Το Έβερεστ… ψηλώνει – Το παράξενο γεωλογικό φαινόμενο

Μία νέα μελέτη ήρθε για να παρουσιάσει ένα φαινόμενο που εδώ και χιλιάδες χρόνια κάνει το ψηλότερο βουνό του κόσμου να… ψηλώνει ακόμα περισσότερο. Η ομάδα που διεξήγαγε τη μελέτη αναφέρει πως εξαιτίας αυτού του φαινομένου, το Έβερεστ έχει ανυψωθεί κατά επιπλέον 15 έως 50 μέτρα τα τελευταία 89.000 χρόνια, με την άνοδο να συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Πρόκειται για ένα φαινόμενο γνωστό ως «ισοστατική αναπήδηση». 

Η απώλεια εδαφικής μάζας στη λεκάνη του ποταμού Arun, 75 χιλιόμετρα μακριά, προκαλεί την άνοδο του ψηλότερου βουνού του κόσμου έως και κατά 2 χιλιοστά ετησίως, όπως αναφέρουν οι ερευνητές του University College London (UCL).

«Είναι σαν να πετάς ένα φορτίο από ένα πλοίο», δήλωσε  στο BBC ο Άνταμ Σμιθ που συνυπογράφει τη μελέτη. «Το πλοίο γίνεται ελαφρύτερο και επιπλέει καλύτερα, πιο ψηλά στην επιφάνεια. Παρόμοια, όταν ο φλοιός της Γης γίνεται ελαφρύτερος… μπορεί να επιπλεύσει λίγο ψηλότερα».

Η πίεση από τη σύγκρουση των Ινδικών και Ευρασιατικών πλακών πριν από 40-50 εκατομμύρια χρόνια δημιούργησε τα Ιμαλάια, ενώ οι τεκτονικές κινήσεις παραμένουν η κύρια αιτία της συνεχιζόμενης ανόδου τους. Ωστόσο, το δίκτυο του ποταμού Arun αποτελεί παράγοντα που συμβάλλει στην άνοδο των βουνών, σημειώνει η ομάδα του UCL.

Καθώς ο ποταμός Arun ρέει μέσα από τα Ιμαλάια, απομακρύνει υλικά – στην προκειμένη περίπτωση το ποτάμιο ίζημα – από τον φλοιό της Γης. Αυτό μειώνει την πίεση στον μανδύα (το επόμενο στρώμα κάτω από τον φλοιό), κάνοντας τον λεπτότερο φλοιό να ανέλθει προς τα πάνω.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience, προσθέτει ότι αυτή η ανοδική δύναμη ωθεί το Έβερεστ και άλλες γειτονικές κορυφές, όπως οι Λότσε και Μακάλου, που είναι οι τέταρτη και πέμπτη ψηλότερες κορυφές του κόσμου, προς τα πάνω.

«Το Έβερεστ και οι γειτονικές του κορυφές αναπτύσσονται επειδή η ισοστατική αναπήδηση τις ανεβάζει ψηλότερα από ό,τι η διάβρωση τις φθείρει», δήλωσε στο BBC ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Δρ Μάθιου Φοξ.

Μερικοί γεωλόγοι που δεν συμμετείχαν στη μελέτη χαρακτήρισαν την θεωρία ως πιθανή, αλλά επεσήμαναν ότι υπάρχουν ακόμα αβεβαιότητες στην έρευνα. Το Έβερεστ βρίσκεται στα σύνορα Κίνας και Νεπάλ, με το βόρειο τμήμα του να βρίσκεται στην κινεζική πλευρά. Ο ποταμός Arun ξεκινά από το Θιβέτ και περνά στο Νεπάλ πριν ενωθεί με δύο άλλους ποταμούς για να σχηματίσει τον ποταμό Κόσι, ο οποίος στη συνέχεια εισέρχεται στη βόρεια Ινδία για να συναντήσει τον Γάγγη.

Ο Arun είναι ένας ποταμός με υψηλή απόδοση ιζημάτων, δεδομένης της απότομης κλίσης των βουνών που διασχίζει και της δύναμης που έχει, επιτρέποντάς του να απομακρύνει τεράστιες ποσότητες βράχων και εδαφών.

Οι ερευνητές του UCL σημειώνουν ότι ο ποταμός απέκτησε την πραγματική του δύναμη όταν «αιχμαλώτισε» έναν άλλο ποταμό ή υδάτινο σώμα στο Θιβέτ πριν από 89.000 χρόνια, το οποίο θεωρείται πρόσφατο σε γεωλογική κλίμακα.

Ο Κινέζος ακαδημαϊκός Δρ Ξου Χαν του Πανεπιστημίου Γεωεπιστημών της Κίνας, ο οποίος ήταν επικεφαλής της μελέτης δήλωσε: «Το μεταβαλλόμενο ύψος του Έβερεστ υπογραμμίζει τη δυναμική φύση της επιφάνειας της Γης». «Η αλληλεπίδραση μεταξύ της διάβρωσης του ποταμού Arun και της ανοδικής πίεσης του μανδύα της Γης δίνει στο Έβερεστ μια ώθηση, ανεβάζοντάς το ψηλότερα από ό,τι θα ήταν».

Ο καθηγητής Χιου Σινκλέρ από τη Σχολή Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, είπε ότι η διαδικασία που περιγράφει η ομάδα του UCL ήταν απολύτως λογική. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι οι ακριβείς ποσότητες και τα χρονοδιαγράμματα της διάβρωσης του ποταμού και της επακόλουθης ανόδου των βουνών είναι αρκετά αβέβαια. «Πρώτον, η πρόβλεψη της διάβρωσης του ποταμού σε τόσο μεγάλα λεκάνες απορροής λόγω της αιχμαλωσίας άλλων υδάτινων σωμάτων είναι μια πρόκληση», είπε. Αυτή η αβεβαιότητα αναγνωρίζεται από τους συγγραφείς της μελέτης.

«Ωστόσο, ακόμα κι αν λάβουμε υπόψη αυτές τις επιφυλάξεις, η πιθανότητα ότι ένα μέρος του εξαιρετικού ύψους του Έβερεστ συνδέεται με τον ποταμό, είναι συναρπαστικό», καταλήγει.