Είναι τα γάλατα φυτικής προέλευσης πιο υγιεινά από τα ζωικά;

Η αγορά του φυτικού γάλακτος ανθεί τα τελευταία χρόνια. Δεκάδες γάλατα από βρώμη, αμύγδαλο, καρύδα και άλλα φυτικά προϊόντα κατακλύζουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Στοιχεία της εταιρείας ερευνών Mintel διαπιστώνουν ότι τουλάχιστον στη Βρετανία, σχεδόν το 30% των πολιτών πίνουν φυτικό γάλα.

Τα γάλατα φυτικής προέλευσης, είναι ιδανικά για τους vegans και όσους έχουν δυσανεξία στα γαλακτοκομικά. Επίσης, έρευνα της Mintel διαπιστώνει ότι το 57% των ανθρώπων που εγκαταλείπουν το αγελαδινό γάλα, το κάνουν για λόγους «ευημερίας» των ζώων. Πόσο πιο υγιεινό ή ανθυγιεινό είναι όμως το φυτικό γάλα σε σύγκριση με το ζωικό;

Τι προσφέρει το ζωικό και τι το φυτικό γάλα στην υγεία

Το αγελαδινό γάλα είναι εξαιρετική πηγή βιταμινών και μετάλλων, ιδίως ασβεστίου. «Σε γενικές γραμμές, μπορείτε να πάρετε τα περισσότερα από τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε από 250-300ml γάλακτος την ημέρα», λέει ο καθηγητής Ian Givens, διευθυντής του Ινστιτούτου Τροφίμων, Διατροφής και Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Reading της Βρετανίας.

«Τα περισσότερα εναλλακτικά γάλατα δεν είναι υποκατάστατα του γάλακτος. Πολύ λίγα από αυτά έχουν πρωτεΐνες και τα φυτά δεν περιέχουν καθόλου βιταμίνη Β12. Και είναι δεδομένο ότι οι περισσότεροι άνθρωποι παίρνουν το μεγαλύτερο μέρος της Β12 από το γάλα», συμπληρώνει ο ίδιος.

Ο Givens επισημαίνει ότι φέτος πραγματοποιήθηκε έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Νότινγκαμ, η οποία εξέταζε τα θρεπτικά επίπεδα του γάλακτος και των εναλλακτικών προϊόντων με βάση τα φυτά.

Διαπίστωσε ότι, εκτός από το γάλα σόγιας, τα ροφήματα φυτικής προέλευσης δεν φτάνουν σε θρεπτικά συστατικά τα επίπεδα του αγελαδινού και του κατσικίσιου γάλακτος, επειδή δεν παρέχουν στον οργανισμό ιώδιο και η ποσότητα ασβεστίου, καλίου και μαγνησίου, είναι πρόσθετη και ελάχιστη.

Επίσης, τα γάλατα βρώμης, αμυγδάλου, καρύδας και ρυζιού συμβάλλουν ελάχιστα στη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη μάκρο και μικροθρεπτικών συστατικών που έχει ανάγκη ο ανθρώπινος οργανισμός.

Επίσης, πολλά φυτικά γάλατα έχουν εμπλουτιστεί με περισσότερο ασβέστιο ακόμα και από το πραγματικό γάλα.

Εντούτοις, η ποσότητα του βιοδιαθέσιμου ασβεστίου, δηλαδή αυτού που μπορεί να απορροφηθεί από τον οργανισμό μας, είναι σταθερά μικρότερη από τα πραγματικά γαλακτοκομικά.

«Τα θρεπτικά συστατικά είναι εκεί, αλλά όχι σε μορφή που ο οργανισμός μας μπορεί να τα απορροφήσει τόσο καλά όσο μπορεί από το πραγματικό γάλα», λέει ο Givens.

Φυσικά υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να λάβετε θρεπτικά συστατικά όπως πρωτεΐνες και ασβέστιο.

«Πολλοί ενήλικες καταναλώνουν ούτως ή άλλως περισσότερη πρωτεΐνη από όση χρειάζονται», λέει ο Givens.

Αλλά για τα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους, η έλλειψη πρωτεΐνης μπορεί να είναι επικίνδυνη.

«Υπήρξαν κάποιες σοβαρές περιπτώσεις έλλειψης πρωτεϊνών σε παιδιά που απογαλακτίστηκαν πολύ γρήγορα, καθώς κατανάλωναν φυτικά γάλατα».

Για τους ηλικιωμένους, η κατανάλωση αγελαδινού γάλακτος μπορεί να αυξήσει την απώλεια μυϊκής μάζας και οστικής πυκνότητας.

Τι περιέχουν τα φυτικά γάλατα

Πολλά φυτικά γάλατα είναι «κυρίως επεξεργασμένα τρόφιμα με ζάχαρη», λέει ο επιδημιολόγος Tim Spector.

Τα περισσότερα φυτικά γάλατα μάλιστα κατατάσσονται στα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, καθώς περιέχουν πρόσθετα συστατικά όπως έλαια, λίπη, συντηρητικά, τεχνητούς σταθεροποιητές και ζάχαρη.

Ο Spector λέει ότι αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία όταν καταναλώνουμε μικρές ποσότητες, όπως η προσθήκη σε έναν καφέ, αλλά προβλέπει ότι σύντομα στο μέλλον θα αρχίσουμε να βλέπουμε βιολογικά υποκατάστατα γάλακτος που μιμούνται τις πρωτεΐνες που βρίσκονται στο αγελαδινό γάλα, δημιουργώντας ένα υγρό που ουσιαστικά είναι γάλα αλλά δεν παράγεται από αγελάδα.

Το αποτύπωμα του άνθρακα στο ζωικό και το φυτικό γάλα

Μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι το αγελαδινό γάλα προκαλεί περίπου τρεις φορές περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ό,τι τα φυτικά γάλατα και χρησιμοποιεί περίπου δέκα φορές περισσότερη γη για την παραγωγή του και δύο έως είκοσι φορές περισσότερο νερό.

«Αν θέλουμε να βοηθήσουμε τον πλανήτη, θα πρέπει να πίνουμε λιγότερο γάλα», λέει ο Spector, ο οποίος το έχει κόψει (αν και εξακολουθεί να τρώει κεφίρ, γιαούρτι και τυρί).

Όμως, και τα φυτικά γάλατα μπορεί επίσης να είναι κακά για το περιβάλλον.

Οι φυτείες σόγιας συμβάλλουν στην αποψίλωση των δασών. Η παραγωγή γάλακτος αμυγδάλου εκπέμπει χαμηλότερα επίπεδα αερίων του θερμοκηπίου και χρησιμοποιεί λιγότερη γη από τη σόγια, αλλά απαιτεί περισσότερο νερό, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις. Το γάλα βρώμης έχει σχετικά χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο.