ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΥΨΕΛΗ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΜΗΝΑ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ

Η νόσος του Αλτσχάιμερ, από την οποία υπολογίζεται ότι πάσχουν πάνω από 50.000.000 άνθρωποι παγκοσμίως, ορίζεται ως μια επίκτητη και εμμένουσα έκπτωση των διανοητικών ικανοτήτων, που επηρεάζει πολλαπλά γνωστικά πεδία, και δημιουργεί πρόβλημα στην καθημερινή, επαγγελματική και κοινωνική ζωή του ατόμου. Αποτελεί τη συχνότερη αιτία άνοιας και είναι υπεύθυνη για περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας.

«Στην Ελλάδα χοντρικά υπολογίζεται πως υπάρχουν έως και 200.000 ασθενείς με άνοια και σχεδόν 300.000 που πάσχουν από ήπια νοητική έκπτωση (MCI)», είχε δηλώσει, με αφορμή την προπέρσινη Παγκόσμια Ημέρα για τη νόσο Αλτσχάϊμερ (21 Σεπτεμβρίου), ο ψυχίατρος Μιχάλης Μούγιας, στο NEWS 24/7 εκ μέρους τότε της Ψυχογηριατρικής Εταιρείας «Ο Νέστωρ», στις δομές της οποίας περιλαμβάνονται δύο Κέντρα Ημέρας για την Άνοια, δύο Ψυχογηριατρικά Οικοτροφεία, ένα Προστατευόμενο Διαμέρισμα, μία Κλινική Βραχείας Νοσηλείας για ηλικιωμένους με άνοια, όλα αυτά στην Αθήνα, καθώς και ένα Ειδικό Κέντρο Ημέρας για πάσχοντες από Αλτσχάϊμερ στην Κοζάνη. «Συνολικά οι επωφελούμενοι, εντελώς δωρεάν, είναι 1800-2000 άτομα/μήνα, περίπου 20.000/χρόνο, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που είναι στα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης. Οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ είναι περίπου το 50% αυτού του αριθμού».

Οι κυρίες Ευφροσύνη Αρμελινού (77 ετών) και Άννα Παναγοπούλου (67 ετών), καθώς και οι κύριοι Λευτέρης Αρμελινός (80 ετών), Ηλίας Λαζογεώργος (78 ετών) και Ζήσης Ραχούτης (70 ετών), ναι μεν δεν πάσχουν, έχουν όμως απευθυνθεί στον εν λόγω φορέα είτε για να κάνουν τα λεγόμενα τεστ μνήμης είτε γιατί φροντίζουν ασθενείς, όπως στην περίπτωση της κ. Παναγοπούλου. Και όλοι μαζί, υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση της φωτογράφου και art therapist Χριστίνας Κατσάρα, συμμετέχουν στο πιλοτικό Πρόγραμμα Θεραπευτικής Φωτογραφίας του Νέστορα και με αφορμή τον Παγκόσμιο Μήνα Αλτσχάϊμερ (ο Σεπτέμβριος είναι παγκοσμίως αφιερωμένος σε αυτό το ζήτημα κάθε χρόνο) οι εικόνες που τράβηξαν τους τελευταίους μήνες θα εκτεθούν για δύο μέρες (το Σαββατοκύριακο 28-29 Σεπτεμβρίου) στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης. 

«Μόλις μπήκε η άνοιξη, ζήτησα από την ομάδα να “φωτογραφίσουν” την εποχή», λέει στο NEWS 24/7 η συντονίστρια και επιμελήτρια της έκθεσης Πού κατοικεί η μνήμη. «Ξεκινήσαμε από την αίθουσα που βρισκόμασταν και πραγματικά ήταν εντυπωσιακό πόσα στοιχεία βρήκαν που τα συνέδεσαν με την εποχή. Στόχος ήταν να συνειδητοποιήσουν ότι η άνοιξη είναι στη σκέψη μας. Σε δεύτερη φάση πήραμε φωτογραφικές μηχανές και κινητά και βγήκαμε έξω. Θα περίμενε κανείς να ασχοληθούν με κήπους, δέντρα ή στιγμές καθημερινότητας αλλά αυτό που τους κίνησε το ενδιαφέρον ήταν τα κτίρια της γειτονιάς και την ώρα που τα φωτογράφιζαν ο κος Ηλίας στεκόταν και μας έδινε πληροφορίες, από το πότε χτίστηκε μέχρι ποιός κατοικούσε στο καθένα. Μου έκανε εντύπωση που δεν γνώριζα τίποτα απ’ όλα αυτά αν και μεγαλωμένη στα Πατήσια και λάτρης της Φωκίωνος».

