Μείωση της βλάβης από τον καπνό: Κάντο όπως η Βρετανία και η Νέα Ζηλανδία

Τα πλεονεκτήματα που έχουν στην υγεία τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού, σε σύγκριση με το τσιγάρο και τη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν στην πλήρη διακοπή πρόσληψης νικοτίνης, ανέφεραν μεταξύ άλλων ειδικοί στο πλαίσιο του 7ου επιστημονικού συνεδρίου για τη Μείωση της Βλάβης από τον Καπνό με τίτλο «Τι χρειάζεται για να αναδειχθούν τα οφέλη της στρατηγικής Μείωσης της Βλάβης;».

Το συνέδριο διοργανώθηκε πρόσφατα διαδικτυακά από τη Διεθνή Εταιρεία ανεξάρτητων επιστημόνων για τον Έλεγχο του Καπνίσματος και τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα «SCOHRE».

Κατά την εναρκτήρια συνεδρία, εμπειρογνώμονες παγκόσμιας κλάσης έκαναν επισκόπηση του σημερινού τοπίου της μείωσης της βλάβης από τον καπνό (THR) και των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την επίτευξή της. 

Χαρακτηριστικό ήταν το στρογγυλό τραπέζι που συντόνιζε ο Ιγνάτιος Οικονομίδης, καθηγητής Καρδιολογίας στο ΕΚΠΑ και διευθυντής Ηχωκαρδιογραφίας του Εργαστηρίου Προληπτικής Καρδιολογίας και Κλινικής Καρδιομεταβολικών Νοσημάτων του ΕΚΠΑ, στο Νοσοκομείο «Αττικόν».

«Στόχος της διαδικτυακής εκδήλωσης είναι να συζητήσουμε όλες τις πτυχές της μείωσης της καρδιακής βλάβης από τον καπνό με τη διακοπή του καπνίσματος, καθώς γνωρίζουμε ότι οι μη μεταδοτικές ασθένειες, όπως αυτές που προκαλεί το τσιγάρο, ενοχοποιούνται για την επιδημία των παθήσεων του καρδιαγγειακού συστήματος, του καρκίνου και πνευμονοπαθειών», ανέφερε ο έλληνας καθηγητής. 

Το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου 

Ξεκινώντας την ομιλία της η Louise Ross, διευθύντρια της Υπηρεσίας Διακοπής Καπνίσματος του Δημοτικού Συμβουλίου του Leicester και εκπρόσωπος του Εθνικού Κέντρου Διακοπής Καπνίσματος και Εκπαίδευσης (NCSCT) του Ηνωμένου Βασιλείου, παρουσίασε το παράδειγμα της χώρας της για τη μείωση της βλάβης από το τσιγάρο.

«Στη Βρετανία εφαρμόζουμε το καινοτόμο πρόγραμμα “Swap to Stop”, το οποίο ήταν το πρώτο του είδους του που ενσωμάτωσε το άτμισμα σε μια πρωτοβουλία διακοπής του καπνίσματος που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση», είπε η δρ Ross.

Το πρόγραμμα αυτό δίνει κουπόνια στους καπνιστές, προκειμένου να αγοράσουν οι ίδιοι εναλλακτικά προϊόντα πρόσληψης νικοτίνης της επιλογής τους, όπως προϊόντα θέρμανσης καπνού ή ατμιστές, με στόχο τη μείωση της βλάβης από το τσιγάρο, αλλά και με το βλέμμα στην πλήρη διακοπή των προϊόντων πρόσληψης νικοτίνης. 

«Αναγνωρίσαμε ότι τα προϊόντα θέρμανσης καπνού και ατμίσματος είναι τα πιο αποτελεσματικά βοηθήματα για τη διακοπή του καπνίσματος και έτσι το πρόγραμμα παρείχε δωρεάν προϊόντα σε άτομα που ίσως δεν θα ζητούσαν ποτέ βοήθεια από μια “παραδοσιακή” Υπηρεσία Διακοπής του Καπνίσματος», ανέφερε η ίδια.

