ΕΙΔΑΜΕ ΤΟΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΣΚΥΦΤΟΥΛΗ- ΚΑΙ ΚΟΙΤΑΞΑΜΕ ΚΑΤΑΜΑΤΑ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ο Επιθεωρητής του Νικολάι Γκόγκολ αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας θεατρικής λογοτεχνίας, που καταφέρνει να παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο, παρότι γράφτηκε το 1836. Με την οξυδερκή του σάτιρα και την αιχμηρή του ματιά, ο Γκόγκολ διακωμωδεί τα φαινόμενα της διαφθοράς, της γραφειοκρατίας και της υποκρισίας που διαχέονται σε κάθε μορφή εξουσίας. Το έργο ξεκινά ως κωμωδία παρεξηγήσεων, όμως κάτω από το χιουμοριστικό του πέπλο κρύβεται μια σφοδρή κριτική στις ανθρώπινες αδυναμίες και στις κοινωνικές δομές.

Στον “Επιθεωρητή“, η ιστορία περιστρέφεται γύρω από την απροσδόκητη άφιξη ενός υποτιθέμενου κυβερνητικού επιθεωρητή σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Οι τοπικοί άρχοντες, γεμάτοι φόβο και πανικό, σπεύδουν να καλύψουν τα κακώς κείμενα της διακυβέρνησής τους, με κωμικοτραγικά αποτελέσματα.

Ο Επιθεωρητής- Η σκηνοθετική προσέγγιση του Γιάννη Κακλέα

Ο Γιάννης Κακλέας έχει μία ιδιαίτερη σχέση με την πολιτική σάτιρα, κάτι που έχει αποτυπωθεί επανειλημμένα στο σκηνοθετικό του έργο. Αυτή τη φορά, επιστρέφει για να φέρει στη σκηνή το εμβληματικό έργο του Νικολάι Γκόγκολ, “Ο Επιθεωρητής“, σε μια ανατρεπτική σύγχρονη εκδοχή. Έτσι μετά τον “Τυχαίο Θάνατο ενός Αναρχικού” του Ντάριο Φο επιστρέφει με το κλασικό αυτό αριστούργημα υπενθυμίζοντάς μας ότι οι παθογένειες της εξουσίας δεν έχουν αλλάξει στο πέρασμα των αιώνων. Γιατί, παρά το γεγονός ότι το έργο διαδραματίζεται στη Ρωσία, μέσω της σκηνοθετικής οπτικής του αναδεικνύει τη διαχρονικότητα της σάτιρας του Γκόγκολ, φωτίζοντας τη διαφθορά και την κοινωνική αδικία.

Το έργο μεταφέρεται στο σήμερα και αντικατοπτρίζει τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα με την έλλειψη αξιοκρατίας, τη στρεβλή δικαιοσύνη και τις συνεχείς συγκαλύψεις να “βασιλεύουν”. Η διαπλοκή της εξουσίας με την ανευθυνότητα, οι “αδιάφθοροι” ηγέτες που τελικά αποδεικνύονται ανεπαρκείς και οι θεσμοί που αποκαλύπτονται κενόδοξοι και αναποτελεσματικοί, εξακολουθούν να συνθέτουν το τοπίο της δημόσιας ζωής μας.

Μέσα σε ένα πολύχρωμο σκηνικό, οι ήρωες του Γκόγκολ μοιάζουν με ένα γκροτέσκο γαϊτανάκι που αρχικά παραπέμπει κωμωδία παρεξηγήσεων, αλλά σταδιακά μετατρέπεται σε μια αιχμηρή κοινωνική σάτιρα.
Το έργο, παρόλο που ξεγελά με το ανάλαφρο ύφος του και τον δαιμόνιο ρυθμό του, ξεσκεπάζει τα διαχρονικά προβλήματα της εξουσίας και της διαφθοράς. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ο Γκόγκολ χαρακτηρίζει το έργο αυτό σαν “μια κωμωδία πιο αστεία και από τον διάβολο”. Πάνω σε αυτό “πατά” ο Κακλέας και βάζει μεγεθυντικό φακό στους ήρωες παρουσιάζοντας τα πάντα στην υπερβολή τους. Ο διαβολικός επιθεωρητής του γυρνάει ανάποδα τον κόσμο της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς.

Στην ανατρεπτική αυτή σκηνοθετική του προσέγγιση, ο Γιάννης Κακλέας επιλέγει να αλλάξει το φινάλε του έργου, δίνοντας του μια ιδιαίτερη απειλητική διάσταση. Ο Έπαρχος βγάζει έναν λόγο, ο οποίος έρχεται να σφραγίσει με τον πιο σαρκαστικό τρόπο το μήνυμα του έργου. Μέσα από τα λόγια του, γίνεται ξεκάθαρο πως το σύστημα, με τη διαφθορά και την υποκρισία του, παραμένει ακλόνητο και αμετακίνητο.

