“Οι Βρικόλακες μας καθιστούν ανασφαλείς και φοβισμένους” στο αριστούργημα του Ίψεν

Το αριστούργημα του Χένρικ Ίψεν “Βρικόλακες” ανεβαίνει στο Θέατρο RADAR από τις 8 Νοεμβρίου 2024 σε απόδοση-σκηνοθεσία Αναστασίας Παπαστάθη.

Το έργο του Νορβηγού συγγραφέα γράφτηκε το 1881 και αποτελεί ένα από τα πιο τολμηρά και ανατρεπτικά του έργα, φέρνοντας στο φως ταμπού που οι κοινωνίες της εποχής αρνούνταν να αναγνωρίσουν. Ο Ίψεν μέσα από μια σκοτεινή, δραματική ιστορία θέτει στο προσκήνιο ζητήματα όπως η υποκρισία, η κληρονομικότητα της αμαρτίας και η σύγκρουση ανάμεσα στις προσωπικές επιθυμίες και στις κοινωνικές επιταγές.

Η πρωταγωνίστρια, Έλενα Άλβινγκ, βρίσκεται παγιδευμένη στις συνέπειες των αμαρτημάτων του παρελθόντος, καθώς προσπαθεί να ανατρέψει τη διαβρωτική επιρροή που αφήνει ο θάνατος του συζύγου της. Το έργο ξεσκεπάζει τις «σκιές» των καταπιεσμένων αληθειών και φέρνει στο προσκήνιο τους «βρικόλακες» της κοινωνίας – τις ανείπωτες και άρρητες αμαρτίες που κατατρώγουν τις ανθρώπινες ψυχές.

Βρικόλακες – “Οι πιέσεις για να συμμορφωθούμε είναι κοινές από την εποχή του Ίψεν μέχρι σήμερα”

Η θεατρική απόδοση των Βρικολάκων είναι καθηλωτική, καθώς απαιτεί από τους ηθοποιούς να ενσαρκώσουν χαρακτήρες βαθείς, γεμάτους εσωτερικές συγκρούσεις και πάθη που αλληλοσπαράσσονται.Το κοινό συνδέεται με την ατμόσφαιρα της αποσύνθεσης και της υπαρξιακής αγωνίας που βίωσε η κοινωνία του Ίψεν, καθιστώντας το έργο έναν σύγχρονο καθρέπτη των δικών μας εσωτερικών «βρικολάκων».

Ο Ίψεν στο έργο του Βρικόλακες μίλησε με τόλμη για τα δικαιώματα των γυναικών, την ισότητα των φύλων, την πάλη της γυναικείας χειραφέτησης και την απαίτηση για αυτοδιάθεση. Είναι συναρπαστικό να διαπιστώνει κανείς πόσο άμεσο και τολμηρό εξακολουθεί να είναι το έργο στην εποχή μας και πως τα θεμελιώδη ανθρώπινα και κοινωνικά ζητήματα που θίγει επανεμφανίζονται στις μέρες μας με νέες μορφές.

Η σκηνοθέτις Αναστασία Παπαστάθη μάς μιλά για τα κοινά που μπορούμε να βρούμε στους Βρικόλακες του Ίψεν που γράφτηκε το 1881 με τη σημερινή κοινωνία.

“Παρά το γεγονός ότι το έργο γράφτηκε πριν από 143 χρόνια τα θέματα που πραγματεύεται είναι διαχρονικά και εξαιρετικά επίκαιρα. Αυτό από μια πλευρά είναι εντυπωσιακό αλλά ταυτόχρονα είναι και ανησυχητικό. Η υποκρισία και η διαφθορά της κοινωνίας εξακολουθούν να υπάρχουν και σε πολλές περιπτώσεις τα πράγματα έχουν γίνει χειρότερα. Οι πιέσεις που ασκούνται στα άτομα και από την οικογένεια και από την κοινωνία για να συμμορφωθούν με συγκεκριμένους ρόλους και προσδοκίες είναι κοινά και στην εποχή του Ίψεν και στην δική μας.

Αυτή η προσκόλληση σε πρότυπα και παραδόσεις, που εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς, εγκλωβίζει τον άνθρωπο. Η έξωθεν καλή μαρτυρία, η διατήρηση μιας τέλειας εικόνας που θα είναι αποδεκτή από το κοινωνικό σύνολο είναι ένα ζήτημα κοινό με την σημερινή κοινωνία, μόνο η μορφή έχει αλλάξει. Σήμερα το παιχνίδι αυτό έχει περάσει στα social media, που εις βάρος της αλήθειας, δημιουργούν μια πλαστή εικόνα της πραγματικότητας“.

Η ηρωίδα Έλενα Άλβινγκ είναι μια πολυδιάστατη προσωπικότητα που παλεύει με την ενοχή και την αγωνία της επιλογής. “Είναι μια γυναίκα που προσπαθεί να απελευθερωθεί από τους περιορισμούς της κοινωνίας και της οικογένειας, αλλά ταυτόχρονα παραμένει δέσμια του παρελθόντος της. Μεγάλωσε σε ένα σπίτι με αυστηρές ηθικές αρχές και προσήλωση στο καθήκον. Αντιμετώπισε έναν γάμο που δεν επέλεξε και προσπαθούσε να προστατεύσει τον γιο της από τις αρνητικές επιρροές του πατέρα του. Όταν όμως αναλαμβάνει την προσωπική της ευθύνη τότε βρίσκει τη δύναμη να διεκδικήσει την ελευθερία της, να αμφισβητήσει τις οικογενειακές και κοινωνικές συμβάσεις και να αποκαλύψει την αλήθεια με οποιοδήποτε κόστος.” μας λέει η Αναστασίας Παπαστάθη.