Το πρόγραμμα προβλέπει 1 εκατομμύριο πολίτες από τη Βρετανία να έχουν αφήσει το τσιγάρο και σε περίπτωση που δεν μπορούν να το διακόψουν λόγω του εθισμού τους στη νικοτίνη, να χρησιμοποιούν τα εναλλακτικά προϊόντα μείωσης της βλάβης. Ο προϋπολογισμός για την αγορά των προϊόντων προέρχεται από κονδύλι της κεντρικής κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Βέβαια, όπως ανέφερε η ίδια, από μόνα τους τα δωρεάν προϊόντα δεν θα είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα, καθώς στόχος είναι η πλήρης αποχή από τη νικοτίνη. Έτσι, έγινε ειδική εκπαίδευση ώστε οι άνθρωποι που εργάζονται στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος, να γνωρίζουν πώς να μιλήσουν στους καπνιστές για να ξεπεράσουν τον εθισμό τους. 

Επίσης, υπάρχουν παράλληλα προγράμματα ενδυνάμωσης της ψυχικής υγείας, κάτι που είναι πολύ σημαντικό στην όλη διαδικασία, καθώς είναι γνωστό ότι το κάπνισμα μεταξύ των ατόμων με κακή ψυχική υγεία είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι στον γενικό πληθυσμό. 

Όπως εξήγησε η ίδια «μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υγείας, είναι οι λανθασμένες πληροφορίες που έχουν ακόμα και οι γιατροί σχετικά με το άτμισμα. Και αυτές οι λανθασμένες πληροφορίες είναι διάχυτες μεταξύ και του γενικού πληθυσμού, των ανθρώπων που καπνίζουν και τους οποίους προσπαθούμε να πείσουμε να στραφούν στο άτμισμα. Πολλοί πολίτες και αρκετοί γιατροί έχουν λανθασμένες πληροφορίες σχετικά με το άτμισμα». 

Μάλιστα, θεωρεί λάθος να γίνονται συζητήσεις για ανταλλαγή ενός εθισμού με έναν άλλο, αλλά στην πραγματικότητα είναι η ίδια νικοτίνη που χρησιμοποιούν όσοι περνάνε από το κάπνισμα στο άτμισμα. «Ο καπνός του τσιγάρου και τα τοξικά που περιέχει είναι που σκοτώνει, όχι η νικοτίνη», τονίζει η ίδια. 

Τα αποτελέσματα από το βρετανικό πρόγραμμα δεν έχουν ακόμα αξιολογηθεί, καθώς βρίσκεται ακόμη στον πρώτο χρόνο της εφαρμογής του. Πάντως, ο αριθμός των καπνιστών που χρησιμοποιούν το πρόγραμμα και αφήνουν το τσιγάρο αυξάνεται συνεχώς και όπως δηλώνει η ίδια, «αυτό μας δίνει μια ευκαιρία χαμηλού κόστους να αλλάξουμε τη ζωή των ανθρώπων που καπνίζουν και πρέπει να μην αφήσουμε καμία πέτρα αναποδογυρισμένη στην αναζήτηση περισσότερων ανθρώπων που θα μπορούσαν να το κάνουν».

Το παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας 

Ακολούθως, η Marewa Glover, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας από τη Νέα Ζηλανδία με ειδίκευση στη διακοπή του καπνίσματος, παρουσιάζοντας τις δράσεις της χώρας της για τη μείωση της βλάβης από τον καπνό, ανέφερε ότι στόχος είναι μέχρι το επόμενο έτος, να καπνίζει τσιγάρο μόνο το 5% του γενικού πληθυσμού, σε μία χώρα που, όπως είπε, διαθέτει καλά οργανωμένα προγράμματα ελέγχου του καπνίσματος από 1990.

