Πληθωρισμός: Παρά το “φρένο”, απαισιοδοξία στα νοικοκυριά για “πορτοφόλι” και ακρίβεια

Επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των τιμών κατέγραψε η Eurostat στα στοιχεία Σεπτεμβρίου, αλλά όπως φαίνεται ο δρόμος ακόμη είναι μακρύς για την “Ιθάκη”. Παρά και τις κυβερνητικές προσπάθειες, κυρίως του Υπ. Ανάπτυξης, με χρήση “καρότου και μαστιγίου” για ανάσχεση  πιθανών νέων αυξήσεων σε τιμοκαταλόγους, ενόψει φθινοπώρου, αλλά και των στοιχείων που καταθέτει τόσο το ΙΕΛΚΑ, όσο και οι διοικήσεις των αλυσίδων λιανεμπορίου, για αποπληθωρισμό στο “ράφι”,  η κατάσταση παραμένει απειλητική για το “πορτοφόλι” των νοικοκυριών απέχοντας πολύ κι από τους στόχους που έχουν τεθεί τόσο από το Μεσοπρόθεσμο, όσο και από την ΕΚΤ.

Έτσι, με βάση το  το νέο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό – Διαρθρωτικό Πρόγραμμα 2025-2028, “ο πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ (εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή) αναμένεται να μειωθεί σημαντικά στο 2,8% το 2024 και να αποκλιμακωθεί περαιτέρω σε 2,1% το 2025 από 4,2% το 2023, καθώς η απότομη μείωση των τιμών της ενέργειας, παρά τις διακυμάνσεις και η αποκλιμάκωση των τιμών των τροφίμων συμβάλλουν όλο και περισσότερο στη διαδικασία επιβράδυνσης του πληθωρισμού. Ο δομικός πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί σταδιακά, αντανακλώντας την ήπια αποκλιμάκωση του πληθωρισμού των υπηρεσιών.

Ο πληθωρισμός προβλέπεται να συγκλίνει προς τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κατά την περίοδο προβλέψεων και ο αποπληθωριστής ΑΕΠ να διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στο 2,3%” αναφέρει το Μεσοπρόθεσμο. Προφανώς αυτό απέχει από την πραγματικότητα έστω κι εάν η διαφαινόμενη αποκλιμάκωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας δίνει μια κάποια αισιοδοξία. Όλα αυτά βέβαια υπό την αίρεση της μη ύπαρξης γενικότερης γεωπολιτικής κρίσης, μια και το πετρέλαιο ήδη κινείται ανοδικά.

Η Eurostat

Σημειώνεται ότι στο 3% “φρέναρε” ο πληθωρισμός στη χώρα μας σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία της Eurostat. Τον Αύγουστο ήταν στο 3,2%. Την ίδια ώρα, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 1,8% στην ευρωζώνη, σημειώνοντας άνοδο μικρότερη από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (2%). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ επιβραδύνθηκε κάτω από τον στόχο του 2% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για πρώτη φορά από το 2021 -ενισχύοντας τα στοιχήματα των επενδυτών ότι τα επιτόκια ενδέχεται να μειωθούν ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως. Τον Αύγουστο ο ετήσιος πληθωρισμός της ευρωζώνης ήταν στο 2,2%.

“Πρωταθλητισμός”

Πάντως, τον Σεπτέμβριο, το υψηλότερο επίπεδο πληθωρισμού στην ευρωζώνη καταγράφουν το Βέλγιο (4,5%), η Ολλανδία (3,3%), η Εσθονία (3,2%), η Κροατία και η Ελλάδα (3% και οι δύο). Τα χαμηλότερα επίπεδα πληθωρισμού στην ευρωζώνη καταγράφουν η Ιρλανδία (0,2%), η Λιθουανία (0,4%), η Σλοβενία (0,7%) και η Φινλανδία, το Λουξεμβούργο και η Ιταλία (0,8% και οι τρεις).

Όσον αφορά τις κύριες συνιστώσες του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ, οι υπηρεσίες έχουν τον υψηλότερο ετήσιο ρυθμό τον Σεπτέμβριο (4,0%, έναντι 4,1% τον Αύγουστο), ακολουθούμενες από τα τρόφιμα, το αλκοόλ και τον καπνό (2,4%, έναντι 2,3% τον Αύγουστο), τα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά (0,4%, σταθερός σε σύγκριση με τον Αύγουστο) και την ενέργεια (-6,0%, έναντι -3,0% τον Αύγουστο).