Ο Επιθεωρητής- Οι ερμηνείες

Ο Θοδωρής Σκυφτούλης αναδεικνύεται σε πραγματικό “όπλο” στα χέρια του Κακλέα, στον ρόλο του Χλεστιακώφ – ενός τυχοδιώκτη που περιφέρεται από πόλη σε πόλη, αφήνοντας πίσω του χάος. Με την παραμικρή του κίνηση δημιουργεί μια δίνη που αποκαλύπτει το σαθρό και διεφθαρμένο σύστημα γύρω του. Ένα απλό άγγιγμα αυτού του ευκαιριακού περιπλανώμενου ξεσκεπάζει την αβυσσαλέα διαφθορά, τον παραλογισμό και το σκοτάδι που κρύβεται στη γραφειοκρατία.

Σαρωτικός, προσάρμοσε τη χειμαρρώδη προσωπικότητά του στον ρόλο του δήθεν Επιθεωρητή και μαγνήτισε το βλέμμα μας από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε στη σκηνή. Ο τρόπος που απέδωσε τον ρόλο ήταν εμποτισμένος με μια ένταση που παρέσυρε ολόκληρη την παράσταση στον δικό του ρυθμό.

Η ερμηνεία του συνδύαζε το κωμικό στοιχείο με την αιχμηρή σάτιρα, ενώ κάθε του κίνηση και έκφραση προσέδιδε μια ιδιαίτερη πνοή στην παράσταση.

Στο πλάι του ο πιστός φίλος του, ο Οσίπ, που ερμηνεύει μοναδικά ο Άρης Κακλέας. Ο νεαρός ηθοποιός έδωσε μια ιδιαίτερα ζωντανή και απολαυστική ερμηνεία και με εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ και αμεσότητα, κατάφερε να προσδώσει στον ρόλο έναν ανθρώπινο και κωμικό χαρακτήρα.

Οι υπόλοιποι χαρακτήρες, σαν μια συμμορία που ελέγχει τα πάντα – από τη δημόσια υγεία μέχρι τα σχολεία και τα ιδρύματα – απογυμνώνονται μπροστά του, φανερώνοντας το πραγματικό τους πρόσωπο όταν τον λαθεμένα ταυτίζουν με έναν αυστηρό επιθεωρητή από την πρωτεύουσα.
Πρώτος στη λίστα είναι ο Έπαρχος που υποδύεται ο Στέλιος Μάινας, ο οποίος υποτίθεται ότι επιβλέπει τους θεσμούς που θα έπρεπε να λειτουργούν εύρυθμα. Αντί αυτού, αποδεικνύεται ένας διεφθαρμένος χαρακτήρας που ενδιαφέρεται μόνο για μίζες και τη συγκέντρωση εξουσίας. Πειστική η ερμηνεία του, ιδιαίτερα στο ανατρεπτικό τέλος- έκπληξη που αποπνέει μία προφητική δυστοπικότητα για το μέλλον.

Οι Αλέξανδρος Ζουριδάκης, Δημήτρης Διακοσάββας, Στράτος Λύκος, Παναγιώτης Παπαϊωάννου, Γιάννης Λατουσάκης, Νίκος Κωνσταντόπουλος και Αργύρης Λάμπρου ως κρατικοί λειτουργοί αποδομούνται, αποκαλύπτοντας τη σαθρότητα και ανεπάρκειά τους.
Η Άνδρη Θεοδότου στον ρόλο της συζύγου του Επάρχου και η Φραγκίστη Μουστάκη στον ρόλο της κόρης του είναι καλές. “Θαμπές” οι παρουσίες της Μάιρας Γραβάνη και της Φαίης Φραγκαλιώτη που υποδύονται τις φίλες της κόρης.

Έξυπνα και λειτουργικά τα πολύχρωμα σκηνικά και τα κοστούμια της Ηλένιας Δουλαδίρη, ενώ οι μουσικές επιλογές του Βάιου Πράπα για άλλη μία φορά – όπως ακριβώς και στον “Αναρχικό”- παίζουν ρόλο συμπρωταγωνιστικό στο εγχείρημα αυτό.

Συμπέρασμα

Ο Γιάννης Κακλέας “πατά” πάνω στο κείμενο του Γκόγκολ και στήνει με ξεχωριστή οξυδέρκεια και τόλμη μία παράσταση που μέσα στην υπερβολή της σατιρίζει την ανθρώπινη ματαιοδοξία, τη διαφθορά και την ανικανότητα της εξουσίας.

Αυτός ο “Επιθεωρητής” μας προκαλεί να κοιτάξουμε κατάματα τη σύγχρονη πραγματικότητα, να αναλογιστούμε τις δικές μας ευθύνες και να συνειδητοποιήσουμε ότι, παρά τις αλλαγές των εποχών, το σύστημα εξακολουθεί να μας κρατά δέσμιους.