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, πριν από μια δεκαετία στη Νέα Ζηλανδία κάπνιζε το 16,4% του γενικού πληθυσμού. Η μείωση των καπνιστών ήταν απογοητευτικά αργή και συγκεκριμένα 0,51% ανά έτος. Ωστόσο, από το 2018 και μετά, «αρχίσαμε να βλέπουμε ότι η χρήση εναλλακτικών προϊόντων καπνού αυξάνεται. Με δεδομένο ότι αυτά τα προϊόντα προκαλούν μικρότερη βλάβη στην υγεία από το τσιγάρο, στραφήκαμε προς αυτήν την κατεύθυνση και το 2023 το άτμισμα έφτασε στο 9,7% και το κάπνισμα έπεσε στο 8,8%. Και όταν λέμε άτμισμα εννοούμε τις συσκευές ατμίσματος και τα θερμονόμαινα προϊόντα καπνού. Πλέον, είναι πολλοί περισσότεροι οι ατμιστές από τους καπνιστές στη χώρα», εξήγησε η δρ Glover.

Επιπλέον, η προηγούμενη κυβέρνηση ρύθμισε νομικά το άτμισμα και ξεκίνησε μια εκστρατεία μαζικής ενημέρωσης με την ονομασία «vape to quit strong», που ενθάρρυνε κάθε ενήλικα που κάπνιζε, αν δεν μπορούσε να κόψει το τσιγάρο, να στραφεί στο άτμισμα. 

«Η μείωση του τσιγάρου οφείλεται στην υιοθέτηση του ατμίσματος. Και όπως έχουμε παρατηρήσει και από πολλές άλλες χώρες, το άτμισμα το εκτοπίζει το κάπνισμα», συμπληρώνει η ίδια. 

Σύμφωνα με την καμπάνια της κυβέρνησης της Νέας Ζηλανδίας, το άτμισμα παρέχει στον χρήστη νικοτίνη, χωρίς τις τοξικές ενώσεις που παράγονται από την καύση του καπνού. Βέβαια, αν και το άτμισμα είναι πολύ λιγότερο επιβλαβές από το κάπνισμα, δεν είναι ακίνδυνο. 

Επομένως, αφού κάποιος περάσει από το κάπνισμα στο άτμισμα, θα πρέπει να προγραμματίσει και την προσπάθεια να σταματήσετε και το άτμισμα, αλλά μόνο όταν είναι βέβαιος ότι δεν θα επιστρέψετε στο κάπνισμα. 

Μερικές από τις επιλογές για τη διακοπή του καπνίσματος που δίνει το δημόσιο πρόγραμμα της Νέας Ζηλανδίας είναι: 

• Συνεδρία με τον ειδικό στη διακοπή καπνίσματος είτε στο ιατρείο του, είτε στο σπίτι, μέσω τηλεφώνου ή ακόμα και διαδικτυακά. 
• Οι καπνιστές μπορούν να κάνουν συνεδρίες με τον ειδικό είτε μόνοι τους, είτε με κάποιο μέλος της οικογένειά τους.
• Συμμετοχή σε δωρεάν ομάδες υποστήριξης.
• Δωρεάν υποκατάστατα νικοτίνης.
• Υποστήριξη για μετάβαση από το κάπνισμα στο άτμισμα ή συμβουλές για τα φάρμακα για τη διακοπή του καπνίσματος.

«Είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι να έχουν την αυτοπεποίθηση να δοκιμάσουν το άτμισμα και να αφήσουν το τσιγάρο. Με τις προσπάθειες που έκανε η κυβέρνησης της Νέας Ζηλανδίας, σήμερα βρίσκεται δεύτερη στον κόσμο και πίσω από τη Σουηδία, η οποία έχει τον μικρότερο αριθμό καπνιστών από οποιαδήποτε άλλη χώρα», καταλήγει η ίδια.