Ο δομικός δείκτης, που εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές της ενέργειας και των μη επεξεργασμένων τροφίμων, διαμορφώθηκε στο 2,7% στην ευρωζώνη τον Σεπτέμβριο, από 2,8% τον Αύγουστο.

‘Νάρκη” οι υπηρεσίες

Υπενθυμίζεται ότι με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το δεύτερο τρίμηνο του 2024 οι υψηλές πιέσεις από τις τιμές των υπηρεσιών στον πληθωρισμό είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της συγκυρίας.

Συγκεκριμένα, με οι τιμές παραγωγού στον κλάδο των υπηρεσιών εμφάνισαν αύξηση 4,7% ετησίως στο δεύτερο τρίμηνο, με μία σειρά από τομείς να καταγράφουν υπερπολλαπλάσιες του γενικού πληθωρισμού αυξήσεις. Σε σχέση με πέρυσι, οι μεγαλύτερες ανατιμήσεις έγιναν στην κατηγορία αρχιτεκτονικές δραστηριότητες και δραστηριότητες μηχανικών, τεχνικές δοκιμές και αναλύσεις που κινήθηκαν το +21,5%, με τις δραστηριότητες παροχής συμβουλών διαχείρισης να ακολουθούν από κοντά στο +18,3%. Διψήφια ποσοστά αύξησης τιμών παρουσίασαν και οι δραστηριότητες των ταξιδιωτικών πρακτορείων, γραφείων οργανωμένων ταξιδιών, υπηρεσιών κρατήσεων με +10,5%. Πολλαπλάσια του γενικού πληθωρισμού αύξηση εμφανίζουν και οι υπηρεσίες του τομέα καταλυμάτων και εστίασης με +5% και στα δύο. Την ίδια ώρα, οι ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές δραστηριότητες εμφάνισαν ετήσια αύξηση τιμών κατά 6,3%. Αντίθετα, κάποιες μικρές μειώσεις τιμών παρατηρούνται στις αεροπορικές μεταφορές με -2,1% ετησίως και τις τηλεπικοινωνίες με -1,2%.

Απαισιοδοξία

Στο μεταξύ σημαντική εξασθένιση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, απαισιοδοξία των νοικοκυριών για τα οικονομικά τους καταγράφει το ΙΟΒΕ τα αποτελέσματα των Ερευνών Οικονομικής Συγκυρίας για τον μήνα Σεπτέμβριο.

Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, ο  δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης εξασθένισε έντονα τον Σεπτέμβριο και διαμορφώθηκε στις -51,3 μονάδες, έναντι -43,9 μονάδες τον Ιούλιο. Και αυτόν τον μήνα οι Έλληνες καταναλωτές εμφανίζονται ως οι περισσότερο απαισιόδοξοι στην ΕΕ, με διαφορά από τους επόμενους, με τους καταναλωτές στην Εσθονία με επίπεδο δείκτη –33,2 και την Σλοβενία (-27,3) να ακολουθούν. Σημειώνονται ήπιες αρνητικές μεταβολές προσδοκιών για την οικονομική τους κατάσταση, ενώ παράλληλα παρατηρείται μικρή επιδείνωση στην πρόθεση για μείζονες αγορές.

Με βάση την ανάλυση, η  θερινή περίοδος ολοκληρώνεται με ικανοποιητικά αποτελέσματα στον τουρισμό και αρκετά θετικά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα σε άλλους διάφορους κλάδους της οικονομίας. Ωστόσο, ο πληθωρισμός εμμένει και εξακολουθεί να επηρεάζει αρνητικά την καταναλωτική εμπιστοσύνη, με το ζήτημα της ακρίβειας να ανησυχεί έντονα τους πολίτες. Στις χαμηλότερες θέσεις αυτής της κατάταξης, για ένατη φορά μέσα στο 2024 βρίσκεται η Λιθουανία (+4,8) και η Πολωνία (+1,0), και για πρώτη φορά η Σουηδία (+1,8), με την τιμή του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης να συνεπάγεται ουσιαστικά αισιοδοξία από τους καταναλωτές της χώρας. Οι μέσοι ευρωπαϊκοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις -11,7 μονάδες στην ΕΕ και στις -12,9 μονάδες στην Ευρωζώνη.

