Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό: Ραγδαία αύξηση σεξουαλικής βίας

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δημοσιεύουν ανησυχητικά στοιχεία σχετικά με τις καταγραφές για σεξουαλική βία στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

NEWSROOM
05 Οκτωβρίου 2024 07:35

Στην πρόσφατη έκθεση «We are calling for help» που δημοσιεύθηκε οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανακοίνωσαν ότι -μαζί με το Υπουργείο Υγείας- είχαν περιθάλψει έναν πρωτοφανή αριθμό θυμάτων και επιζώντων σεξουαλικής βίας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό το 2023, και ότι αυτή η αυξητική τάση συνεχίστηκε τους πρώτους μήνες του 2024. Η ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση καλεί όλους τους εθνικούς και διεθνείς φορείς να αναλάβουν επειγόντως δράση για την καλύτερη πρόληψη αυτού του φαινομένου και τη βελτίωση της περίθαλψης των επιζώντων.

Το 2023, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα υποστήριξαν στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό 25.166 θύματα και επιζώντες σεξουαλικής βίας σε όλη τη χώρα. Αυτό σημαίνει πάνω από 2 άτομα κάθε ώρα.

Ο αριθμός αυτός είναι μακράν ο υψηλότερος που έχει καταγραφεί ποτέ από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, με βάση στοιχεία από 17 προγράμματα που έχουν δημιουργηθεί από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα για την υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας σε πέντε επαρχίες του Κονγκό – Βόρειο Κίβου, Νότιο Κίβου, Ιτούρι, Μανιέμα και Κεντρικό Κασάι. Κατά τα προηγούμενα έτη (2020, 2021, 2022), οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιέθαλψαν κατά μέσο όρο 10.000 θύματα ετησίως στη χώρα. Συνεπώς, το έτος 2023 σηματοδοτεί μια τεράστια αύξηση των εισαγωγών.

Η Vert είναι 30 ετών και ζει με τα 8 παιδιά της στην περιοχή εκτόπισης της Lushagala. Ζήτησε βοήθεια στην κλινική Tumaini των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μετά από σεξουαλική επίθεση που δέχτηκε κατά τη συγκομιδή στο χωράφι. «Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να πάμε στο χωράφι, το να πάω στο χωριό μου είναι αδύνατο, προσπάθησα χθες αλλά αναγκάστηκα να γυρίσω πίσω όταν άκουσα ότι άνθρωποι πυροβολήθηκαν». MSF Alexandre Marcou

Η τάση αυτή επιταχύνθηκε τους πρώτους μήνες του 2024: μόνο στην επαρχία του Βόρειου Κίβου, 17.363 θύματα και επιζώντες υποστηρίχθηκαν με τη βοήθεια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου. Χωρίς καν να έχει περάσει το μισό του έτους, αυτό αντιπροσώπευε ήδη το 69% του συνολικού αριθμού των θυμάτων που αντιμετωπίστηκαν το 2023 στις πέντε επαρχίες που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Μια γυναίκα στέκεται μπροστά από τους καταυλισμούς Bulengo και Lushagala. MSF Alexandre Marcou

Οι εκτοπισμένες γυναίκες είναι τα πρώτα θύματα

Μετά από αρκετή ανάλυση επαλήθευση επί αρκετούς μήνες, τα στοιχεία περίθαλψης του 2023 που παρουσιάζονται στην έκθεση «We are calling for help» δείχνουν ότι το 91% των θυμάτων που αντιμετωπίστηκαν με τη βοήθεια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εισήχθησαν στην επαρχία του Βόρειου Κίβου, όπου οι συγκρούσεις μεταξύ της ομάδας M23, του στρατού του Κονγκό και των αντίστοιχων συμμάχων τους μαίνονται από τα τέλη του 2021, αναγκάζοντας εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες να εγκαταλείψουν το σπίτι τους.

Η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων (17.829) νοσηλεύτηκε στους τόπους εκτοπισμού γύρω από την Γκόμα, τα οποία συνέχισαν να αυξάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023.

«Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ασθενών μας, τα δύο τρίτα από αυτούς δέχθηκαν επίθεση υπό την απειλή όπλου», δήλωσε ο Christopher Mambula, επικεφαλής των προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. «Οι επιθέσεις αυτές έλαβαν χώρα στις ίδιες τις τοποθεσίες, αλλά και στη γύρω περιοχή όταν οι γυναίκες και τα κορίτσια -που αποτελούσαν το 98% των θυμάτων που περιέθαλψαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα το 2023- βγήκαν για να μαζέψουν ξύλα ή νερό ή να εργαστούν στα χωράφια».

