Ανδρέας Παπανικολάου: “Η σολιστική καριέρα είναι ένα σκληροτράχηλο μονοπάτι”

Είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο ταλαντούχους μουσικούς της γενιάς του. Ο βιολονίστας Ανδρέας Παπανικολάου, Κορυφαίος της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης και δραστήριος σολίστ, έρχεται στην Αθήνα στις 8 Νοεμβρίου.

Με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ερμηνεύει το Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα του Μπέντζαμιν Μπρίττεν στο Μέγαρο Μουσικής. Πρόκειται για ένα από τα πιο εκφραστικά και δεξιοτεχνικά κοντσέρτα για βιολί του 20ού αιώνα. Σύνθεση, που ολοκληρώθηκε και έκανε πρεμιέρα στις ΗΠΑ, όπου διέφυγε ο Μπρίττεν λίγο πριν τον Β’ Παγκοσμίο Πόλεμο.

Εν μέσω εντατικών προετοιμασιών, ο Ανδρέας Παπανικολάου μιλά στο NEWS 247 για το λυρικό όσο και δεξιοτεχνικό κοντσέρτο, τη μακρόχρονη θητεία του στην ορχήστρα και τα χαρακτηριστικά που ευνοούν έναν σολίστ.

Πρόκειται να ερμηνεύσετε ένα από τα πιο δεξιοτεχνικά κοντσέρτα για βιολί του 20ού αιώνα, το Κοντσέρτο για βιολί του Μπέντζαμιν Μπρίτεν. Πώς προετοιμάζεστε για την αναμέτρηση με ένα τόσο απαιτητικό έργο;

«Κάθε σολιστική εμφάνιση προϋποθέτει μία πολύ σοβαρή προετοιμασία, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα ιδιαίτερα απαιτητικό πρόγραμμα όπως στην προκειμένη περίπτωση το θηριώδες κοντσέρτο για βιολί του Μπέντζαμιν Μπρίττεν. Η υπομονετική αλλά και επίμονη μελέτη είναι απαραίτητη όπως επίσης και η σφαιρική εμβάθυνση στο έργο. Η θεμελιώδης κατανόηση και ταύτιση με τη μουσική γλώσσα και τις προθέσεις του συνθέτη αποτελούν για μένα απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να εδραιωθεί μία προσωπική και ενδιαφέρουσα ερμηνεία.»

Πιστεύετε ότι ο λυρισμός του Κοντσέρτου «προκύπτει» μέσα από τις τεχνικές δυσκολίες που το χαρακτηρίζουν;

«Ο συνθέτης συνδυάζει με απόλυτη φυσικότητα και δίχως ίχνος επιτήδευσης τον διάχυτο λυρισμό και τις ποικίλες συναισθηματικές αποχρώσεις με τα έντονα δεξιοτεχνικά στοιχεία. Η ενθουσιώδης δραματουργία είναι πάντοτε παρούσα και κυρίαρχη στο έργο ενώ δεν υπάρχει στιγμή που να επισκιάζεται αυτή καθώς υπηρετείται ακόμα και στα πιο ακραία δεξιοτεχνικά σημεία του. Έτσι, προκύπτει ένα ιδιαίτερα εκφραστικό και συνάμα δεξιοτεχνικό έργο που καθηλώνει τον ακροατή με την ενέργεια και την ατμόσφαιρα που αποπνέει.»

Από τα 19 σας, είστε μέλος της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, ενώ κατά το διάστημα 2008-2010 κατείχατε τη θέση του Εξάρχοντα. Πώς αντιληφθήκατε τις διαφορετικές θέσεις ευθύνης σας και πώς σας εμπλούτισαν/επηρέασαν ερμηνευτικά;

«Η εκάστοτε θέση υπόκειται σε συγκεκριμένες αρμοδιότητες και υποχρεώσεις. Προσωπικά πιστεύω πως η έννοια της ευθύνης είναι μια ηθική αρχή την οποία προασπίζω σε οποιαδήποτε θέση κι αν βρεθώ. Η θέση του εξάρχοντα αλλά και του κορυφαίου που κατέχω αυτή τη στιγμή σαφέστατα μου έχουν προσφέρει πολύτιμη εμπειρία και βέβαια έχουν συμβάλλει σημαντικά στην εξέλιξη μου ως μουσικός και ως βιολιστής.»

Θεωρείτε ότι η συμμετοχή σε μία μεγάλη συμφωνική ορχήστρα αναδεικνύει ή υπονομεύει τον σολίστα εντός σας και γιατί;

«Ας ξεκινήσουμε λέγοντας πως, αν και αφορούν το ίδιο αντικείμενο, η φύση της δουλειάς ενός μουσικού ορχήστρας διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από εκείνη ενός σολίστ.

