Τουρισμός Αξίας: Η στρατηγική για την επόμενη μέρα της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας

Στο πλαίσιο της δυναμικής αναζήτησης μιας σύγχρονης στρατηγικής για τον ελληνικό τουρισμό, το Τμήμα Τουριστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς πραγματοποίησε ένα σημαντικό συνέδριο με τίτλο «Τουρισμός Αξίας για την Επόμενη Μέρα». Η εκδήλωση σηματοδότησε ένα βήμα προς την κατεύθυνση μιας νέας εποχής για τον ελληνικό τουρισμό, όπου η έννοια της αξίας και της ποιότητας αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστικό ρόλο.

Το Τμήμα Τουριστικών Σπουδών, το οποίο λειτουργεί από το 2017 και ήδη διακρίνεται για την υψηλή του θέση στις προτιμήσεις των φοιτητών, αποτελεί μια εκπαιδευτική κοιτίδα για την ανάπτυξη και εδραίωση του τουρισμού σε Ελλάδα και εξωτερικό. Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, πρωτοπόρο στην τουριστική εκπαίδευση με το πρώτο μεταπτυχιακό πρόγραμμα τουρισμού στη χώρα από το 1999, ανέδειξε μέσα από το συνέδριο το όραμά του να καταστεί καταλύτης για την ανώτατη τουριστική εκπαίδευση στην Ελλάδα και διεθνώς.

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου, κ. Μιχάλης Σφακιανάκης, άνοιξε την εκδήλωση τονίζοντας την ανάγκη για μια στρατηγική που θα αναδείξει τον «τουρισμό αξίας» ως την κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη του κλάδου και τη βελτίωση της εθνικής οικονομίας. «Η Ελλάδα δεν χρειάζεται απλώς περισσότερους επισκέπτες, αλλά επισκέπτες που θα αφήνουν ουσιαστικά οφέλη στη χώρα», σημείωσε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για τουρισμό που προσφέρει ποιοτικές εμπειρίες, επιφέρει οικονομικά οφέλη, και σέβεται το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία.

Η κα Βασιλική Κουτσούκου, Γενική Γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης, αναφέρθηκε στις πολυδιάστατες προκλήσεις και ευκαιρίες που παρουσιάζονται στον σύγχρονο τουρισμό, τονίζοντας τη σημασία της προσαρμογής στις νέες απαιτήσεις. Η αειφορία, η ποιότητα και ο σεβασμός στη φύση και τον πολιτισμό αποτελούν τις θεμέλιες αρχές της τουριστικής ανάπτυξης που προωθεί το Υπουργείο Τουρισμού, καθώς και οι παρεμβάσεις που υποστηρίζουν την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

Ο Κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών, Επιχειρηματικών και Διεθνών Σπουδών, καθηγητής Νικόλαος Γεωργόπουλος, αναφέρθηκε στη σημασία του «τουρισμού αξίας» ως ένα νέο μοντέλο που υπερβαίνει την απλή αριθμητική αύξηση των αφίξεων και εστιάζει στην προσφορά αυθεντικών εμπειριών και αξιών στους επισκέπτες, ενισχύοντας παράλληλα την κοινωνική και οικονομική ευημερία της χώρας. Ο τουρισμός, όπως τόνισε, μπορεί να αποτελέσει έναν πυλώνα ανάπτυξης, αρκεί να βασίζεται σε σταθερές αξίες και να ενσωματώνει τη βιωσιμότητα και τον σεβασμό στον πολιτισμό και το περιβάλλον.

Το συνέδριο ολοκληρώθηκε με τις ομιλίες διακεκριμένων εκπροσώπων του τουριστικού κλάδου, που εστίασαν σε σημαντικές θεματικές ενότητες όπως η διαχείριση προορισμών και κρίσεων, η ανάπτυξη – εμπλουτισμός της τουριστικής εμπειρίας, το ειδικό Χωροτακτικό τουρισμού και η φέρουσα ικανότητα, οι επενδύσεις και η χρηματοδότηση. Οι συζητήσεις ανέδειξαν την ανάγκη για συντονισμένες ενέργειες και διαρκή εκπαίδευση, με στόχο έναν τουρισμό που θα υπηρετεί με συνέπεια τη χώρα και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.

Με το βλέμμα στην επόμενη μέρα, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς έθεσε τις βάσεις για την αναμόρφωση της τουριστικής βιομηχανίας και την καθιέρωση της Ελλάδας ως προτύπου για τον ποιοτικό, βιώσιμο τουρισμό διεθνώς.

Στο επίκεντρο η διαχείριση προορισμών και κρίσεων

Η πρώτη θεματική ενότητα του συνεδρίου, με θέμα τη “Διαχείριση Προορισμών και Κρίσεις,” εστίασε σε έναν από τους πιο κρίσιμους τομείς του σύγχρονου τουρισμού: την ανθεκτικότητα και την ευελιξία των τουριστικών προορισμών απέναντι σε προκλήσεις και κρίσεις. Με συντονιστή τον Καθηγητή Άγγελο Κότιο, Πρόεδρο του Τμήματος Τουριστικών Σπουδών, το πάνελ φιλοξένησε σημαντικές προσωπικότητες από τον κλάδο, οι οποίοι μοιράστηκαν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους. Ο κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, Πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και της HOTREC, ανέδειξε τον ρόλο της ξενοδοχειακής βιομηχανίας στη διαχείριση κρίσεων, ενώ ο κ. Άρης Ίκκος, Επιστημονικός Διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ, προσέφερε πολύτιμες αναλύσεις πάνω στις στρατηγικές προσαρμογής και καινοτομίας στον τουρισμό. Ο κ. Μιχάλης Κουβελιώτης, αναπληρωτής CEO της AEGEAN AIRLINES, ανέπτυξε την προσέγγιση του αεροπορικού κλάδου σε περιόδους κρίσης, και ο Καθηγητής Μιχαήλ Σφακιανάκης, Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πειραιώς, πρόσθεσε ακαδημαϊκές προοπτικές στη στρατηγική διαχείρισης προορισμών. Η ενότητα παρείχε πολύτιμες γνώσεις και πρακτικές για την επιτυχή διαχείριση κρίσεων στον τουριστικό τομέα και την ενίσχυση της βιωσιμότητας των προορισμών.

Άγγελος Κότιος: Η κλιματική αλλαγή είναι μια τεράστια πρόκληση

Ο Καθηγητής Άγγελος Κότιος ανέλυσε τη σημασία της διαχείρισης προορισμών εν μέσω αυξανόμενων προκλήσεων για τον τουριστικό κλάδο. Αναφέρθηκε στις πιέσεις που δημιουργούν η κλιματική αλλαγή και οι κρίσεις, όπως οι οικονομικές δυσχέρειες, οι πανδημίες, και οι πολιτικές συγκρούσεις, οι οποίες διαταράσσουν τον τουρισμό και απειλούν την οικονομική σταθερότητα των τουριστικών περιοχών. Τόνισε ότι οι αυξημένες θερμοκρασίες, οι φυσικές καταστροφές, και η έλλειψη χιονιού σε χειμερινούς προορισμούς, προκαλούν αλλαγές στις ταξιδιωτικές συνήθειες και επηρεάζουν τον κύκλο τουριστικής ζήτησης, ιδιαίτερα στη Μεσόγειο. Η βιωσιμότητα των προορισμών απαιτεί ολοκληρωμένη προσέγγιση με δράσεις για ενίσχυση της ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για επενδύσεις σε υποδομές και μέτρα στήριξης των τοπικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, υπογράμμισε την ανάγκη για εστίαση στην ποιότητα υπηρεσιών, την ανάδειξη πολιτιστικών εμπειριών και την προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις των ταξιδιωτών.

M. Κουβελιώτης: Επενδύσεις σε ανθρώπινους πόρους

Ο κ. Μιχάλης Κουβελιώτης, Αναπληρωτής CEO της AEGEAN AIRLINES, στην εισήγησή του στο συνέδριο, ανέλυσε τις σημαντικές προκλήσεις και τις στρατηγικές που ακολουθεί η αεροπορική εταιρεία για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της, ειδικά μετά την πανδημία και τις συνεχιζόμενες κρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Σχολιάζοντας τη δύναμη του κλάδου των μεταφορών και του τουρισμού απέναντι σε γεωπολιτικές, οικονομικές και κλιματικές προκλήσεις, τόνισε την ανάγκη για συνεχείς επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό, τεχνολογίες και υποδομές, ώστε να διασφαλιστεί η ευελιξία και η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων στον κλάδο. «Η AEGEAN, παρά την απογοητευτική πτώση της επιβατικής κίνησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, κατάφερε να ανακάμψει γρήγορα, και πλέον αναπτύσσει νέες υπηρεσίες και συνεργασίες, όπως το κέντρο προσομοιωτών και τη νέα τεχνική βάση, ενισχύοντας τη θέση της στον τομέα της αεροπορικής συντήρησης».

Ο κ. Κουβελιώτης αναφέρθηκε και στις προκλήσεις της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συνεργασίας με τοπικούς φορείς και της ανάπτυξης στρατηγικών μάρκετινγκ που προωθούν τον τουρισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. «Εστιάζοντας στην ενίσχυση της χωρητικότητας και της ετήσιας προσφοράς πτήσεων, η AEGEAN έχει ήδη αυξήσει τη χωρητικότητα κατά 9%-10% για τους πρώτους τρεις μήνες του 2024, ενώ παράλληλα προωθεί προγράμματα χειμερινού τουρισμού, όπως οι πτήσεις charter στη Ρόδο για ειδικά κοινά», επεσήμανε.

Ο ίδιος, τόνισε πως η AEGEAN διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση ενός ισχυρού brand name για τον ελληνικό τουρισμό, προσφέροντας πτήσεις σε 49 χώρες και 150 προορισμούς. Η συνεχής επέκταση του δικτύου της και η στρατηγική της για την άμβλυνση της εποχικότητας, μέσω της αύξησης της χωρητικότητας και των ειδικών χειμερινών προγραμμάτων, αποτελούν σημαντικά εργαλεία για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ φορέων και την υποστήριξη της ανάπτυξης νέων δρομολογίων.

Η βιωσιμότητα του ελληνικού τουρισμού, σύμφωνα με τον κ. Κουβελιώτη, απαιτεί επενδύσεις στις υποδομές, τόσο για τους τουρίστες όσο και για τους μόνιμους κατοίκους, και μια στρατηγική που να επικεντρώνεται στην ανθεκτικότητα των οργανισμών και την ικανότητα γρήγορης προσαρμογής στις συνεχείς μεταβολές.
Μιχαήλ Σφακιανάκης: Να αξιοποιηθεί ο ελληνικός πολιτισμός

Ο Καθηγητής Μιχαήλ Σφακιανάκης, Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πειραιώς, κατά την εισήγησή του στο συνέδριο, έθεσε υπό συζήτηση τις μεγάλες προκλήσεις και ευκαιρίες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στον τομέα της τουριστικής ανάπτυξης, με επίκεντρο την κλιματική αλλαγή και τη δημιουργία εμπειριών. Ο καθηγητής παρουσίασε το ιστορικό του στην ανάπτυξη του «Παρατηρητηρίου Τουρισμού» και την ανάγκη συλλογής ακριβών δεδομένων για τη χάραξη στρατηγικών που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες συνθήκες.
Αναφερόμενος στις προοπτικές βιωσιμότητας, ο Σφακιανάκης τόνισε την επιτακτική ανάγκη να ενσωματωθούν κλιματικά δεδομένα, όπως στοιχεία για τη θερμοκρασία, την ηλιοφάνεια και την υγρασία, στις τουριστικές στρατηγικές. Η κλιματική κρίση, κατά τον ίδιο, θα έχει καταλυτικό αντίκτυπο στην τουριστική εικόνα της Ελλάδας, με θερμοκρασίες που πιθανόν θα προσεγγίσουν τους 50°C τις προσεχείς δεκαετίες. Σημείωσε, μάλιστα, ότι η έλλειψη προληπτικών μέτρων μπορεί να πλήξει τη φήμη και τη βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος της χώρας.

Σε άλλο σημείο της εισήγησής του, ο καθηγητής αναφέρθηκε στη δυναμική του ελληνικού τουρισμού, επισημαίνοντας την αξιοποίηση του ελληνικού πολιτισμού και της μυθολογίας ως μοχλού για την προσφορά αυθεντικών εμπειριών στους τουρίστες. Στο πλαίσιο αυτό, περιέγραψε την ιδέα δημιουργίας θεματικών πάρκων που θα αναδεικνύουν το κάθε νησί και την κάθε τοπική κοινωνία σε προορισμό εμπειρίας, με μύθο και ιστορία.

Ολοκληρώνοντας, ο καθηγητής τόνισε τη σημασία διαχείρισης τουριστικών προορισμών και της αποσυμφόρησης από τον υπερτουρισμό. Η ολιστική προσέγγιση, όπως σημείωσε, αποτελεί κρίσιμη συνιστώσα για τη βιωσιμότητα και τη μακροπρόθεσμη επιτυχία του τουρισμού στην Ελλάδα.

Αλέξανδρος Βασιλικός: Η Ελλάδα να πρωτοστατεί στην υιοθέτηση και εφαρμογή μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος

Ο Αλέξανδρος Βασιλικός, Πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) και Πρόεδρος της HOTREC, στην εισήγηση του στο συνέδριο αναφέρθηκε στις κρίσιμες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τουριστικός κλάδος, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Επικεντρώθηκε στη σημασία της βιωσιμότητας και της αναγκαίας προσαρμογής του τουρισμού στις σύγχρονες περιβαλλοντικές και κοινωνικές απαιτήσεις, ενώ ανέφερε την ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει όλα τα επίπεδα της τουριστικής δραστηριότητας.

Μιλώντας για τη διεθνή συνεργασία, ο κ. Βασιλικός επεσήμανε τη σημασία της παρουσίας των ελληνικών και ευρωπαϊκών φορέων στις Βρυξέλλες, όπου διαμορφώνονται οι πολιτικές που επηρεάζουν τον τουρισμό. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στην κοινή προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός νομοθετικού πλαισίου που θα προωθήσει τη βιωσιμότητα στον τουριστικό τομέα, με την Ελλάδα να πρωτοστατεί στην υιοθέτηση και εφαρμογή μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και την ευημερία της τοπικής κοινωνίας.

Στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας, ο Βασιλικός τόνισε τη σημασία της διαχείρισης φυσικών πόρων, όπως το νερό, αναφέροντας παραδείγματα συνεργασίας με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και το Υπουργείο Τουρισμού για τη θέσπιση βιώσιμων πρακτικών στον τομέα της φιλοξενίας. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι, παρά τη δυσκολία του εγχειρήματος, η χώρα προχωρά στην εφαρμογή πολιτικών που δεν έχουν υιοθετηθεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Αναφερόμενος στις προκλήσεις του μέλλοντος, ο Βασιλικός υπογράμμισε την ανάγκη για έναν επαναστατικό μετασχηματισμό του τουρισμού στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει, σύμφωνα με τον ίδιο, να επικεντρωθεί στο να διαφυλάξει τα μοναδικά πολιτιστικά και φυσικά χαρακτηριστικά της, καθώς αυτά συνιστούν το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα. Αντί να ανταγωνίζεται άλλες αγορές, όπως οι χώρες της Ασίας ή της Μέσης Ανατολής, η Ευρώπη οφείλει να επενδύσει στις αυθεντικές αξίες του πολιτισμού και της φιλοξενίας.
Μια από τις σημαντικές παρατηρήσεις του Βασιλικού ήταν η προστασία των τοπικών προϊόντων και παραδόσεων, οι οποίες πρέπει να ενσωματωθούν στην τουριστική προσφορά, με στόχο να αναδείξουν την αυθεντικότητα του κάθε προορισμού. Αυτός ο σεβασμός στις τοπικές αξίες μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την επιτυχία του τουριστικού κλάδου, και να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά του μακροπρόθεσμα.

Τέλος, ο Βασιλικός ανέφερε τις ανησυχίες του για τις προκλήσεις που θέτουν οι αναδυόμενες αγορές, όπως η Σαουδική Αραβία, η οποία σκοπεύει να προσθέσει πάνω από μισό εκατομμύριο δωμάτια στην επόμενη πενταετία. Παρόλα αυτά, εξέφρασε τη βεβαιότητά του ότι η Ελλάδα, με τη μοναδικότητά της και τις ισχυρές αξίες της, μπορεί να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις και να διατηρήσει την ηγετική της θέση στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. Ο κ. Βασιλικός έκλεισε την εισήγησή του επισημαίνοντας την ανάγκη για συνεργασία σε όλα τα επίπεδα και την προώθηση μιας βιώσιμης και υπεύθυνης τουριστικής ανάπτυξης, με επίκεντρο την επόμενη γενιά και την προστασία του πλανήτη.

Άρης Ίκκος: Η Ελλάδα μπορεί να αυξήσει το μερίδιό της στην παγκόσμια τουριστική αγορά

Στην εισήγησή του στο συνέδριο, ο Άρης Ίκκος, Επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου ΣΕΤΕ (ΙΝΣΕΤΕ), ανέδειξε κρίσιμα θέματα σχετικά με την προετοιμασία και διαχείριση κρίσεων στον τουρισμό, με έμφαση στην καθημερινή πρακτική και την ανάγκη για άμεση αντίδραση. Ο κ. Ίκκος αναφέρθηκε στην ενίσχυση των δομών διαχείρισης κρίσεων, διαχωρίζοντας τις κρίσεις σε περιβαλλοντικές, οικονομικές και υγειονομικές, και τόνισε τη σημασία της αξιολόγησης, της πληροφόρησης και της επικοινωνίας, ιδίως στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, όπου η διάχυση των κρίσεων είναι άμεση.

Επισήμανε ότι ο τουρισμός αποτελεί έναν δυναμικά αναπτυσσόμενο κλάδο, παρά τις κρίσεις που τον πλήττουν κατά καιρούς, όπως η πανδημία του COVID-19 ή τις πυρκαγιές στη Ρόδο. «Αν και οι κρίσεις μπορεί να επηρεάσουν ορισμένες επιχειρήσεις, ο τουρισμός συνεχίζει να αναπτύσσεται με ρυθμό 4% ετησίως από το 1990, με ελάχιστες εξαιρέσεις», είπε. Ο κ. Ίκκος τόνισε ότι το πραγματικό στοίχημα για την Ελλάδα είναι να εκμεταλλευτεί τη στρατηγική της θέση και τις επενδύσεις που έχουν γίνει, ώστε να αξιοποιήσει το μερίδιο της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Η συζήτηση γύρω από τον υπερτουρισμό, ανέφερε, είναι σημαντική, αλλά πρέπει να εστιάσουμε στη διαχείριση των προορισμών και στην αποφυγή της αλλοίωσης του χαρακτήρα τους. Μάλιστα τόνισε ότι υπερτουρισμός στη χώρα μας δεν υπάρχει. Ο τουρισμός στην Ελλάδα πρέπει να εξελιχθεί σε τουριστική οικονομία, η οποία θα διαφυλάξει τα μοναδικά χαρακτηριστικά της χώρας, όπως την φιλοξενία, τη φιλικότητα και τις φυσικές ομορφιές. Ο κ. Ίκκος έκλεισε την εισήγησή του τονίζοντας την ευκαιρία που έχει η χώρα να αυξήσει το μερίδιό της στην παγκόσμια τουριστική αγορά, χωρίς να θυσιάσει την ποιότητα και την αυθεντικότητα των προορισμών της.