τα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας πρέπει να ενταχθούν σε σχολεία και κοινότητες, ώστε οι νέοι να κατανοήσουν τη σημασία της συμπερίληψης. Η ευρύτερη κοινωνία χρειάζεται να εκπαιδευτεί, ώστε να κατανοήσει τη σημασία της υποστήριξης και του σεβασμού προς την ταυτότητα των άλλων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον όπου όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως σεξουαλικότητας ή ταυτότητας φύλου, θα νιώθουν ασφαλείς.

Η κατάσταση στο ελληνικό TikTok, όπου η ρητορική μίσους γύρω από την ομοφυλοφιλία και τις ταυτότητες φύλου διαχέεται ανεξέλεγκτα, αναδεικνύει ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα που απαιτεί άμεσες και συντονισμένες δράσεις. Δεν πρόκειται απλώς για έναν αθώο διάλογο, αλλά για μια επίμονη και συστηματική διάδοση μίσους που στοχεύει τα ευάλωτα μέλη της κοινωνίας. Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι βαθιές, καθώς επιβαρύνουν την ψυχική υγεία, ενισχύουν την κοινωνική απομόνωση και προκαλούν ανεπανόρθωτη ζημιά σε μια γενιά νέων ανθρώπων.

Δίχως συντονισμένη δράση, η μισαλλόδοξη αυτή ρητορική θα συνεχίσει να εξαπλώνεται, πλήττοντας ανεπανόρθωτα την κοινωνική συνοχή και παραβιάζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επιπλέον, η παρέμβαση από εισαγγελείς και οι νομικές κυρώσεις είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί ότι η ελευθερία έκφρασης δεν μετατρέπεται σε ελευθερία διάδοσης μίσους και βίας.

Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Η ψυχολογική επίδραση αυτής της ρητορικής είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για τα ανήλικα LGBTQ+ άτομα και δη τους νέους. Η συνεχής έκθεση σε αρνητικά και επιθετικά σχόλια για την ομοφυλοφιλία και τις ταυτότητες φύλου έχει σοβαρές συνέπειες για την αυτοεκτίμηση και την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Το να ακούς συνεχώς ότι η σεξουαλικότητά σου είναι «αμαρτία» ή «ανωμαλία» ενισχύει την αμφισβήτηση του εαυτού σου και δημιουργεί ψυχολογικά προβλήματα, όπως κατάθλιψη και άγχος.

Η κοινωνική απομόνωση είναι επίσης μια σοβαρή επίπτωση. Όταν οι άνθρωποι δεν βρίσκουν υποστήριξη και αποδοχή, ειδικά σε περιοχές όπου η πρόσβαση σε υποστηρικτικές δομές είναι περιορισμένη, η αρνητική ρητορική μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα της μοναξιάς και της απόρριψης. Αυτό το αίσθημα απομόνωσης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες για την ψυχική υγεία και την ευημερία των LGBTQ+ ανθρώπων.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός, γνωστός και ως “κυβερνοεκφοβισμός” αντιπροσωπεύει μια ανησυχητική πτυχή της σύγχρονης ψηφιακής κοινωνίας. Πρόκειται για τη χρήση των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας, όπως τα κοινωνικά δίκτυα, τα φόρουμ και άλλες πλατφόρμες, για την προώθηση προκλητικής, προσβλητικής, ή και απειλητικής συμπεριφοράς.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του διαδικτυακού εκφοβισμού είναι η ανωνυμία που προσφέρει το διαδίκτυο. Οι δράστες μπορούν να κρύβονται πίσω από ψευδώνυμα ή ανώνυμα προφίλ, ενισχύοντας έτσι την αίσθηση ατιμωρησίας.

Οι συνέπειες του διαδικτυακού εκφοβισμού μπορούν να είναι σοβαρές και πολυδιάστατες. Τα θύματα βιώνουν συχνά ψυχολογική και συναισθηματική βία, μερικές φορές φθάνοντας μέχρι και στην απομόνωση ή και στην κατάθλιψη.

