FELIç ANIVERSARI BARçA! ΜΠΑΡΤΣΕΛΟΝΑ ΕΤΩΝ 125

Σαν σήμερα, στις 29 Νοεμβρίου του 1899, μια μικρή ομάδα 12 ανθρώπων ίδρυσε έναν από τους μεγαλύτερους αθλητικούς συλλόγους παγκοσμίως, την FC Barcelona. Σε αυτά τα 125 χρόνια ιστορίας, οι “μπλαουγκράνα” έχτισαν τον δικό τους “μύθο”, πρωταγωνιστώντας σε πολλά σπορ και κατακτώντας ατελείωτους τίτλους και τρόπαια. Ο μεγάλος όμως “σταρ” της Μπάρσα υπήρξε πάντοτε το ποδόσφαιρο. Οι “culés” ανέπτυξαν διαχρονικά μια πολύ ιδιαίτερη σχέση με την ομάδα τους, που πέρα από το στενό αθλητικό πλαίσιο, περιλαμβάνει δεσμούς ιστορικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς.

Σε αυτήν την υπεραιωνόβια πορεία, είναι χιλιάδες τόσο τα πρόσωπα, όσο και οι στιγμές που έγραψαν την ιστορία του καταλανικού συλλόγου. Το Magazine παρουσιάζει σήμερα μερικά από τα πρώτα “κεφάλαια” του μεγάλου “βιβλίου” των “μπλαουγκράνα”, μάλλον άγνωστα στους περισσότερους. Η ίδρυση του συλλόγου, η δημιουργία του εσκούδου, η επιλογή των χρωμάτων, ο πρώτος σκόρερ, το πρώτο clásico και το πρώτο derbi catalán, τα πρώτα γήπεδα, η πρώτη μεγάλη κρίση και τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι “culés” στις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξής τους.

ΤΖΟΥΑΝ ΓΚΑΜΠΕΡ (1877 – 1930)

Ο Ελβετός Χανς Μαξ Γκάμπερ (Τζουάν Γκάμπερ αφότου “πολιτογραφήθηκε” Καταλανός) ίδρυσε δυο ποδοσφαιρικές ομάδες, την FC Zürich (Ζυρίχη) και την FC Barcelona (Μπαρτσελόνα). Από μικρός αφοσιώθηκε στον αθλητισμό, ασχολήθηκε με πολλά σπορ, περισσότερο όμως με το ποδόσφαιρο. Άρχισε την καριέρα του ως ποδηλάτης για να στραφεί λίγο αργότερα στη “στρογγυλή θεά”. Αγωνίστηκε με μεγάλη επιτυχία σαν επιθετικός στις ομάδες της Βασιλείας και της Εξέλσιορ στην Ελβετία. Όταν διαφώνησε με τους διοικούντες της Εξέλσιορ και άφησε την ομάδα, αποφάσισε να ιδρύσει τη Ζυρίχη (1896) και έναν χρόνο αργότερα πήγε στη Λιόν της Γαλλίας όπου έπαιξε ράγκμπι.

Το 1899 έφτασε στη Βαρκελώνη (ως ενδιάμεσο σταθμό πριν τον τελικό του προορισμό στην Αφρική) για να επισκεφθεί τον θείο του, όμως ερωτεύτηκε την πόλη και αποφάσισε να εγκατασταθεί εκεί μόνιμα. Θέλοντας να βοηθήσει την ανάπτυξη του ποδοσφαίρου στην καταλανική πρωτεύουσα, ο ενθουσιώδης και δημιουργικός Γκάμπερ διοργάνωσε αρχικά παιχνίδια στη γειτονιά όπου έμενε, πολύ σύντομα όμως ανέλαβε δράση. Στις 22 Οκτωβρίου του 1899 δημοσίευσε στο αθλητικό περιοδικό “Los deportes” μια αγγελία, στην οποία καλούσε σε συνάντηση όλους τους φιλάθλους που ενδιαφέρονταν για το ποδόσφαιρο.

ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ SOLÉ, C/ MONTJUΪC DEL CARME 5 

Πέντε εβδομάδες μετά τη δημοσίευση της αγγελίας, στις 29 Νοεμβρίου του 1899, στο Γυμναστήριο Σουλέ της οδού Μοντζουΐκ ντελ Κάρμε συναντήθηκαν ο Γκάμπερ και έντεκα ακόμα θιασώτες του ποδοσφαίρου. Αυτοί οι δώδεκα υπέγραψαν λίγη ώρα αργότερα την ιδρυτική πράξη της Foot-Ball Club de Barcelona, όπως ήταν το επίσημο όνομα – στα αγγλικά – της καινούργιας ομάδας. Για την ιστορία, οι παρόντες ήταν οι: Walter Wild (Ελβετός, πρώτος πρόεδρος επειδή ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία), Lluis d’Osso (γραμματέας), Bartomeu Terrades (ταμίας), Hans Gamper (μέλος και αρχηγός της ομάδας), Otto Kunzle, Otto Maier, Enric Ducal, Pere Cabot, Carles Pujol, Josep Llobet, John Parsons και William Parsons.

Την δωδεκάδα αποτελούσαν έξι Ισπανοί (πέντε Καταλανοί και ένας από την Αραγονία), τρεις Ελβετοί, δυο Άγγλοι και ένας Γερμανός. Οι περισσότεροι, εκτός από ιδρυτικά και διοικητικά μέλη, ήταν και παίκτες της ομάδας. Πρώτος και καλύτερος ο ίδιος ο Γκάμπερ που αγωνίστηκε με τη φανέλα της Μπάρσα μέχρι το 1903. Το 1901 μάλιστα σημείωσε τα 49 από τα 88 συνολικά γκολ της ομάδας του. Στην επόμενη συνάντηση, οι δώδεκα υιοθέτησαν ως σήμα της ομάδας το εσκούδο της πόλης της Βαρκελώνης και διάλεξαν ως επίσημα χρώματα του συλλόγου το μπλέ και το γκρενά. Εκεί αποφάσισαν και το ύψος της συνδρομής για τα μέλη: δυο πεσέτες.

ΟΧΙ Ο ΚΟΜΑΜΑΛΑ, ΑΛΛΑ Ο ΦΕΜΕΝΙΑ

Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσης της ομάδας, ο Τζουάν Γκάμπερ θέλησε να ταυτίσει τον σύλλογο με την ίδια τη Βαρκελώνη. Γι’ αυτό και επέλεξε σαν επίσημο σήμα το εσκούδο της πόλης: Ρόμβος σε τέσσερα τέταρτα με τον σταυρό του Sant Jordi και τη σημαία της Καταλονίας, στο πάνω μέρος η μοναρχική κορώνα και μια νυχτερίδα, ενώ τον θυρεό περιέβαλλαν ένα κλαδί δάφνης και ένα κλαδί φοίνικα. Αυτό το εσκούδο χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1910, όταν προκηρύχθηκε ανοιχτός διαγωνισμός ανάμεσα στα μέλη για τη δημιουργία ενός αποκλειστικού σήματος για την Μπαρτσελόνα. Νικητής αναδείχτηκε ο Κάρλες Κομαμάλα, μέλος αλλά και παίκτης της ομάδας, φοιτητής της ιατρικής και ερασιτέχνης σκιτσογράφος.

Ήταν αυτός που παρουσίασε την περίφημη κατσαρόλα, η οποία έκανε έξαλλο τον γραμματέα Lluis d’Osso, αλλά ενθουσίασε τον Γκάμπερ και έτσι γεννήθηκε το εσκούδο που με μικρές μόνο αλλαγές συνεχίζει να φιγουράρει μέχρι σήμερα στο στήθος των “μπλαουγκράνα”. Από το νέο σήμα αφαιρέθηκαν η κορώνα και η νυχτερίδα, παρέμειναν ο σταυρός του Σαν Τζόρντι και η σημαία της Καταλονίας και προστέθηκαν μια μπάλα, τα χρώματα της ομάδας και τα αρχικά FCB. Πρόσφατες έρευνες πάντως, έδειξαν ότι ο νικητής εκείνου του διαγωνισμού, άρα και ο πραγματικός σχεδιαστής του σήματος της Μπάρσα, δεν ήταν ο Κομαμάλα, αλλά ένας άλλος παίκτης της ομάδας, ο Σαντιάγο Φεμενία.

ΜΠΛΑΟΥΓΚΡΑΝΑ, ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ “ΣΥΜΒΟΛΟ”

Επί 125 χρόνια το μπλε και το γκρενά, μπλάου και γκράνα στα καταλανικά, εξ ου και η ονομασία “μπλαουγκράνα” (blau & grana) είναι αναπόσπαστα στοιχεία του καταλανικού συλλόγου. Από το πρώτο παιχνίδι μέχρι και σήμερα τα δυο αυτά χρώματα είναι τα επίσημα της φανέλας. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι το χρώμα στα σορτσάκια, το οποίο στα πρώτα δέκα χρόνια ήταν λευκό, στη συνέχεια μαύρο και από τη δεκαετία του 1920 και μετά μπλε. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για το πως κατέληξε ο ιδρυτικός πυρήνας των δώδεκα σε αυτά τα χρώματα.

Άλλοι μιλούν για τα μολύβια της εποχής που είχαν δυο μύτες, μια μπλε και μια κόκκινη και άλλοι για τη μητέρα των αδελφών Κομαμάλα, που για να ξεχωρίζει τους γιους της στο γήπεδο, έραβε στο μανίκι του ενός μια μπλε λωρίδα και στο μανίκι του άλλου μια κόκκινη. Η εκδοχή όμως που φαίνεται ως η επικρατέστερη είναι πως πολύ απλά ο Γκάμπερ εμπνεύστηκε το μπλε και το γκρενά από την εμφάνιση της Βασιλείας, στην οποία είχε αγωνιστεί ως παίκτης και η φανέλα της οποίας είχε αυτά ακριβώς τα δυο χρώματα.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ & ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΓΚΟΛ

Στο πρώτο παιχνίδι της ιστορίας της, η Μπαρτσελόνα αντιμετώπισε στις 8 Δεκεμβρίου του 1899, εννιά μόλις μέρες μετά την ίδρυσή της, μια μικτή ομάδα αποτελούμενη από Άγγλους κατοίκους της πόλης στο – εξαφανισμένο σήμερα – ποδηλατοδρόμιο της Bonanova. Οι Άγγλοι, ενισχυμένοι για την περίσταση και με τους συμπατριώτες τους παίκτες της Μπαρτσελόνα, επιβλήθηκαν 1-0. Την επόμενη μέρα η τοπική εφημερίδα “La Vanguardia de Cataluña” δημοσίευσε εκτεταμένο ρεπορτάζ της συνάντησης, δίνοντας μεγάλη έμφαση στην ύπαρξη ενός νέου αθλητικού συλλόγου με το όνομα της Βαρκελώνης.

Ο Χανς Γκάμπερ, ιδρυτής της Μπαρτσελόνα, υπήρξε ο σκόρερ του πρώτου γκολ της ιστορίας των “μπλαουγκράνα” στις 24 Δεκεμβρίου του 1899. Ήταν το δεύτερο παιχνίδι της ομάδας και η Μπάρσα νίκησε 3-1 την Καταλά, μεγάλη τοπική αντίπαλο εκείνη την εποχή. Ο Γκάμπερ έχει στην κατοχή του και ένα ρεκόρ το οποίο δεν προβλέπεται να καταρριφθεί ποτέ, αυτό των περισσότερων τερμάτων σε ένα παιχνίδι. Εννιά! Και μάλιστα το πέτυχε τρεις φορές. Το 1901 εναντίον της Franco-Español (13-0) και εναντίον της Ταραγόνα (0-18) και το 1903 απέναντι στην Club X (13-0). Την επίδοση ισοφάρισε το 1935 ο Τζουσέπ Εσκολά στη νίκη της Μπαρτσελόνα επί της Ρεάλ Ουνιόν του Ιρούν με 11-1!

EL DERBI CATALÁN & EL CLÁSICO

Στις 23 Δεκεμβρίου του 1900 η Μπαρτσελόνα αντιμετώπισε για πρώτη φορά την “Sociedad Española de Fútbol”, που αργότερα θα γινόταν η γνωστή μας Espanyol. Εκείνο το παρθενικό τοπικό ντέρμπι, γνωστό μέχρι σήμερα ως derbi catalán, έληξε ισόπαλο χωρίς τέρματα. Το 1902, στο πλαίσιο των εορτασμών για την ενθρόνιση του βασιλιά Αλφόνσο του 13^ου , διοργανώθηκε για πρώτη φορά στη Μαδρίτη ένα τουρνουά, το 1^ο Πρωτάθλημα Ισπανίας, η γνωστή μας σήμερα “Copa del Rey” (το ισπανικό Κύπελλο).

Στις 13 Μαΐου του 1902 η Μπαρτσελόνα αντιμετώπισε για πρώτη φορά τη Ρεάλ Μαδρίτης στον ημιτελικό και τη νίκησε 3-1. Η πρώτη όμως πραγματική ένταση σε ντέρμπι συνέβη το 1916 στους τελικούς της “Copa del Rey”. Στον πρώτο επιβλήθηκαν 2-1 οι “μπλαουγκράνα” και στον δεύτερο 4-1 οι “μερένγκες”. Το τρίτο ματς έληξε ισόπαλο 6-6 με τρία πέναλτι κατά των Καταλανών. Τελικά στην παράταση του τέταρτου παιχνιδιού, η Μπαρτσελόνα αποσύρθηκε, κατηγορώντας τον διαιτητή για μεροληπτική υπέρ της Ρεάλ διαιτησία.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΓΗΠΕΔΟ ΚΑΙ ΟΙ “CULÉS”

 Στα πρώτα χρόνια της ύπαρξής της, η Μπαρτσελόνα άλλαζε τα γήπεδα… σαν τα πουκάμισα. Μετά το ποδηλατοδρόμιο της Bonanova (1899), μεταφέρθηκε στο γήπεδο του ξενοδοχείου Casanovas (1900) για να συνεχίσει σε αυτό της λεωφόρου Huerta (1901), να κάνει ένα πέρασμα από την αλάνα της οδού Montanero (1905) και να καταλήξει το 1909 στο πρώτο ιδιόκτητο γήπεδο του συλλόγου, αυτό της οδού Industria με χωρητικότητα 6.000 θεατών. Με την καινούργια έδρα ήρθε και η πρώτη μεγάλη ανάπτυξη της Μπαρτσελόνα, τόσο κοινωνικά με την αθρόα εγγραφή νέων μελών όσο και αγωνιστικά, με την κατάκτηση διαδοχικών τίτλων στα πρωταθλήματα της Καταλονίας και της Ισπανίας.

Μαζί όμως δημιουργήθηκε και το παρατσούκλι που από τότε ακολουθεί κάθε φίλαθλο της Μπαρτσελόνα, το πασίγνωστο “κουλέ”. Επειδή οι κερκίδες του “Industria” ήταν ανοιχτές από πίσω (στην ουσία επρόκειτο για σκαλωσιές), όσοι περνούσαν από τον δρόμο έξω από το στάδιο, έβλεπαν χιλιάδες οπίσθια στη μόστρα και φώναζαν κοροϊδευτικά προς τους θεατές: “culés, culés” που στα καταλανικά σημαίνει κώλος. Οι φίλοι της Μπαρτσελόνα καθόλου δεν ενοχλήθηκαν από αυτήν την πλάκα και έσπευσαν να την υιοθετήσουν. Σήμερα το “κουλέ” μαζί με το “μπλαουγκράνα” είναι τα δυο παρατσούκλια της ομάδας και των οπαδών της.

Το 1922 η ομάδα άλλαξε σελίδα και μεταφέρθηκε στο στάδιο-όραμα του Τζουάν Γκάμπερ, το ολοκαίνουργιο “Camp de Les Corts”, χωρητικότητας 30.000 θεατών, το οποίο με διαδοχικές επεκτάσεις, έφτασε τις 60.000. Εκεί στεγάστηκε ο σύλλογος μέχρι το 1957 (όταν μεταφέρθηκε πλέον στο “Camp Nou”) και σε αυτό γράφτηκαν χρυσές σελίδες δόξας για το καμάρι της Καταλονίας. Μέσα στο “Les Corts” κατακτήθηκε ο πρώτος τίτλος της Ισπανικής Λίγκας το 1928-29, όταν η Μπαρτσελόνα αριθμούσε πάνω από 15.000 μέλη, νούμερο τεράστιο για εκείνη την εποχή.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΚΡΙΣΗ

Δεν ήταν όμως όλα ρόδινα στα πρώτα χρόνια της ύπαρξης της Μπαρτσελόνα. Ο σύλλογος έφτασε πολύ κοντά στο χείλος του αφανισμού και μόνο το όραμα και το πείσμα του Γκάμπερ καταφέρνουν να τον κρατήσουν στη ζωή. Όλα άρχισαν το 1906 στο Μπιλμπάο, όταν η τοπική Αθλέτικ φιλοδώρησε τους “μπλαουγκράνα” με μια πραγματική πανωλεθρία: 10-1. Ο βασκικός Τύπος εξάντλησε όλη του την ειρωνεία πάνω στην Μπάρσα και η κρίση ξέσπασε γενικευμένη πάνω στο καταλανικό ποδόσφαιρο. Η Εσπανιόλ μάλιστα αποφάσισε την αποχή από κάθε αθλητική δραστηριότητα για τρία χρόνια.

Τα πράγματα ξέφυγαν από κάθε έλεγχο, όταν το 1907 η Μπαρτσελόνα έχασε το πρωτάθλημα της Καταλονίας φέρνοντας ισοπαλία στο κρίσιμο παιχνίδι εναντίον μιας μυστήριας ομάδας που ονομαζόταν “Χ” και η οποία αποτελείτο κυρίως από πρώην παίκτες της Εσπανιόλ. Ο αγωνιστικός χώρος μετατράπηκε σε ρινγκ του μποξ και η αστυνομία επενέβη δυναμικά. Η ομάδα δεν έδειξε σημεία ανάκαμψης και ο αριθμός των μελών έπεσε στους 163. Σα να μην έφταναν όλα αυτά, σε μια τουρνέ στη Γαλλία, οι Καταλανοί αντιμετώπισαν την Μαρσέιγ και υπέκυψαν στο “ξύλο” των αντιπάλων – οι περισσότεροι Γάλλοι παίκτες ήταν μέλη της ομάδας ράγκμπι – με το ταπεινωτικό 9-1.

Τον Δεκέμβριο του 1908 απέμεναν μόνο 38 πιστά μέλη και το τέλος έμοιαζε αναπόφευκτο. Σε μια δραματική συνεδρίαση, ο Γκάμπερ δήλωσε πως αναλάμβανε αυτός την προεδρία και ξεκίνησε έναν μοναχικό αγώνα για τη σωτηρία του δημιουργήματός του. Ο Ελβετός πήγε πόρτα-πόρτα σε όλα τα σπίτια των πρώην μελών και τους έπεισε να τον εμπιστευτούν σε αυτή την προσπάθειά του. Λίγους μήνες μετά, τον Μάρτιο του 1909, εγκαινιάστηκε το πρώτο ιδιόκτητο γήπεδο του συλλόγου (Industria) και οι κόποι του Γκάμπερ φάνηκαν να ανταμείβονται. Δυο χρόνια αργότερα, σε μια άλλη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου με θέμα την αλλαγή του καταστατικού, ο Γκάμπερ φώναξε έξαλλος στους υπόλοιπους: “Λέτε πως αγαπάτε την ομάδα, αλλά στην πραγματικότητα τη σκοτώνετε. Φεύγω!” Η παρέμβαση ενός παλιού μέλους, ηρέμησε τον Ελβετό και εκτόνωσε την κατάσταση.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Το 1925, την εποχή της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα, πριν την έναρξη ενός αγώνα στο Les Corts, οι θεατές αποδοκίμασαν σφυρίζοντας τον ισπανικό εθνικό ύμνο, με αποτέλεσμα να τιμωρηθεί το στάδιο με κλείσιμο έξι μηνών και να αρχίσει μια συστηματική τρομοκρατία στα μέλη του συλλόγου από χαφιέδες και ρουφιάνους του καθεστώτος. Το πρόβλημα του αντικαταλανισμού και οι ωμές παρεμβάσεις στα διοικητικά και αγωνιστικά θέματα της Μπαρτσελόνα από τον Πρίμο ντε Ριβέρα, αλλά και αργότερα, από τον άλλο δικτάτορα, τον Φρανθίσκο Φράνκο, καθώς και οι επιπτώσεις αυτής της αντιμετώπισης των Καταλανών στο θυμικό και τον ψυχισμό των υπόλοιπων Ισπανών, διαμόρφωσαν μια συγκεκριμένη “ταυτότητα” στον καταλανικό σύλλογο, πολύ πιο σύνθετη από το αμιγώς αθλητικό.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, “σφυρηλατήθηκε” ο ρόλος της ομάδας της Μπαρτσελόνα σαν σύμβολο για τους Καταλανούς, όχι μόνο εναντίον της κεντρικής εξουσίας – ειδικά σε δύσκολες εποχές καταπίεσης – αλλά και εναντίον κάθε φασιστικού, αντιδημοκρατικού κατεστημένου. Κάπου εκεί άλλωστε βρίσκεται και η αρχή του σλόγκαν “més que un club” (παραπάνω από ένας σύλλογος), που ακολουθεί σαν κοινωνική δέσμευση την ομάδα που παρά τα εμπόδια και τις δυσκολίες, βρήκε τον δρόμο της και σταθεροποιήθηκε ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις, πρώτα του ισπανικού και αργότερα του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου ποδοσφαίρου.

* Βίντεο: Ο Τζουάν Γκάμπερ και η ίδρυση της Μπαρτσελόνα