Επίσης, ο θετικός δείκτης για τις προβλέψεις μεταβολών στις τιμές τους προσεχείς 12 μήνες κλιμακώθηκε έντονα τον Σεπτέμβριο και διαμορφώθηκε στις +43,1 μονάδες, έναντι +26,5 μονάδων τον Ιούλιο. Το 69% των νοικοκυριών προέβλεψε άνοδο τιμών με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό και το 11% (από 16%) αναμένει σταθερότητα. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +12,6 και +10,9 μονάδες αντίστοιχα.

Στο ερώτημα το οποίο αξιολογεί το βαθμό αβεβαιότητας των νοικοκυριών ως προς τις μελλοντικές οικονομικές εξελίξεις, το 68,0% έκρινε τον Σεπτέμβριο ότι η οικονομική κατάστασή του μπορεί να προβλεφθεί δύσκολα ή σχετικά δύσκολα, από 61% τον προηγούμενο μήνα.

Τρόφιμα

Την ίδια ώρα με βάση την ανάλυση της Τράπεζας Πειραιώς για το Σεπτέμβριο για τις διεθνείς τιμές των αγροτικών προϊόντων, καταγράφονται ανοδικές πιέσεις. Όπως αναφέρει το τμήμα αναλύσεων της τράπεζας, το θετικό κλίμα στις διεθνείς κεφαλαιαγορές επηρέασε τον δείκτη των αγροτικών προϊόντων, ο οποίος ανέκαμψε σημαντικά ύστερα από τρεις μήνες καταγραφής απωλειών, με την πλειοψηφία των αποδόσεων στα αγροτικά προϊόντα να βρίσκονται σε θετικό έδαφος, ενώ εξαίρεση αποτέλεσαν οι τιμές του χυμού πορτοκαλιού και των βοοειδών που σημείωσαν υποχώρηση.

Σύμφωνα με τα υφιστάμενα δεδομένα του ΝΟΑΑ, οι προβλέψεις για το El-Niño εκτιμώνται σε ήπιο επίπεδο, ενώ η πιθανότητα του La-Niña εμφανίζεται ενισχυμένη την περίοδο Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου (71%), εγείροντας ανησυχίες στην αγορά και με πιθανότητα να παραμείνει μέχρι το διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου 2025.

Οι ανησυχίες της αγοράς σχετικά με την συρρίκνωση της προσφοράς λόγω των καιρικών συνθηκών, ενίσχυσαν την τιμή στα Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (ΣΜΕ)  σιταριού, μια τάση που δύναται να συνεχιστεί παράλληλα με τη γεωπολιτική αστάθεια. Για τη ζάχαρη, οι ανησυχίες σχετικά με τις ξηρές συνθήκες στη Βραζιλία και τους περιορισμούς στις ινδικές εξαγωγές αναμένεται να έχουν επιπλέον θετική συνεισφορά στην τιμή της, που πιθανά να παραμείνει μεσοπρόθεσμα. Αν και διατηρούνται σε υψηλό επίπεδο οι θέσεις πώλησης στα ΣΜΕ, η μειωμένη προσφορά, σε συνδυασμό με την πιθανότητα επανεμφάνισης της La-Niña, αναμένεται να λειτουργήσει υποστηρικτικά στις τιμές καλαμποκιού.

Η προσπάθεια εξισορρόπησης μεταξύ ζήτησης και προσφοράς στην αγορά χυμού πορτοκαλιού αναμένεται να παραμείνει δύσκολη, διατηρώντας σε σχετικά υψηλό επίπεδο τις τιμές του χυμού. Για το βαμβάκι, οι κίνδυνοι σχετικά με τις χαμηλότερες προοπτικές παραγωγής δύναται να ενισχύσουν την τιμή του, με τους διαχειριστές να κλείνουν τις αυξημένες θέσεις πώλησης στα ΣΜΕ. Τα πρόσφατα μέτρα τόνωσης της κινεζικής ζήτησης, παράλληλα με τις ενισχυμένες πωλήσεις σόγιας από τις ΗΠΑ, δύναται να προσφέρουν στήριξη στις τιμές της σόγιας. Πιθανή είναι η διατήρηση των ανοδικών πιέσεων στην τιμή των βοοειδών ως συνέπεια της μειωμένης προσφοράς και της ισχυρής ζήτησης. Για το ρύζι, η ενίσχυση της ζήτησης, καθώς θεωρείται βασικό προϊόν στις χώρες της Ασίας, δύναται να ενισχύσει την τιμή του.