Ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις εκλογές κάνοντας πλύση εγκεφάλου στο κοινό
Διαβάζεται σε 6'
Ο Ντόναλντ Τραμπ χλευάστηκε για το φτωχό του λεξιλόγιο και τις ατελείωτες επαναλήψεις λέξεων στις ομιλίες του. Όλα όμως, έγιναν βάσει σχεδίου.
- 07 Νοεμβρίου 2024 11:29
Με το comeback του στην προεδρία των ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ έγινε ρέκορντμαν, ως ο πρώτος που επανεξελέγη έπειτα από ήττα, τα τελευταία 131 χρόνια.
Παρεμπιπτόντως, έγινε και ο πρώτος Ρεπουμπλικανός πρόεδρος που κερδίζει τη λαϊκή ψήφο εδώ και 20 χρόνια. Kαι όλα αυτά τα κατάφερε με την πιο απλή, πιο υποτιμητική και λιγότερο αναλυτική ρητορική στην ιστορία των προεκλογικών ομιλιών υποψηφίων που έγιναν πρόεδροι των ΗΠΑ.
Οι λόγοι που του έδωσαν τη νίκη αναλύθηκαν ενδελεχώς από τον καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Virginia Tech, Δημήτρη Τσαρούχα.
Σε αυτήν τη γωνιά θα ασχοληθούμε με το πώς (στην ουσία) έκανε πλύση εγκεφάλου σε όποιον τον άκουγε.
Συνοπτικά, κάθε ομιλία του Τραμπ για την προεκλογική του εκστρατεία ήταν από 2.500 έως 5.000 λέξεις.
Στις 2.500 οι λέξεις που ακούγονταν μια φορά ήταν μόλις οι 452 (2.048 επαναλαμβάνονταν διαρκώς).
Στις 5.000 λέξεις ήταν 905 (οι 4.095 «έπαιζαν» σε λούπα).
Έγινε δηλαδή, ο θρίαμβος της επανάληψης. Η χαμηλή ποικιλομορφία και η απλότητα όσων έλεγε προφανώς και δεν ήταν κάτι τυχαίο. Υπήρχε συγκεκριμένος στόχος που επιτεύχθηκε.
ΠΟΙΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕ ΤΗ «ΜΕΘΟΔΟ ΤΡΑΜΠ»
Εργασία που έκανε το UCLA σύγκρινε 99 ομιλίες του Τραμπ σε πολιτικές συγκεντρώσεις και μαζικές συναντήσεις, από τον Απρίλιο του 2015 έως τον Ιούνιο του 2024 με εκείνες παλιών και σημερινών πολιτικών, αλλά και δικτατόρων εκτός των ΗΠΑ.
Έγινε και σύγκριση των ομιλιών του με λεξικά πολιτικής ρητορικής που κατηγοριοποιούν τις λέξεις, βάσει της χρήσης του σε δείγματα κειμένων -όπως ομιλίες υπουργών οικονομίας για τον προϋπολογισμό και τα τα καταληκτικά επιχειρήματα των εισαγγελέων σε εγκλήματα πολέμου.
Τέλος, αναλύθηκε και η συνέπεια στην απλότητα και την επανάληψη.
Ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ λοιπόν, χρησιμοποίησε τις λιγότερες μοναδικές λέξεις σε σύγκριση με άλλους υποψηφίους.
Ήταν 1.811 ανά 10.000. Στην προεκλογική εκστρατεία του 2020 ήταν 1.842.
Για να καταλάβετε τη διαφορά του από τις ομιλίες άλλων πολιτικών, ένας με πλούσιο λεξιλόγιο χρησιμοποιεί τουλάχιστον 2.500 μοναδικές λέξεις, ανά 10.000. Οι 7.500 επαναλαμβάνονταν διαρκώς.
Ο σχετικά χαμηλός αριθμός του Τραμπ «υποδηλώνει υψηλό επίπεδο επανάληψης, ένα απλούστερο και πιο επαναλαμβανόμενο στιλ γλώσσας, ώστε το αφήγημα που επαναλαμβάνεται να ενισχυθεί και να γίνει αξέχαστο. Η απλή γλώσσα γίνεται πιο προσιτή και επιδραστική κι έτσι είναι πιο εύκολο για το ευρύ κοινό να κατανοήσει και να θυμηθεί όσα ακούει».
Εν τω μεταξύ, η έρευνα ενημέρωσε πως με την πάροδο των χρόνων, ο Τραμπ κάνει συνεχώς και πιο βίαιο το λεξιλόγιό του.
«Στις πιο πρόσφατες συγκεντρώσεις του το 2023 και το 2024 χρησιμοποίησε την πιο βίαιη γλώσσα της πολιτικής του καριέρας. Οι ομιλίες του ήταν οριακά λιγότερο βίαιες -κατά μέσο όρο- από εκείνες του Κουβανού δικτάτορα Φιντέλ Κάστρο».
Ένα άλλο εύρημα της εργασίας αποκάλυψε πως όσο αύξανε ο Τραμπ τη χρήση βίαιης γλώσσας, μείωνε τις αναφορές στην οικονομία και τις δημόσιες υπηρεσίες -όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη.
ΠΩΣ ΜΠΑΙΝΕΙ Ο ΤΡΑΜΠ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΟΣΩΝ ΤOΝ ΑΚΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ
Ο Τραμπ αποδείχθηκε εξαιρετικός σε κάτι για τον οποίον τον χλεύασαν, αλλά ξεκάθαρα δεν έγινε κατά λάθος.
