Θανάσης Βαλτινός: Τα τέσσερα βιβλία του σπουδαίου συγγραφέα που πρέπει να διαβάσεις

Ο Θανάσης Βαλτινός ήταν ένας από τους τελευταίους μεγάλους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς. Έφυγε από τη ζωή χθες, Τετάρτη 30 Οκτωβρίου, αφήνοντας πίσω του ένα εξαιρετικά πλούσιο λογοτεχνικό έργο.

Ο Θανάσης Βαλτινός γνωστός για την έντονη αφηγηματική του δεινότητα και την ικανότητά του να αναπλάθει την ελληνική ιστορία με διεισδυτικό και ποιητικό ύφος. Με έργα που αφορούν τον Εμφύλιο Πόλεμο, την εποχή της δεκαετίας του ’60 και την ανθρώπινη εμπειρία, ο Βαλτινός ενσαρκώνει την τραγική ειρωνεία και την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων σε περιόδους κοινωνικών και πολιτικών αναταραχών.

Βραβευμένος με σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία, όπως το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος και το Χρυσό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών, ο Βαλτινός έχει αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα του στα ελληνικά γράμματα.

Εμείς επιλέξαμε και σας προτείνουμε τέσσερα από τα βιβλία του Θανάση Βαλτινού

Η Κάθοδος των Εννιά (1963)

Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά έργα του Βαλτινού, το οποίο ακολουθεί την ιστορία μιας ομάδας ανταρτών κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Με σύντομο αλλά συγκλονιστικό ύφος, αναδεικνύει τις τραγικές συνέπειες του πολέμου στην ανθρώπινη ψυχή. Η ιστορία διαδραματίζεται στο τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, και επικεντρώνεται σε μια ομάδα εννέα ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού που προσπαθεί κρυφά να κατέβει από τον Ταΰγετο στη θάλασσα μετά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του στρατού στην περιοχή.

Στο βιβλίο αυτό βασίστηκε και η ομώνυμη ταινία του 1984 σε σκηνοθεσία Χρίστου Σιοπάχα που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης την ίδια χρονιά.

Ορθοκωστά

Εκδόθηκε το 1990, είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Βαλτινός επιχειρεί μια τολμηρή και ρεαλιστική προσέγγιση της σκοτεινής περιόδου του Εμφυλίου Πολέμου, εστιάζοντας στις ανθρώπινες ιστορίες πίσω από τα γεγονότα, στα τραύματα και στις επιπτώσεις που άφησε ο πόλεμος στις ψυχές των απλών ανθρώπων.

Ορθοκωστά ονομάζεται μία περιοχή της Πελοποννήσου, όπου εκτυλίσσονται αρκετά από τα γεγονότα που περιγράφονται. Μέσα από μια πολυπρόσωπη αφήγηση, ο Βαλτινός παρουσιάζει τις μαρτυρίες κατοίκων που ζουν με τον απόηχο της σύγκρουσης, καταγράφοντας την καθημερινότητά τους, την αγωνία, την προδοσία, τον φόβο και την απώλεια δημιουργώντας μια αίσθηση ντοκουμέντου.

Η Ορθοκωστά απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος και θεωρείται ένα βιβλίο που όχι μόνο αναπαριστά την ιστορική μνήμη, αλλά και θέτει ερωτήματα σχετικά με τη συλλογική ευθύνη, την αλήθεια και τη συμφιλίωση. Με τη σύνθετη γλώσσα και τη δραματική ένταση που διατρέχει το κείμενο, ο Βαλτινός καταφέρνει να απεικονίσει το πώς ο Εμφύλιος Πόλεμος άφησε βαθιά σημάδια στην ελληνική κοινωνία, σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

