Τα σκουπίδια στο Καλλιμάρμαρο και η ντροπή για την κοινωνία

Η εικόνα που αντικρίσαμε μετά τη συναυλία της Άννας Βίσση στο Καλλιμάρμαρο πριν από δύο ημέρες ήταν αποκαρδιωτική. Ένα από τα πιο ιστορικά και συμβολικά μνημεία της χώρας, ένα μέρος όπου έχουν γραφτεί σελίδες της αθλητικής και πολιτιστικής ιστορίας, κατέληξε στο τέλος της βραδιάς να μοιάζει με χωματερή… Πλαστικά μπουκάλια, άδεια κουτιά φαγητού, τσιγάρα και κάθε είδους απορρίμματα σκορπισμένα παντού.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο, ούτε μάλλον θα είναι και η τελευταία…

Το φαινόμενο αυτό είναι συχνό και αντικατοπτρίζει μια βαθιά κοινωνική παθογένεια, η οποία αφορά όλους μας: την έλλειψη σεβασμού προς τον δημόσιο και ιδιωτικό χώρο, προς τους άλλους και τελικά προς τον ίδιο μας τον εαυτό.

Το ζήτημα δεν είναι απλώς αισθητικό. Ναι, το Καλλιμάρμαρο είναι ένα μνημείο-κόσμημα για την Αθήνα και για ολόκληρη τη χώρα. Το να βλέπουμε τον χώρο αυτό γεμάτο σκουπίδια είναι από μόνο του θλιβερό. Αλλά το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Η συμπεριφορά αυτών που αφήνουν τα σκουπίδια τους πίσω σε τέτοιους χώρους δείχνει πλήρη έλλειψη αίσθησης ευθύνης και συλλογικότητας.

Δεν είναι όμως μόνο το Καλλιμάρμαρο που αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα. Σε κάθε μεγάλη εκδήλωση, είτε αυτή είναι συναυλία, είτε αγώνας, είτε φεστιβάλ, οι εικόνες που ακολουθούν είναι λίγο-πολύ οι ίδιες: πλαστικά ποτήρια, μπουκάλια, χαρτιά και αποτσίγαρα παντού.

Σε διεθνές αθλητικό τουρνουά, που διεξήχθη πριν από δύο εβδομάδες στο Καλλιμάρμαρο, το σκηνικό ήταν ακριβώς το ίδιο. Και το πιο λυπηρό είναι ότι το ίδιο φαινόμενο ίσως το δούμε (το απευχόμαστε) και σε λίγες μέρες, στη μεγάλη συναυλία που θα πραγματοποιηθεί στη μνήμη των θυμάτων του εγκλήματος των Τεμπών. Σε μια εκδήλωση που θα πρέπει να συνοδεύεται από απόλυτο σεβασμό και περίσκεψη, είναι πιθανό να δούμε ξανά τον ίδιο χείμαρρο απορριμμάτων μετά το τέλος της συναυλίας.

Ας αναλογιστούμε λίγο τι σημαίνει αυτή η συμπεριφορά. Πρώτα απ’ όλα, δείχνει τρομακτική έλλειψη σεβασμού προς τους εργαζόμενους που είναι υπεύθυνοι για τον καθαρισμό των χώρων αυτών. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι υπηρέτες μας. Δεν είναι σκλάβοι που οφείλουν να μαζεύουν τα άπειρα σκουπίδια που αφήνουμε πίσω μας. Είναι εργαζόμενοι που κάνουν τη δουλειά τους με αξιοπρέπεια και τους αξίζει σεβασμός. Όταν αφήνουμε σκουπίδια πίσω μας, μάλλον θεωρούμε τους ανθρώπους αυτούς κατώτερους, μάλλον τους βλέπουμε ως «αόρατους», ως δούλους που είναι εκεί για να διορθώνουν την ανευθυνότητά μας.

Αυτή η συμπεριφορά, ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στους συναυλιακούς χώρους ή στα στάδια. Τη βλέπουμε παντού: στους δρόμους, στις παραλίες, στα πάρκα, ακόμη και στις παιδικές χαρές. Το φαινόμενο αυτό αντικατοπτρίζει τη βαθιά μας αδιαφορία για τον δημόσιο χώρο και για τους άλλους ανθρώπους. Ως κοινωνία, έχουμε εθιστεί στην ιδέα ότι ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, αρκεί να βολεύεται ο ίδιος. Όμως, αυτή η νοοτροπία οδηγεί σε μια κοινωνία όπου κανένας δεν σέβεται κανέναν.

Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι: η έννοια της συνείδησης και η ατομική ευθύνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον σεβασμό που δείχνουμε όχι μόνο προς τον εαυτό μας, αλλά και προς τους άλλους και προς τους ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους. Όταν πληρώνουμε ένα εισιτήριο για να απολαύσουμε μια συναυλία, έναν αθλητικό αγώνα ή μια παράσταση, αυτή η συναλλαγή δεν μας απαλλάσσει από την υποχρέωση να φροντίζουμε τον χώρο όπου βρισκόμαστε. Το να παρατάμε τα σκουπίδια μας πίσω είναι μια συμπεριφορά βαθιά αντικοινωνική και εξοργιστικά ανεύθυνη.

Ας σκεφτούμε επίσης τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο αυτής της συμπεριφοράς. Τα πλαστικά μπουκάλια και τα αποτσίγαρα που αφήνουμε πίσω μας δεν εξαφανίζονται μαγικά. Ρυπαίνουν το έδαφος και τις θάλασσες, ενώ πολλές φορές χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να αποσυντεθούν. Αυτά μας τα έχουν μάθει από το σχολείο ακόμη…

Σε μια εποχή που η κλιματική κρίση και η περιβαλλοντική καταστροφή είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, το να συνεχίζουμε να πετάμε κάτω τα σκουπίδια μας χωρίς καμία σκέψη δείχνει μια τραγική αδυναμία να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος.

Το πρόβλημα αυτό δεν λύνεται μόνο με αυστηρότερες νομοθεσίες ή περισσότερους κάδους απορριμμάτων. Ναι, αυτά μπορεί να βοηθήσουν, αλλά το πραγματικό ζήτημα είναι η νοοτροπία μας. Πρέπει να αλλάξουμε την κουλτούρα μας και να κατανοήσουμε πως ο σεβασμός για τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό χώρο, για τους εργαζόμενους και για το περιβάλλον είναι ουσιαστικό κομμάτι της κοινωνικής μας ζωής. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι κάθε φορά που αφήνουμε τα σκουπίδια μας πίσω, δεν καταστρέφουμε μόνο το περιβάλλον, αλλά και τον πολιτισμό μας.

Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε σε μια συναυλία, σε έναν αγώνα ή σε οποιονδήποτε δημόσιο χώρο, σκεφτείτε τι θα αφήσετε πίσω σας. Θα αφήσετε τα σκουπίδια σας να μολύνουν τον χώρο και να δυσκολέψουν τους εργαζόμενους που θα έρθουν να τα μαζέψουν; Ή θα δείξετε τον απαιτούμενο σεβασμό, παίρνοντάς τα μαζί σας και πετώντας τα στον κατάλληλο κάδο;

Ας κάνουμε μια απλή κίνηση που μπορεί να αλλάξει την εικόνα της κοινωνίας. Ο πολιτισμός δεν κρίνεται μόνο από τις μεγάλες εκδηλώσεις και τα σπουδαία έργα. Κρίνεται καθημερινά, μέσα από τις μικρές πράξεις. Ας φροντίσουμε να είμαστε αντάξιοι αυτής της ευθύνης.