Επιπλέον, ο εκφοβισμός στο διαδίκτυο μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των νέων, καθώς επηρεάζει την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη στις δυνατότητές τους.

Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, είναι ζωτικής σημασίας να ενημερώνονται οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και οι ίδιοι οι χρήστες για τους κινδύνους του διαδικτυακού εκφοβισμού και τα μέσα προστασίας που μπορούν να υιοθετήσουν.

Κύριες αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν ένα νέο άτομο να εκτεθεί σε συμπεριφορές διαδικτυακού εκφοβισμού είναι η συναισθηματική πλήξη, ο θυμός, η απόγνωση, η μοναξιά, η ανάγκη για προσοχή, η ανάγκη επιβολής δύναμης ακόμη και η αντεκδίκηση λόγω πρότερης δικής του θυματοποίησης από άλλο πρόσωπο.

Περίπου 800.000 άτομα αυτοκτονούν κάθε χρόνο παγκοσμίως, ενώ ακόμη μεγαλύτερα είναι τα ποσοστά απόπειρας, κυρίως ανάμεσα σε άτομα ηλικίας 15-29 ετών, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Σύμφωνα με το stopbullying.gr, ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να λάβει πολλές διαφορετικές μορφές, όπως:

• Παρενόχληση: Επανειλημμένη αποστολή μηνυμάτων, email ή σχολίων με σκοπό την πρόκληση συναισθηματικής δυσφορίας.
• Απειλές: Αποστολή απειλητικών μηνυμάτων, εικόνων ή βίντεο που μπορεί να προκαλέσουν φόβο και άγχος.
• Flaming: Χρήση κακοποιητικής γλώσσας με στόχο την πρόκληση δυσάρεστων συναισθημάτων
• Απομόνωση: Εξαίρεση κάποιου από μια ομάδα ή κοινότητα στο διαδίκτυο, αφήνοντάς τον σκόπιμα εκτός συνομιλιών, ομάδων ή εκδηλώσεων.
• Δημιουργία ψεύτικου λογαριασμού μέσων κοινωνικής δικτύωσης
• Doxing: Κοινή χρήση προσωπικών πληροφοριών κάποιου. Συμπεριλαμβανομένης της διεύθυνσης, του αριθμού τηλεφώνου και του χώρου εργασίας του, χωρίς τη συγκατάθεσή του.
• Χρήση προσωπικών σεξουαλικών ή γυμνών εικόνων – βίντεο, χωρίς συγκατάθεση.

Ανησυχητικά τα ευρήματα για το διαδικτυακό μπούλινγκ ανάμεσα σε νέους στην Ελλάδα

Έντονη και αυξανόμενη είναι η ανησυχία για το cyberbullying στην Ελλάδα. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να παρενοχλήσουν και να εκφοβίσουν άλλους, τόσο αυξάνονται και τα περιστατικά διαδικτυακού εκφοβισμού.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξηθεί ραγδαία οι αναφορές για περιστατικά cyberbullying στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη από το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, περίπου το 10% των μαθητών στην Ελλάδα ανέφερε ότι έχει βιώσει διαδικτυακό bullying.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα κορίτσια είναι πιο πιθανό από τα αγόρια να βιώσουν διαδικτυακό εκφοβισμό, με το 12,2% των κοριτσιών να αναφέρουν ότι είναι θύματα cyberbullying, σε σύγκριση με το 8,3% των αγοριών.

Η ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ “ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗΣ”

Τι ορίζει ο νόμος στην Ελλάδα

Με τροπολογία που κατατέθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου νόμου για τον “Προσωπικό Ιατρό”, τον Μάιο του 2022, ο τότε Υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης θεσμοθέτησε την απαγόρευση των πρακτικών “μεταστροφής”, ωστόσο η εν λόγω τροπολογία δεν άλλαξε και πολλά πράγματα δυστυχώς.

