Arbovirus Project: Μια μικρή αλλαγή που έσωσε ζωές από τα μολυσμένα κουνούπια

Ο ουρανός πάνω από το El Manchén είναι μπλε όπως πάντα. Αυτό το προάστιο της πρωτεύουσας της Ονδούρας, της Tegucigalpa, εξακολουθεί να σφύζει από κόσμο που συνωστίζεται να πάει στη δουλειά του και αυτοκίνητα που κορνάρουν στην πυκνή κυκλοφορία. Με γυμνό μάτι, αυτή η πυκνοκατοικημένη περιοχή μοιάζει όπως ήταν πριν από ένα χρόνο. Αλλά μια ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εργάζεται σκληρά για να κάνει μια μικρή αλλαγή που θα μπορούσε να σώσει ζωές.

Μια πρόσφατη δοκιμή διαπίστωσε ότι οκτώ στα 10 κουνούπια που πιάστηκαν στο El Manchén φέρουν το Wolbachia, ένα αβλαβές βακτήριο που βρίσκεται σε πάνω από το 50% των εντόμων. Πριν από ένα χρόνο, σχεδόν κανένα από τα τοπικά κουνούπια δεν το έφερε.

Αυτό έχει σημασία επειδή το Wolbachia μειώνει δραματικά την πιθανότητα τα κουνούπια να μεταδώσουν ασθένειες όπως ο δάγκειος πυρετός, μια δυνητικά θανατηφόρα ασθένεια που προσβάλλει περίπου 100-400 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως κάθε χρόνο.

Η ομάδα του Προγράμματος Πρόληψης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα απελευθέρωσε πάνω από 8 εκατομμύρια κουνούπια που μολύνθηκαν σκόπιμα με τα βακτήρια στο El Manchén πέρυσι. Η ελπίδα τους ήταν ότι τα κουνούπια θα ευδοκιμούσαν, θα αναπαράγονταν και θα μετέδιδαν το Wolbachia από γενιά σε γενιά, μειώνοντας ριζικά το ποσοστό του δάγκειου πυρετού στην περιοχή.

«Καθώς συνεχίζαμε να απελευθερώνουμε κουνούπια, αυτό σήμαινε ότι υπήρχαν όλο και περισσότερα από αυτά στην περιοχή, γεγονός που προκαλούσε δυσφορία στις τοπικές κοινότητες», λέει ο Edgard Boquín, συντονιστής του προγράμματος. «Ταυτόχρονα, ξέσπασε άλλη μια επιδημία δάγκειου πυρετού στην πρωτεύουσα. Αυτό έκανε πιο δύσκολη την προσέγγιση των ανθρώπων για τον δάγκειο πυρετό. Όμως, εμπλέκοντάς τους άμεσα στις δραστηριότητες, μπορέσαμε να κάνουμε τα πάντα όπως είχε προγραμματιστεί».

«Συνεργαζόμαστε με τις τοπικές κοινότητες, τις υγειονομικές αρχές της Ονδούρας, το Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Ονδούρας και το Παγκόσμιο Πρόγραμμα για τα Κουνούπια. Ήταν μια πραγματική ομαδική προσπάθεια», λέει ο Boquín. «Είναι η πρώτη φορά που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Κουνουπιών συνεργάζονται για την πρόληψη των αρμποϊών όπως ο δάγκειος πυρετός. Η δύναμή μας στη συμμετοχή της κοινότητας και η τεχνική τους εμπειρογνωμοσύνη αλληλοσυμπληρώθηκαν για να γίνει αυτό πραγματικότητα».

Λοιπόν, έχει δουλέψει;

Το El Manchén είχε προηγουμένως ένα από τα υψηλότερα ποσοστά δάγκειου πυρετού στην πόλη. Ωστόσο, το τελευταίο έτος υπήρξαν λιγότερα κρούσματα από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια και χαμηλότερα ποσοστά σε σύγκριση με άλλες περιοχές της πόλης.

«Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να ισχυριστούμε ότι έχουμε νικήσει», λέει ο Boquín επιφυλακτικά. «Εξετάσαμε 294 κουνούπια τον Σεπτέμβριο και ήμασταν πραγματικά ικανοποιημένοι που το 85,7% ήταν φορείς του Wolbachia. Ωστόσο, πρόκειται για προκαταρκτικά αποτελέσματα. Το πρώτο τρίμηνο του 2025 θα πραγματοποιηθούν οριστικές δοκιμές που θα μας πουν σε ποιο βαθμό αυτή η στρατηγική έχει εξυπηρετήσει τη μείωση των επιπτώσεων του δάγκειου πυρετού στο El Manchén».

Αν και είναι προσεκτικός στο να μην δείξει υπερβολικό ενθουσιασμό πολύ σύντομα, ο Boquín είναι αισιόδοξος.

«Αν συνεχίσουμε αυτή την πορεία, η μέθοδος Wolbachia θα αποτελέσει ένα θετικό εργαλείο για τη μείωση του δάγκειου πυρετού στη χώρα», λέει ο Boquín. «Για μεγάλο χρονικό διάστημα, βλέπαμε πώς οι άνθρωποι υπέφεραν από τον δάγκειο πυρετό, αλλά τώρα ακούμε θετικές ιστορίες από την κοινότητα ότι κάτι αλλάζει μετά την απελευθέρωση του Wolbachia- αυτό δίνει ελπίδα στους ανθρώπους που έχουν βιώσει τον δάγκειο πυρετό ή έχουν δει κάποιον κοντινό τους άνθρωπο να αρρωσταίνει.»