Ο Γιωργής Τσουρής, ο Μάκης Παπαδημητρίου και ένα “φρέσκο” τριαντάφυλλο στο στήθος

Ο Γιωργής Τσουρής σκηνοθετεί ένα κλασικό έργο του Τένεσι Ουίλιαμς, που δεν απολαμβάνουμε τόσο συχνά στη σκηνή. Πρόκειται για το «Τριαντάφυλλο στο στήθος» τη μοναδική κωμωδία που έχει γράψει, όπως έχει πει ο ίδιος ο εμβληματικός Αμερικανός συγγραφέας.

Το έργο ανεβαίνει από τις 12 Οκτωβρίου σε δική του μετάφραση και ελεύθερη απόδοση και πρωταγωνιστούν η Μαρία Καβογιάννη στο ρόλο της Σεραφίνας, ο Μάκης Παπαδημητρίου στον ρόλο του Αλβάρο και ένας θίασος εξαιρετικών ηθοποιών.

Η παράσταση του Γιωργή Τσουρή επιχειρεί να αναδείξει την, παραγνωρισμένη στη χώρα μας, κωμική πλευρά του έργου. Οι ήρωες βιώνουν συγκρουσιακές καταστάσεις, οι εντάσεις και οι τρυφερές στιγμές διαδέχονται η μία την άλλη, ενώ οι συγκρούσεις αποκαλύπτουν πλήρως τον χαρακτήρα των προσώπων, μαζί με την ανθρώπινη διάστασή τους.

“Αγαπάω πολύ τις γυναίκες του Ουίλιαμς. Από την Αλεξάνδρα ντε Λάγκο και την Αμάντα, μέχρι την Μπλανς και την Σεραφίνα, ο Ουίλιαμς έχει προσθέσει στην παγκόσμια δραματουργία μερικούς από τους πιο ολοκληρωμένους γυναικείους ρόλους.
Πρόσωπα με ταξίδι εσωτερικό και εξωτερικό. Με αποχρώσεις τόσο λεπτές και ταυτόχρονα με αδρά και αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά.

Στις γυναίκες του Ουίλιαμς, βρίσκει κανείς την κόρη του, τη μάνα του, την αδερφή του, αλλά κυρίως τον ίδιο του τον εαυτό. Στο «Τριαντάφυλλο στο στήθος» παρακολουθεί την πορεία της Σεραφίνας ντέλλε Ρόζε προς την αυτογνωσία. Μέσα από διαδρομή δραματουργικά απρόσμενη –σχεδόν προβληματική – μέσα από το σκοτάδι κι απ’ το φως της, μια γυναίκα παλεύει να επιβιώσει συναισθηματικά και έρχεται αντιμέτωπη με τον δικό της προσωπικό και εξατομικευμένο εχθρό. Με τον δικό της «Κιθαιρώνα». Με τον εαυτό της” αναφέρει χαρακτηριστικά στο NEWS 24/7 ο Γιωργής Τσουρής εξηγώντας τι ήταν αυτό που τον γοήτευσε για να σκηνοθετήσει το έργο αυτό του Τένεσι Ουίλιαμς.

Το έργο αυτό παρότι χαρακτηρίζεται από τον ίδιο τον Ουίλιαμς σαν κωμωδία, το βλέπουμε συνήθως σαν δράμα. Ο Γιωργής Τσουρής τονίζει την κωμική του πλευρά και αναφέρει σχετικά πως “το έργο, όπως και όλα τα έργα του Ουίλιαμς, φέρει αξεχώριστα το δράμα και την κωμωδία, το χιούμορ και την συγκίνηση. Μήπως λείπουν οι κωμικές ή και γελοίες στιγμές –με την έννοια του τραγικά γελοίου της καθημερινής μας ύπαρξης- από τον «Γυάλινο κόσμο» ή από το «Γλυκό πουλί της νιότης»;