Με το πρώτο άρθρο στη σχετική τροπολογία που κατέθεσε το Υπουργείο Υγείας απαγορεύεται η διενέργεια πρακτικών “μεταστροφής” σε ευάλωτα πρόσωπα. Η διάταξη, βέβαια, προβλέπει πως οποιοσδήποτε εφαρμόζει σε άλλους πρακτικές μεταστροφής πρέπει να έχει εξασφαλίσει προηγουμένως τη ρητή συναίνεσή τους. Παράλληλα, απαγορεύει για τους επαγγελματίες η με οποιονδήποτε τρόπο πρόσκληση, προβολή ή διαφήμιση πρακτικών μεταστροφής που διενεργούν τόσο οι ίδιοι όσο και άλλοι τρίτοι, επαγγελματίες ή μη.

Η παραβίαση του νόμου πέραν των προβλεπόμενων πειθαρχικών και διοικητικών κυρώσεων, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή, ενώ η επανειλημμένη τέλεση της ανωτέρω πράξης συνιστά επιβαρυντική περίσταση.

Ενώ, λοιπόν, τα παραπάνω κινούνται προς έναν θετικό δρόμο, υπάρχουν αρκετά προβληματικά σημεία, καθώς η τροπολογία αποκλείει τους ενήλικες επιζώντες σχετικών πρακτικών από το δικαίωμα να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη, ενώ εξαιρούνται οι ιερείς και οι εκπρόσωποι της εκκλησίας, οι οποίοι δεν έρχονται αντιμέτωποι με νομικές συνέπειες, όσες εγκληματικές πρακτικές “μεταστροφής” κι αν διαπράξουν. Τέλος, η αναφορά σε συναίνεση των ενήλικων ΛΟΑΤΚΙ+ σε “θεραπείες μεταστροφής” είναι άκρως επικίνδυνη.

Οι διατάξεις τροπολογίας

Ειδικότερα στο πρώτο άρθρο της τροπολογίας προβλέπεται:

1. Για τις ανάγκες του παρόντος ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

α) «Πρακτικές μεταστροφής»: Κάθε μεταχείριση που αποσκοπεί να μεταβάλει ή να καταστείλει τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα ή την έκφραση φύλου.

β) «Έκφραση φύλου»: Το σύνολο των χαρακτηριστικών που αφορούν στη συμπεριφορά, τρόπους, αναπαραστάσεις, που σχετίζονται με τον τρόπο που τοποθετείται και εκφράζει ένα πρόσωπο το φύλο του και γίνεται αυτό αντιληπτό από τον περίγυρό του.

γ) «Ταυτότητα φύλου»: Ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρήθηκε κατά τη γέννησή του.

δ) «Επαγγελματίας»: Κάθε πρόσωπο, το οποίο εφαρμόζει πρακτικές μεταστροφής έναντι οικονομικού ανταλλάγματος.

ε) «Ευάλωτα πρόσωπα»: Οι ανήλικοι ή ενήλικοι που τελούν σε δικαστική συμπαράσταση υπό την έννοια του Αστικού Κώδικα.

2. α) Απαγορεύεται η διενέργεια πρακτικών μεταστροφής σε ευάλωτα πρόσωπα.

β) Οποιοσδήποτε εφαρμόζει σε άλλους πρακτικές μεταστροφής πρέπει να έχει εξασφαλίσει προηγουμένως τη ρητή συναίνεσή τους.

γ) Απαγορεύεται για τους επαγγελματίες η με οποιονδήποτε τρόπο πρόσκληση, προβολή ή διαφήμιση πρακτικών μεταστροφής που διενεργούν τόσο οι ίδιοι όσο και άλλοι τρίτοι, επαγγελματίες ή μη.

3. Παραβίαση της παρ. 2, πέραν των προβλεπόμενων πειθαρχικών και διοικητικών κυρώσεων, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή. Η επανειλημμένη τέλεση της ανωτέρω πράξης συνιστά επιβαρυντική περίσταση.