“Οι Βρικόλακες εξακολουθούν να καταλαμβάνουν χώρο στην σύγχρονη κοινωνία”

Ερχόμενοι στο σήμερα, και στο αν μια σύγχρονη γυναίκα θα αντιμετώπιζε τα ίδια προβλήματα που διαπραγματεύεται το έργο, μας λέει:

“Στην εποχή μας μια γυναίκα μπορεί να έχει περισσότερες επιλογές και δικαιώματα αλλά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τα ίδια θέματα με τις παλιότερες γενιές. Η σύγκρουση μεταξύ προσωπικής ελευθερίας και κοινωνικής αποδοχής είναι ένα θέμα διαχρονικό. Οι παραδοσιακές αρχές που προσδιορίζουν συγκεκριμένους ρόλους για την γυναίκα και τον άντρα δεν έπαψαν να υπάρχουν. Είναι βαθιά ριζωμένες και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Τα θέματα της ισότητας των φύλων, της αυτοδιάθεσης, της περιοριστικής αντίληψης ότι η θέση της γυναίκας είναι, να είναι υποτακτική και εξαρτημένη από τον άντρα της, εξακολουθούν να καταλαμβάνουν χώρο στην σύγχρονη κοινωνία.”

Υπάρχουν σύγχρονοι… Βρικόλακες;

Η σκηνοθετική προσέγγιση ξεκινάει από το κείμενο. “Δίνω μεγάλη σημασία στο πως τα νοήματα του έργου θα φτάσουν στον θεατή μέσω του λόγου με καθαρότητα χωρίς επεμβάσεις που να του δημιουργούν αμηχανία. Στο συγκεκριμένο έργο με ενδιαφέρει να αναδείξω τη διαχρονικότητα των θεμάτων του και να δημιουργήσω μια σύνδεση με το σημερινό κοινό. Εστίασα κυρίως στην ψυχολογική ανάπτυξη των χαρακτήρων και στην εσωτερική τους πάλη.

Ένα σημαντικό στοιχείο στους «Βρικόλακες» είναι τα σύμβολα που μεταχειρίζεται ο Ίψεν. Για παράδειγμα η σύγκρουση ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι διατρέχει όλη την διάρκεια της δράσης. Επέλεξα ένα σκηνικό τοπίο που αναδεικνύει αυτή την σύγκρουση,  αποτυπώνει τον ψυχολογικό κόσμο των ηρώων και παράλληλα επιτρέπει στον θεατή να μπει σε αυτό κόσμο αναγνωρίζοντας κομμάτια της δικής του ζωής.” μας λέει η σκηνοθέτις, για να ολοκληρώσουμε την κουβέντα μας με το αν υπάρχουν σύγχρονοι… βρικόλακες.

“Για τον Ίψεν βρικόλακες είναι οι σκουριασμένες ιδέες, οι παλιές αντιλήψεις, τα τραύματά μας, οι προκαταλήψεις, τα βιώματά μας… Όλα όσα  είναι βαθιά ριζωμένα μέσα μας που ζωντανεύουν και μας εξουσιάζουν. Οι βρικόλακες είναι παρόντες στην σύγχρονη εποχή. Δεσμεύουν τον άνθρωπο, καθορίζουν τις επιλογές του, του στερούν την ελευθερία και την χαρά της ζωής και υπό το πρίσμα της πολιτικής και της εξουσίας, τον καθιστούν ανασφαλή και φοβισμένο μέσα σε ένα κλίμα κερδοσκοπίας και ψεύδους.” 

Συντελεστές

• Απόδοση- Σκηνοθεσία: Αναστασία Παπαστάθη
• Σκηνικά- Κοστούμια: Κυριακή Πανούτσου
• Μουσική: Πάνος Φορτούνας
• Φωτισμοί: Αναστασία Παπαστάθη
• Βοηθός σκηνοθέτη: Φρόσω Ανδριώτη

Ερμηνεύουν:

• Νίκος Αναστασόπουλος: Ένγκστραντ
• Μαριλένα Λιακοπούλου: Ρεγγίνα
• Αναστασία Παπαστάθη: Κυρία Άλβινγκ
• Θοδωρής Σκούρτας: Πάστορας Μάντερς
• Νεκτάριος Φαρμάκης: Όσβαλντ Άλβινγκ

ΕΝΑΡΞΗ: Παρασκευή 8 Νοεμβρίου στις 21:00 – Πληροφορίες-Kρατήσεις: 210 9769294 – Προπώληση: more.com Θέατρο RADAR – Πλατεία Αγίου Ιωάννη & Πυθέου 93, Νέος Κόσμος, Αθήνα,  (απέναντι από το Σταθμό Μετρό «Άγιος Ιωάννης»).