Η κα Κατσάρα ρώτησε λοιπόν τους ερασιτέχνες, ηλικιωμένους φωτογράφους: «Δεν θα ήταν ωραία αν μάθαινε περισσότερος κόσμος την ιστορία τους και έβλεπε την περιοχή με άλλη ματιά»; Όλοι τους συμφώνησαν και «έτσι ξεκινήσαμε αυτό το ταξίδι που κράτησε πάνω από ένα χρόνο. Τα μέλη με αυτή την διαδικασία απέκτησαν έναν στόχο, δραστηριοποιήθηκαν, φωτογράφιζαν με το κινητό τους και εκτός εργαστηρίου ακόμα και όταν πήγαιναν για τα ψώνια τους. Η έκθεση μιας δημιουργικής δουλειάς είναι ένα γεγονός που γεμίζει με ανυπομονησία, χαρά, περηφάνια. Αυτά τα συναισθήματα ήθελα να τα βιώσει η ομάδα και φυσικά να μοιραστεί με το κοινό όλη αυτή την ομορφιά και τις πληροφορίες για να εκτιμήσει και να προστατεύσει την Κυψέλη». 

«Εγώ στο γυμνάσιο, στην ηλικία περίπου των 15 ετών, έκανα μερικά μαθήματα φωτογραφίας με την τεχνολογία της εποχής. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα δουλέψαμε σε ομάδες κάθε φορά γύρω στις δύο ώρες. Παράλληλα εγώ με την βέσπα μου γύρναγα στην Κυψέλη και παρατηρούσα κτίρια που μου φαίνονταν ενδιαφέροντα και τραβούσαν την προσοχή μου, τα οποία, αν δεν συμμετείχα στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, ουδέποτε θα είχα προσέξει. Κάποιοι από την ομάδα, Κυψελιώτες, μας έλεγαν άγνωστες λεπτομέρειες για τα κτίρια και για τους κατοίκους τους. Πολλά στοιχεία αντλήθηκαν και από το διαδίκτυο, με αποτέλεσμα, κατά την διάρκεια αναζήτησης, να μάθω ενδιαφέροντα πράγματα γύρω από την ιστορία δημιουργίας της Κυψέλης. Καθ΄ όλη τη διάρκεια του εγχειρήματος ήταν δίπλα μας η κυρία Κατσάρα. Πρόκειται για ένα καλό και ωφέλιμο πρόγραμμα που θα πρέπει να έχει συνέχεια» λέει στο NEWS 24/7 ο κ. Ραχούτης (συνταξιούχος πολιτικός μηχανικός) και τον λόγο παίρνει ο κ. Λαζογεώργος (συνταξιούχος, πρώην υπάλληλος ΟΤΕ), ο οποίος πρωτύτερα δεν είχε επαφή με το αντικείμενο. «Με την κυρία Κατσάρα ξεκίνησα να ασχολούμαι. Είναι ένα ωραίο χόμπι και άρχισα πια να το βλέπω διαφορετικά. Προσπάθησα να δώσω όσα περισσότερα μπορούσα. Λόγω ηλικίας έβγαινα να περπατήσω και όπου έβρισκα κάτι ωραίο, το φωτογράφιζα. Η ζωή τα φέρνει έτσι, ή μας τα φέρνουν έτσι, και μας αναγκάζουν να κλεινόμαστε στους τέσσερις τοίχους και να απομονωνόμαστε. Αυτή η ομάδα -γιατί είμαστε και συνταξιούχοι και ειδικά στην εποχή του κορονοϊού κλειστήκαμε ακόμη περισσότερο μέσα- ήταν μία διέξοδος που βοήθησε πάρα πολύ στο να επαναδραστηριοποιηθούμε».

Σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης Πού κατοικεί η μνήμη η μόνη δυσκολία του όλου εγχειρήματος ήταν να φανταστούν οι φωτογράφοι πώς θα παρουσιαζόταν το έργο τους και να καταλάβουν τη δυναμική μιας διήμερης έκθεσης. Ήταν άλλωστε, όπως τονίζει, κάτι πρωτόγνωρο για όλους τους. Εκείνη ειδικά στην αρχή δεν έδωσε συγκεκριμένες οδηγίες, αφήνοντας τους ελεύθερους να εκφραστούν φωτογραφικά κατά βούληση. «Αν και αυτό θεραπευτικά βοηθάει πολύ τους ίδιους και αποκαλύπτει πληροφορίες χρήσιμες για τον θεραπευτή, στην περίπτωσή μας δεν λειτούργησε γιατί το πρότζεκτ ήταν μεγάλο και πελάγωναν», λέει, γι’ αυτό και προτίμησε άλλη οδό. «Στον καθένα ανέθεσα εκείνο το κομμάτι που ταίριαζε στις γνώσεις και τα ενδιαφέροντά του. Ο κος Ζήσης Ραχούτης για παράδειγμα, ο πολιτικός μηχανικός της παρέας, ανέλαβε να γράψει για τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία που περιγράφουν τα κτίρια και έχει φωτογραφίσει κάποια από αυτά. Ο λογοτέχνης -και μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών- κος Λευτέρης Αρμελινός έγραψε το κείμενο. Ο κύριος Ηλίας Λαζογεώργός πέρα από την φωτογράφιση αρκετών κτιρίων μάζευε πληροφορίες. Οι κυρίες Ευφροσύνη Αρμελινού και Άννα Παναγοπούλου φωτογράφισαν πολλές από τις λεπτομέρειες των κτιρίων και της περιοχής γιατί κατάλαβα ότι οι αφαιρετικές φωτογραφίες τους έλκυαν περισσότερο». 

Δεδομένης της θεματικής αλλά και της έδρας διεξαγωγής των συναντήσεών τους στο Κέντρο Ημέρας για την Άνοια που βρίσκεται στην Κυψέλη, η έκθεση δεν θα μπορούσε παρά να πραγματοποιηθεί ίσως στον πιο εμβληματικό και δραστήριο χώρο της περιοχής, τη Δημοτική Αγορά. 

Τελικά τι πιστεύει η επιμελήτρια της έκθεσης ότι θα αποκομίσουν οι επισκέπτες της; Και -ίσως ακόμη πιο σημαντικό- τι αποκόμισαν οι ίδιοι οι «μαθητές» της από την όλη δημιουργική διαδικασία; «Οι επισκέπτες θα δουν τα κτίρια όπως δεν τα έχουν ίσως ξαναδεί. Σε όλες τις  φωτογραφίες έχουν αφαιρεθεί καλώδια και σε κάποιες ακόμα και τα αυτοκίνητα που εμπόδιζαν να απολαύσει ο θεατής την ομορφιά τους. Την επόμενη φορά που θα περνούν από δίπλα τους θα τους χαρίσουν την ματιά που τους αξίζει» λέει στο NEWS 24/7, τονίζοντας όμως και ότι ερχόμενοι σε επαφή «με τα μέλη της έκθεσης αλλά και γενικότερα την Ψυχογηριατρική Εταιρεία “Ο Νέστωρ” ίσως είναι μια καλή ευκαιρία για να ανακαλύψουν αφενός οι νεότεροι διεξόδους για τους γονείς τους, αφετέρου οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας ευκαιρίες για να δραστηριοποιηθούν. Τα μέλη της ομάδας πάνω απ΄ όλα λένε ότι νιώθουν την ικανοποίηση ότι προσφέρουν κάτι στις επόμενες γενιές. Αλλά πέρα και από αυτό, αναγνωρίζω τη χαρά και τα χαμόγελά τους γιατί είναι πάλι ενεργοί».