Ένα σχολείο στο οποίο φοιτούσαν τα παιδιά των εκτοπισμένων που έφτασαν πέρυσι λειτουργεί τώρα ως κοιτώνας για τους επιζώντες από τις μάχες στο Σάκε. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, για να μπορέσουν τα παιδιά να μελετήσουν, βγαίνουν στη βεράντα του κτιρίου. Όταν οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα τα ρωτούν ποιοι από αυτούς δεν έχουν νέα από τους συγγενείς τους μετά τις μάχες και την επακόλουθη φυγή, πολλοί εμφανίζονται. MSF Marion Molinari

Ενώ η μαζική παρουσία ένοπλων ανδρών μέσα και γύρω από χώρους εκτοπισμού εξηγεί αυτή την έκρηξη σεξουαλικής βίας, η ανεπάρκεια της ανθρωπιστικής ανταπόκρισης και οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης σε αυτούς τους χώρους τροφοδοτούν το φαινόμενο. Η έλλειψη τροφής, νερού και δραστηριοτήτων που δημιουργούν εισόδημα επιδεινώνει την ευάλωτη θέση των γυναικών και των κοριτσιών (1 στα 10 θύματα που περιέθαλψαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα το 2023 ήταν ανήλικοι), οι οποίες αναγκάζονται να πάνε σε γειτονικούς λόφους και χωράφια όπου υπάρχουν πολλοί ένοπλοι άνδρες. Η έλλειψη υγιεινής και ασφαλούς καταφυγίου για τις γυναίκες και τα κορίτσια τις αφήνει ευάλωτες σε επιθέσεις. Άλλες είναι θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης για να στηρίξουν τις οικογένειές τους.

«Στα χαρτιά, φαίνεται να υπάρχουν πολλά προγράμματα για την πρόληψη και την ανταπόκριση στις ανάγκες των θυμάτων σεξουαλικής βίας. Αλλά επί τόπου, σε χώρους εκτοπισμού, οι ομάδες μας αγωνίζονται καθημερινά να παραπέμψουν θύματα που χρειάζονται βοήθεια», δήλωσε ο Christopher Mambula. «Τα λίγα προγράμματα που υπάρχουν είναι πάντα πολύ βραχύβια και με σοβαρούς ανεπαρκείς πόρους. Χρειάζονται πολύ περισσότερα για την προστασία των γυναικών και την κάλυψη των επειγουσών αναγκών των θυμάτων.

Υποστήριξη επιζώντων σεξουαλικής βίας στην Kanyaruchinya από την ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. MSF Marion Molinari

Επείγουσες εκκλήσεις για δράση

Με βάση τις ανάγκες που εξέφρασαν τα θύματα και βασιζόμενοι σε προηγούμενες εργασίες για την επίλυση αυτού του μακροχρόνιου προβλήματος στη χώρα, η έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα απαριθμεί περίπου 20 επείγουσες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν από τα μέρη της σύγκρουσης, τις αρχές του Κονγκό -εθνικές, επαρχιακές και τοπικές- καθώς και τους διεθνείς δωρητές και τον ανθρωπιστικό τομέα. Για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, υπάρχουν τρεις κύριοι τομείς επείγουσας δράσης.

Πρώτον, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλούν όλα τα μέρη της σύγκρουσης να διασφαλίσουν τον σεβασμό του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Ειδικότερα, ζητούν την απόλυτη απαγόρευση των πράξεων σεξουαλικής βίας, αλλά και το σεβασμό του μη στρατιωτικού χαρακτήρα των τόπων εκτόπισης. Η προστασία των αμάχων που έχουν εμπλακεί στις μάχες πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Η έκκληση για την προστασία των αμάχων από την κακοποίηση απευθύνεται επίσης σε όσους συμμετέχουν σε ανθρωπιστικά προγράμματα.

Οι άνθρωποι που έφτασαν πριν από αρκετές ημέρες και στριμώχνονται σε αυτό το καταφύγιο είναι εξαντλημένοι. Χωρίς καμία πηγή εισοδήματος, δεν είναι σε θέση να τραφούν. Η πείνα τους ακινητοποιεί τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας. Έξω, κάποιοι από τους εκτοπισμένους που βρίσκονται στις λίστες επισιτιστικής βοήθειας πωλούν μέρος των μερίδων τους ή τις ανταλλάσσουν με μουσαμά για να καλύψουν τα καταφύγιά τους. MSF Marion Molinari

Δεύτερον, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ζητούν τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στους χώρους για τους εσωτερικά εκτοπισμένους. Συγκεκριμένα, πρέπει να βελτιωθεί η πρόσβαση σε βασικές ανάγκες – τροφή, νερό, δραστηριότητες δημιουργίας εισοδήματος – καθώς και σε ασφαλείς και επαρκώς φωτισμένες δομές υγιεινής και στέγαση. Οι επενδύσεις αυτές πρέπει επίσης να συνοδεύονται από αυξημένες προσπάθειες ευαισθητοποίησης για τη σεξουαλική βία. Ενώ η χρηματοδότηση της ανθρωπιστικής βοήθειας πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να ανταποκρίνεται στις αναδυόμενες και επείγουσες ανάγκες, οι εταίροι υλοποίησης πρέπει επίσης να επιδεικνύουν υπευθυνότητα κατά την υλοποίηση των παρεμβάσεων.

Τέλος, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ζητούν συγκεκριμένες επενδύσεις για καλύτερη ιατρική, κοινωνική, νομική και ψυχολογική φροντίδα των θυμάτων σεξουαλικής βίας. Αυτό απαιτεί μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για τη βελτίωση της ιατρικής κατάρτισης, την προμήθεια κιτ για μετά τον βιασμό στις δομές περίθαλψης, τη νομική υποστήριξη, καθώς και την παροχή καταφυγίων για τους επιζώντες. Χρειάζεται επίσης χρηματοδότηση για δραστηριότητες ευαισθητοποίησης ώστε να αποφευχθεί ο στιγματισμός ή η περιθωριοποίηση των θυμάτων, που μερικές φορές τα εμποδίζει να αναζητήσουν βοήθεια.

help