Στο «Τριαντάφυλλο στο στήθος», ο Ουίλιαμς πλέει σε νερά λιγότερα γνώριμα για τον ίδιο. Θέλησε να αποτυπώσει μια κοινωνία ανθρώπων που γνώρισε ως «επισκέπτης», ως ξένος. Από αυτή την άποψη, η μικρή απόσταση και οι πιο ηθογραφικές λεπτομέρειες που συνοδεύουν το έργο έχουν σίγουρα τον τόνο του αστείου. Το πραγματικό όμως χιούμορ του έργου, φωλιάζει όπως και στα υπόλοιπα έργα του, στις πιο σκληρές και τραγικές στιγμές. Έρχεται να λυτρώσει και να αποφορτίσει το αδιέξοδο της κεντρικής ηρωίδας. Σε ότι αφορά το «χαρούμενο τέλος» του έργου… το συζητάμε μετά τη θέαση της παράστασης!”

Τι συμβολίζει όμως το τριαντάφυλλο στο στήθος και ποιος είναι ο Αλβάρο;

Ο Μάκης Παπαδημητρίου αναφέρει πως “το τριαντάφυλλο που φέρει η Σεραφίνα στο στήθος της συμβολίζει την αγάπη της για τον σύζυγό της, Ροζάριο, και την αφοσίωσή της στη μνήμη του. Είναι ένα ισχυρό σύμβολο αγάπης, συνδεδεμένο με τον έρωτα και το πάθος. Ταυτόχρονα, υποδηλώνει την εμμονή της με το παρελθόν και την αδυναμία της να προχωρήσει στη ζωή της μετά τον θάνατό του”.

Αναφορικά με τον ρόλο του Αλβάρο στην εξέλιξη της πλοκής λέει πως “ο Αλβάρο λειτουργεί ως καταλύτης στην πλοκή, προσφέροντας στη Σεραφίνα μια διέξοδο από το πένθος και την εμμονή της με τον Ροζάριο. Με την έλευσή του βοηθά την Σεραφίνα να ανακαλύψει ξανά τον εαυτό της και να αποδεχτεί το τέλος της προηγούμενης σχέσης. Μέσω του Αλβάρο, η Σεραφίνα βρίσκει τον δρόμο προς την ανανέωση και την αποδοχή της ζωής στο παρόν”.

Ωστόσο, ο Αλβάρο είναι ένας χαρακτήρας που φαίνεται απλός, αλλά έχει πολλές πτυχές.  “Ο Αλβάρο, παρά την απλή του φύση, έχει πολλές πλευρές που απαιτούν προσεκτική ερμηνεία. Το βάθος του αποδίδεται μέσα από τις εσωτερικές του συγκρούσεις και την ειλικρίνειά του. Η ερμηνεία του πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στο κωμικό στοιχείο και τις στιγμές όπου φαίνεται η ευαισθησία και η τρυφερότητά του. Το κωμικό στοιχείο δεν μειώνει τις πιο σοβαρές πτυχές του χαρακτήρα του, αλλά αναδεικνύει την ανθρώπινη ατέλεια και την πολυπλοκότητα του” αναφέρει ο Μάκης Παπαδημητρίου.

Η κωμική φύση του Αλβάρο συχνά έρχεται σε αντίθεση με τη σοβαρότητα και τη μελαγχολία της Σεραφίνας. Πώς ο Μάκης Παπαδημητρίου αντιμετωπίζει αυτή την αντίθεση ερμηνευτικά; “Η ερμηνευτική προσέγγιση της αντίθεσης μεταξύ της κωμικότητας του Αλβάρο και της μελαγχολίας της Σεραφίνας απαιτεί ισορροπία. Ο Αλβάρο, με την αισιοδοξία και την αφέλειά του, λειτουργεί ως αντίβαρο στον πόνο της Σεραφίνας. Η αντίθεση αυτή ενισχύει την αλληλεπίδρασή τους και δημιουργεί μια δυναμική όπου το κωμικό στοιχείο δεν αμφισβητεί τη σοβαρότητα της κατάστασης, αλλά τη φωτίζει από μια άλλη οπτική, οδηγώντας τελικά στην εξιλέωση και την αναγέννηση της Σεραφίνας”.

Το τριαντάφυλλο του Γιωργή Τσουρή

Το ανέβασμα του έργου σε αυτή την νέα εκδοχή, ανοίγει δυναμικό διάλογο με την εποχή μας. Ο Ουίλιαμς έβαλε στο επίκεντρο – για ακόμη μία φορά – μία γυναίκα-ηρωίδα που εντάσσεται απόλυτα στους όρους και τους προβληματισμούς του καιρού της.

Σε μια πραγματικότητα όπου η πατριαρχία διαποτίζει κάθε επίπεδο και ορίζει απόλυτα το τι είναι αποδεκτό ως σκέψη, ως πράξη, ακόμα και ως επιθυμία. Η Σεραφίνα τολμά να διεκδικήσει την απελευθέρωσή της από μια κοινωνία που πιέζει «από μέσα», και να αυτοπροσδιοριστεί ως ένα πλάσμα ακέραιο. Έτσι, περνά πέρα και πάνω από την εποχή της και απαντά σ’ ένα αίτημα για το εδώ και το τώρα της κάθε γυναίκας και του κάθε ανθρώπου. Η ελεύθεση απόδοση του Τσουρή, παρακολουθεί αυτή την σύγκρουση με τρυφερότητα και χιούμορ μέχρι και την τελική ρήξη.

”Κρατήσαμε στο έργο την εποχή και την συνθήκη διαβίωσης αναλλοίωτη. Θελήσαμε εξ αρχής να μιλήσουμε για το σήμερα από το πρίσμα του τότε. Η παράσταση δε, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και κλασσικότροπη –ό,τι κι αν σημαίνει αυτό-. Η δική μας ματιά αφορά στο πώς μιλάει το έργο αυτό σήμερα, μέσα από την θέση της γυναίκας και την κοινωνική πίεση που υφίσταται.

Νιώθω ότι το συγκεκριμένο έργο, θέτει γόνιμα το θέμα της ουσιαστικής απελευθέρωσης της γυναίκας αλλά και του ανθρώπου γενικότερα, από όλα τα «φορεμένα» και επιβεβλημένα χαρακτηριστικά. Από όλα τα «πρέπει» με τα οποία μεγαλώνουμε. Βλέπουμε ακόμη πως αυτά τα «πρέπει» περνάνε από γενιά σε γενιά σαν μια ενοχή προπατορική. Στην ιστορία του Ουίλιαμς, παρακολουθούμε μια γυναίκα τη στιγμή που το ζωτικό της ψεύδος καταρρέει. Εκεί κάπου ανάμεσα στα συντρίμμια της απώλειας, ψάχνει να ξεθάψει τον σκονισμένο εαυτό της, και να πατήσει στα δικά της πόδια. Αυτεξούσια και αυτάρκης. Να συγχωρέσει και να συγχωρεθεί” καταλήγει ο Γιωργής Τσουρής.

Ταυτότητα της παράστασης

Μετάφραση – Ελεύθερη απόδοση- Σκηνοθεσία: Γιωργής Τσουρής
Σκηνικά-Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισγουελ
Μουσική: Σταύρος Λάντσιας
Κίνηση: Σεσίλ Μικρούτσικου
Βοηθός σκηνοθέτη: Φοίβος Ριμένας
Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Λυδία Γιαννουσάκη
Δραματουργική ομάδα: Φοίβος Ριμένας, Βάλια Παπακωνσταντίνου, Λυδία Γιαννουσάκη

Διανομή:
Σεραφίνα: Μαρία Καβογιάννη
Αλβάρο: Μάκης Παπαδημητρίου
Ασσούντα: Ζώγια Σεβαστιανού
Πατήρ ντε Λέο: Φοίβος Ριμένας
Εστέλ, Μπέσσι: Βάλια Παπακωνσταντίνου
Φλώρα: Ορνέλα Λούτη
Ρόζα: Τόνια Μαράκη
Τζακ: Στρατής Χατζησταματίου
Τερέζα: Λυδία Γιαννουσάκη / Κατερίνα Μεφσούτ