Η γλώσσα που χρησιμοποίησε ήταν απλή (και άρα κατανοητή από όλους) και παράλληλα εμπρηστική και αυταρχική. Η συχνή επανάληψη βίαιων και επιθετικών όρων υπερτόνιζαν τις απειλές και εστίασαν την προσοχή του κοινού στα θέματα που ήθελε εκείνος γιατί βόλευαν -πχ μετανάστευση και «βαθύ κράτος».
Το σύστημα που χρησιμοποιούσε ανέκαθεν, αλλά τώρα το ‘τερμάτισε’ λέγεται «weaponization of words». Δηλαδή, μετατρέπει τις λέξεις σε όπλα.
Στη λίστα των πολιτικών ηγετών που διακρίνονται στο «weaponization of words» ανήκουν οι Ούγκο Τσάβες (Βενεζουέλα), Μπόρις Τζόνσον (επί εποχής Brexit της Μεγάλης Βρετανίας), Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Τουρκία), Ζαΐρ Μπολσονάρου (Βραζιλία), Ροντρίγκο Ντουτέρτε (Φιλιππίνες) και Σι Τζινπίνγκ (Κίνα).
«Η μέθοδος αυτή έχει φανεί (μέσω ερευνών) να έχει σειρά επιπτώσεων στους ακροατές με επιθετική προσωπικότητα -από την παρακίνηση των υποκειμένων να ψηφίσουν και την αύξηση της υποστήριξης για πολιτική βία, μεταξύ ατόμων με επιθετική προσωπικότητα».
Ερευνητές είχαν ήδη τεκμηριώσει αυξήσεις στα εγκλήματα μίσους μετά τις συγκεντρώσεις και τα tweet της εκστρατείας του Τραμπ. Πρότειναν ότι ο Πλανητάρχης χρησιμοποίησε βίαιη γλώσσα για να σκορπίσει φόβο και άγχος, τροφοδοτώντας τη ζήτηση για έναν ισχυρό ηγέτη που μπορεί να αμυνθεί έναντι επικίνδυνων απειλών!
Το «weaponization of words» αναφέρεται στην σκόπιμη χρήση της γλώσσας για χειραγώγηση, επιρροή ή βλάβη σε άλλους. Επηρεάζει αντιλήψεις και κάνει σύνθετα ακραία ζητήματα να φαίνονται απλά, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε εχθρότητα και παρεξηγήσεις.
Συχνά ενσταλάζει φόβο, θυμό ή διχασμό. Η στρατηγική υπερβαίνει την απλή πειστική γλώσσα και μετατρέπει τις λέξεις σε εργαλεία για τη δημιουργία ψυχολογικού ή κοινωνικού αντίκτυπου, συχνά μέσω τακτικών όπως είναι η διακίνηση φόβου, η επισήμανση και η δυσφήμιση των αντιπάλων.
Επιλέγοντας συναισθηματικά φορτισμένους, πολωτικούς όρους, οι πολιτικοί, τα media και κοινωνικά πλαίσια μπορούν να οπλίσουν τη γλώσσα για να εντείνουν τις συγκρούσεις, να στιγματίσουν ομάδες ή να επηρεάσουν την κοινή γνώμη, με τρόπους που παρακάμπτουν τη λογική συλλογιστική και στοχεύουν άμεσα τα συναισθήματα.
Για παράδειγμα, όροι όπως «εισβολή» ή «πλημμύρα» μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν τη μετανάστευση, ώστε να προκαλέσουν εικόνα απειλής -μολονότι η πραγματική κατάσταση μπορεί να είναι πολύ λιγότερο δραματική.
Η χρήση επαναλαμβανόμενης και συναισθηματικά φορτισμένης γλώσσας, ειδικά γύρω από θέματα όπως το «έγκλημα», η «μετανάστευση» και οι «ελίτ», έχει επίσης, τραβήξει την προσοχή για τον αντίκτυπό της στις αντιλήψεις και τα συναισθήματα του κοινού.
Όροι όπως «fake news» (φράση που ο Τραμπ χρησιμοποίησε περισσότερες από 2.000 φορές στην καμπάνια του) μπορούν να ‘κλέψουν’ την εγκυρότητα πηγών πληροφόρησης και να ενισχύσουν τη δυσπιστία και πόλωση του κοινού.
Ο reverse λαϊκισμός
Όπως διαβάσατε ήδη διαπιστώθηκε πως η βιαιότητα του λεξιλογίου του έφτασε στο πικ της σε αυτήν την προεκλογική εκστρατεία, στο πλαίσιο της οποίας επιδόθηκε και σε μορφή αρνητικού λαϊκισμού. Ή πιο σωστά, εξέλιξε και αυτήν τη μέθοδο που πρωτοεφάρμοσε το 2020.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση της αντωνυμίας «αυτοί» και η αύξηση χρήσης των υποτιμητικών όρων για τις ελίτ.
Όπως σημείωσαν οι συγγραφείς της εργασίας «ο παραδοσιακός λαϊκισμός στον οποίον επιδιδόταν ο Τραμπ έως το 2016, χρησιμοποιεί συχνά τη γλώσσα «εμείς» εναντίον «αυτών». Εξισορροπεί την αντίθεση με τις ελίτ με μια πιο περιεκτική ρητορική για τον «λαό» -λέξη που χρησιμοποιείται πολύ τακτικά.
Ο Τραμπ αναφέρθηκε στον «λαό» λιγότερο συχνά από οποιονδήποτε άλλο πρόσφατο υποψήφιο πρόεδρο μεγάλου κόμματος. Χρησιμοποίησε το «εμείς» με έναν μέσο ρυθμό και έγινε γνωστός για τις συχνές του αναφορές σε «αυτούς», που στοχοποιεί ομάδες όπως οι μετανάστες και η αντιδημοφιλής ελίτ -πχ «το διεφθαρμένο παγκοσμιοποιημένο κατεστημένο».