Η κύρια συνεισφορά ενός βιολονίστα μέσα σε μια ορχήστρα είναι η ενίσχυση και υποστήριξη της ομάδας και του συνόλου χωρίς όμως να γίνεται εμφανώς αντιληπτή σε ατομικό επίπεδο. Το σολιστικό παίξιμο από την άλλη προϋποθέτει μια πολύ διαφορετική προσέγγιση και χαρακτηριστικά τα οποία θα διατάρασσαν την ομοιογένεια ενός συνόλου. Συνεπώς, η συμμετοχή ενός έγχορδου μουσικού σε μια συμφωνική ορχήστρα δεν είναι αυτή που θα αναδείξει τις σολιστικές του ικανότητες με εξαίρεση τη θέση του εξάρχοντα όπου κατά περίπτωση καλείται να ερμηνεύσει σολιστικά μέρη.»

Είναι γνωστό ότι αγαπάτε και δραστηριοποιείστε ιδιαίτερα στο είδος της μουσικής δωματίου. Γιατί;

«Για μένα η μουσική δωματίου είναι μια μικρή μουσική παρέα. Απολαμβάνω ιδιαίτερα τις συνεργασίες και την ανταλλαγή απόψεων. Βιώνω με ενθουσιασμό όλη τη διαδρομή, από την πρώτη πρόβα, όπου ο καθένας εκθέτει τις αντιλήψεις του μέσα από την προσωπική του οπτική, έως την συναυλία, όπου τελικά παρουσιάζεται ένα από κοινού μουσικό αποτέλεσμα. Πέρα τούτων, η μουσική που έχει γραφτεί για αυτό το είδος μουσικής είναι απερίγραπτα πλούσια και μεγαλειώδης και αποτελεί έναν μοναδικό θησαυρό της παγκόσμιας μουσικής φιλολογίας. Προσωπικά είναι πάντα μεγάλη η χαρά να την εξερευνώ και να την ερμηνεύω.»

Υπάρχουν προσωπικά χαρακτηριστικά που πιστεύετε ότι μπορούν να ευνοήσουν έναν νεαρό μουσικό που επιθυμεί να ακολουθήσει σολιστική καριέρα;

«Η σολιστική καριέρα είναι ένα σκληροτράχηλο μονοπάτι. Προϋποθέτει από νωρίς πολλή δουλειά και θυσίες. Το πάθος για την μουσική ίσως είναι το κυρίαρχο στοιχείο αφού αποτελεί την κινητήριο δύναμη για να ανταπεξέλθει κάποιος στον στίβο του μουσικού πρωταθλητισμού. Η εργατικότητα, η υπομονή, η επιμονή, οι φιλοδοξίες μαζί με την δημιουργικότητα και το ταλέντο είναι σπουδαίες και αναγκαίες αρετές για κάποιον που στοχεύει ψηλά.»

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μουσικοκριτικοί έχουν εκθειάσει τις ερμηνείες σας. Παρακολουθείτε όσα γράφονται για τις εμφανίσεις σας; Σας επηρεάζει η γνώμη των κριτικών;

«Οι προθέσεις μου σε ό,τι αφορά τη μουσική είναι πάντα αγνές και αγαθές. Πιστεύω πως οι μουσικοί είμαστε λειτουργοί στην υπηρεσία της τέχνης. Ο κάθε ένας μας, μέσω της προσωπικής του οπτικής, θα αναβιώσει τα μουσικά έργα και θα τα παραδώσει στον κόσμο. Προσπαθώ πάντα με σεβασμό, αγάπη κι εκτίμηση να υπηρετώ αυτή την υπέρτατη τέχνη ανιδιοτελώς. Αν και σίγουρα ο κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη την επιβράβευση και μια καλή κριτική, προσωπικά θεωρώ ακόμα πιο σημαντική την αίσθηση και επίγευση που θα αφήσει πίσω της η κάθε μου συναυλία.»

Το πρόγραμμα με μια ματιά

ΜΠΕΝΤΖΑΜΙΝ ΜΠΡΙΤΤΕΝ (1913–1976)

Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα, έργο 15

ΓΙΟΧΑΝΕΣ ΜΠΡΑΜΣ (1833–1897)

Συμφωνία αρ .2 σε ρε μείζονα, έργο 73

ΣΟΛΙΣΤ

Ανδρέας Παπανικολάου, βιολί

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Λιονέλ Μπρενγκιέ

*Στις 19:30 θα προηγηθει δωρεάν εισαγωγική ομιλία για τους κατόχους εισιτηρίων.