Τράπεζες: Το νέο τοπίο στις καταθέσεις

Σημαντική ανάσα ρευστότητας πήρε την τριετία 202- 2023 το εγχώριο πιστωτικό σύστημα καθώς, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, επέστρεψαν στις τράπεζες από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις καταθέσεις περίπου 19 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 16%,

Όπως επισημαίνεται στο οικονομικό δελτίο της ΤτΕ την τριετία 2021 -2023 έχουν καταγραφεί σημαντικές εισροές καταθέσεων κυρίως από νοικοκυριά ενώ η «κόπωση» που καταγράφεται το πρώτο τρίμηνο του 2024, αποδίδεται κατά κύριο λόγο σε στροφή προς εναλλακτικές επιλογές αποταμίευσης που προσφέρουν αποδόσεις υψηλότερες από τις καταθέσεις.

Ωστόσο η εικόνα σημείωσε σημαντική βελτίωση τον Αύγουστο όπου επέστρεψε η αυξητική τάση καθώς οι τραπεζικές καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 0,8 δισ. ευρώ και εκείνες των νοικοκυριών αυξήθηκαν επίσης κατά σχεδόν 1,0 δισ. ευρώ.

Τον ίδιο μήνα ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των καταθέσεων των νοικοκυριών με συμφωνημένη διάρκεια (προθεσμιακές καταθέσεις) επιβραδύνθηκε περαιτέρω (σε 6,3%), καθώς η ανακατανομή των κεφαλαίων από τις καταθέσεις μίας ημέρας σε προθεσμιακές καταθέσεις, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2023 μετά τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής, φαίνεται να έφθασε στο τέλος της.

Πάντως τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Τράπεζα στο Οικονομικό της Δελτίο δείχνουν ότι οι καθαρές εισροές καταθέσεων από τα νοικοκυριά και της επιχειρήσεις το 2021 ήταν 8,5 δισ. ευρώ, το 2022 5,5 δισ. ευρώ και 5 δισ. ευρώ το 2023 με αποτέλεσμα σήμερα το σύνολο τους να έχει φθάσει τα 146,8 δισ. ευρώ, από 126,2 δισ. ευρώ που ήταν στις αρχές του 2021.

Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κατά κύριο λόγο την εμπέδωση της εμπιστοσύνης των καταθετών προς το τραπεζικό σύστημα αλλά και στη θετική προοπτική της ελληνικής οικονομίας συνολικά.

Γιατί υποχωρούν οι προθεσμιακές

Την ίδια στιγμή τραπεζική πηγές επισημαίνουν ότι ολοένα και χαμηλότερες θα είναι το επόμενο διάστημα οι αποδόσεις στις προθεσμιακές καταθέσεις, με τους αποταμιευτές να γυρίζουν σταδιακά την πλάτη στα επίμαχα προϊόντα των τραπεζών, στρεφόμενοι σε εναλλακτικές επιλογές που ενέχουν το στοιχείο της επένδυσης και άρα, του όποιου ρίσκου.

Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), οι προθεσμιακές καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν το οκτάμηνο του 2024 κατά 826 εκατ. ευρώ, στα 37,4 δισ. ευρώ. Συγκριτικά, ωστόσο, με το 2023, οπότε και αυτές ενισχύθηκαν κατά 12 δισ. ευρώ, είναι προφανές πως η όποια στροφή πραγματοποιήθηκε το αμέσως προηγούμενο διάστημα επιβραδύνεται σημαντικά.

Κι αυτό γιατί, όπως εξηγούν τραπεζικές πηγές, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να προχωρά έως το τέλος του τρέχοντος έτους σε ακόμη δύο μειώσεις επιτοκίων (σ.σ. εκ των οποίων η μία θα ανακοινωθεί την Πέμπτη, στη συνεδρίαση της 17ης Οκτωβρίου) οι τράπεζες έχουν ήδη αρχίσει να αναπροσαρμόζουν την πολιτική τους στα συγκεκριμένα προϊόντα, μειώνοντας είτε τη διάρκεια που μπορεί κάποιος να “κλειδώσει” τα χρήματά του (σ.σ. οι περισσότερες προθεσμιακές πλέον είναι διάρκειας έως ένα έτος) είτε τους τόκους που θα έχει λαμβάνειν.

Η χώρα μας, πάντως, εξακολουθεί να προσφέρει από τα χαμηλότερα επιτόκια καταθέσεων στην ΕΕ. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει η ΕΚΤ, τον περασμένο Αύγουστο τα μέσα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων έως ένα έτος διαμορφώθηκαν στη χώρα μας στο 1,88%, όταν, για παράδειγμα, οι Εσθονοί αποταμιευτές επιβραβεύονται με αποδόσεις 3,56%. Αξίζει να αναφερθεί πως ο μέσος όρος της ΕΕ είναι στο 2,98%.

11 δισ. σε αμοιβαία και έντοκα

Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι τον τελευταίο 1,5 χρόνο αποταμιεύσεις περί τα 11 δισ. ευρώ περίπου κατευθύνθηκαν σε αμοιβαία κεφάλαια και έντοκα του ελληνικού Δημοσίου, αποτέλεσμα της στροφής των Ελλήνων σε εναλλακτικές αποταμιεύσεις λόγω των χαμηλών επιτοκίων που δίνει η κατάθεση στην τράπεζα. Από αυτά:

• Τα 6,5 δισ. ευρώ είναι τοποθετήσεις σε αμοιβαία κεφάλαια (3 δισ. ευρώ το 2023 και άλλα 3,5 δισ. ευρώ το 8μηνο του 2024) και
• Αλλα 4,5 δισ. ευρώ είναι οι τοποθετήσεις από ιδιώτες αποταμιευτές σε έντοκα γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου. Σε αυτά περιλαμβάνονται και οι αγορές στη δευτερογενή αγορά από μεγάλα «πορτοφόλια», ενώ οι τοποθετήσεις από μικροκαταθέτες με βάση το όριο των 15.000 ευρώ αντιπροσωπεύουν 1 δισ. ευρώ και ανανεώνονται διαρκώς στις διαδοχικές εκδόσεις που πραγματοποιεί ο Ο∆∆ΗΧ.

Την ίδια στιγμή, οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν στα 145,9 δισ. ευρώ από 146,6 δισ. ευρώ στα τέλη του 2023, με τη συμμετοχή των προθεσμιακών καταθέσεων να καταγράφει οριακή μόλις αύξηση κατά 662 εκατ. ευρώ, στα 37,2 εκατ. ευρώ στα τέλη Ιουλίου, σαφή ένδειξη ότι οι καταθέτες γυρίζουν την πλάτη τους στις καταθέσεις, αναζητώντας καλύτερες αποδόσεις σε εναλλακτικές επενδυτικές επιλογές.