Συναξάρι Ανδρέα Κορδοπάτη

“Ο Ανδρέας Κορδοπάτης ζει στο χωριό Δάρα Μαντινείας. Κοντεύει τώρα ενενήντα πέντε χρόνων. Τα περιστατικά που ακολουθούν, είναι ένα κομμάτι από τη ζωή του. Μερικά τα είχε γράψει ο ίδιος, άλλα μου τα διηγήθηκε. Αυτό στάθηκε το πρώτο υλικό. Ξανάφτιαξα την ιστορία από την αρχή, φροντίζοντας να διατηρηθεί το ύφος και η απλότητα της κουβέντας του. Αλλαγές στα γεγονότα έγιναν ελάχιστες, κυρίως σε σημεία που ήσαν απαραίτητες για λόγους τεχνικούς”. – Θ.Β., 13 Σεπτεμβρίου 1962

Το έργο είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα βασισμένο σε προσωπικές μαρτυρίες και αναμνήσεις του πρωταγωνιστή, του Ανδρέα Κορδοπάτη, ενός φτωχού χωρικού από την Πελοπόννησο, ο οποίος αναζητά ένα καλύτερο μέλλον μέσα από δύσκολες μεταναστευτικές διαδρομές και πολεμικές εμπειρίες. Δημοσιεύτηκε σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος, Αμερική, εκδόθηκε το 1972 και το δεύτερο μέρος, Βιβλίο Δεύτερο: Βαλκανικοί – Μικρασιατική Εκστρατεία, το 2011.

Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60

Εκδόθηκε το 1983, είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του Θανάση Βαλτινού και του χάρισε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος. Το βιβλίο αποτελεί μια συλλογή από σύντομα κείμενα και αφηγήσεις που αποτυπώνουν την ατμόσφαιρα και το κλίμα της δεκαετίας του ’60 στην Ελλάδα, μια εποχή γεμάτη κοινωνικές αλλαγές, πολιτική αναταραχή και πολιτιστική αναγέννηση. Μέσα από αυτές τις “μικροϊστορίες,” ο Βαλτινός ζωντανεύει τη δεκαετία του ’60 με μια μοναδική, θραυσματική μορφή που προσδίδει αμεσότητα και αυθεντικότητα.

Διαβάστε ένα “στοιχείο από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: “Αγαπητή κυρία Μίνα, ήρθα στην Αθήνα από δέκα ετών. Δούλευα και πήγαινα στο σχολείο να τελειώσω το δημοτικό. Τότε έμενα σε μια θεία του πατέρα μου και με έδερνε, δεν πέρασα καλά. Ύστερα εργάστηκα ως μαθητευόμενη γαζώτρια. Έκανα και άλλες δουλειές. Τώρα εργάζομαι σε έναν γιατρό και το βράδυ μένω μέσα, ως εσωτερική, κάνοντας και τις δουλειές του σπιτιού. Ο μισθός μου είναι πιο ικανοποιητικός εκτός ότι όλα είναι ξένα. Ο γιατρός είναι εργένης. Έχει έναν δεσμό με μια κυρία της ηλικίας του. Είναι πολύ ευγενής και καλοσυνάτος ενώ θα μπορούσε να έχει εκμεταλλευτεί τη θέση μου. Κυρία Μίνα, από έξι μήνες έχω γνωρίσει έναν νέο τριάντα ετών, εγώ είμαι είκοσι εφτά. Τίμιος άνθρωπος και έχει καλή δουλειά, υδραυλικός. Τέλος πάντων είναι ένας άνθρωπος σαν όλους τους ανθρώπους. Θέλει να παντρευτούμε, αλλά εγώ δεν είμαι κορίτσι. Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω. Και εγώ έχω καταλάβει ότι αυτός νομίζει ότι είμαι. Γιατί δεν έχει απλώσει το χέρι του απάνω μου, κυρία Μίνα. Μια φίλη μου μου λέει να ραφτώ. Ότι είμαι τυχερή που εργάζομαι στον γιατρό, να του γυρέψω να με βοηθήσει. Ντρέπομαι, κυρία Μίνα. Και εκτός αυτού τον νέο τον αγαπώ και εγώ. Πώς να του το κάνω αυτό. Και πώς να τον αγαπάω έπειτα. Εσείς τι με συμβουλεύετε;”