Ισοπεδώνοντας την πολιτική ορθότητα στο κέντρο της Αθήνας

Το απόλυτο φαινόμενο της σύγχρονης αντισυμβατικής γαλλικής λογοτεχνίας, ανατρεπτική, προκλητική, παθιασμένη, τρυφερή και απολύτως μη πολιτικά ορθή, η σπουδαία Βιρζινί Ντεπάντ (Virginie Despentes) με τα εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Η καλλιτέχνις που τόλμησε να κάνει βιβλίο και ταινία τον ίδιο της τον βιασμό και η ταινία λογοκρίθηκε στα σινεμά της Γαλλίας, η λογοτέχνις της οποίας ο Όστερμαγιερ επέλεξε να ανεβάσει την πρώτη της νουβέλα την περσινή σεζόν στη Σαουμπίνε, συστήνεται φέτος και στο θεατρικό κοινό της Αθήνας.

Ο Σωτήρης Καραμεσίνης και η Εύα Κοτανίδη μεταφέρουν στη θεατρική σκηνή, για πρώτη φορά παγκοσμίως, το τελευταίο της μπεστ σέλερ “Αγαπητέ μ@λάκα” (Cher Connard / Dear Asshole). Ένα μετα-φεμινιστικό πανκ μυθιστόρημα που γράφεται μόλις το 2022 με αφορμή την έκρηξη του «metoo» και το οποίο, με όχημα το πικρό χιούμορ και όλη τη γοητευτική οργή που χαρακτηρίζουν τη γραφή της Ντεπάντ, αποτελεί έναν ύμνο στη φιλία, τον μόνο δεσμό που μπορεί να κάνει τον άνθρωπο λιγότερο μαλάκα και τη ζωή περισσότερο υποφερτή.

Η παράσταση παρουσιάζεται στο Θέατρο Μικρό Γκλόρια με τον Ορέστη Τζιόβα, την Εύα Κοτανίδη και τη Μυρτώ Γκόνη. Ο φακός της Κικής Παπαδοπούλου “συνέλαβε” του ηθοποιούς λίγο πριν μπουν στο θέατρο και εμείς είχαμε μαζί τους μία πολύ διαφωτιστική για το έργο συζήτηση.

Η γοητεία του… μ@λάκα

Ο Σωτήρης Καραμεσίνης εξηγεί στο NEWS 24/7 τι ήταν αυτό που τον γοήτευσε στο συγκεκριμένο έργο και θέλησε να το διασκευάσει και να το σκηνοθετήσει: Στο «αγαπητέ μαλάκα», η Despentes -εκτός των άλλων- ασχολείται σοβαρά και διεξοδικά με τη λεγόμενη μάχη των δύο φύλων. Αυτή η οντολογική μας αλληλεξάρτηση, η έλξη και η μοιραία αντιπαλότητα που φέρνουν οι διαφορετικές προσδοκίες και προτεραιότητες μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, είναι ένα ζήτημα που απασχολεί και εμένα βαθιά όλη μου την ενήλικη ζωή τουλάχιστον, συνειδητά.

Το εντυπωσιακό είναι πως μια γυναίκα που έχει τους λόγους της, και πολύ σοβαρούς μάλιστα, να στέκεται επιθετικά και με ακραίο λόγο στην αντιπαράθεση των δύο φύλων, και που έχει κάνει σφοδρή κριτική στην πατριαρχία κ.λπ. σε ολόκληρο το συγγραφικό παρελθόν της, βρίσκει εδώ έναν λόγο ψύχραιμο, λογικό, διαλλακτικό, και βάζει ένα «τέλος» θα μπορούσα να πω, στην εχθρότητα που επιβάλλει η επίκαιρη πολιτική «ορθότητα».

Αυτή η ευαίσθητη ισορροπία που βρίσκουν οι χαρακτήρες του έργου της τελικά για να συμβιώσουν, δεν αποτελεί ένα καλά κρυμμένο μυστικό. Η συνταγή της συγγραφέως δεν είναι – ή είναι – η αποκάλυψη εξ ουρανών. Είναι πράγματα ειπωμένα εδώ και αιώνες, δεν ακούγονται όμως πλέον στην παρούσα συγκυρία, και κυρίως όχι από μια συγγραφέα σαν τη Despentes.

Στη δεδομένη ιστορική συνθήκη του παραλογισμού και της κρίσης της αλήθειας και της λογικής που βιώνουμε, πρέπει να βρούμε ξανά έναν νέο τρόπο ώστε να συμβιώνουμε, όχι κλεισμένοι στα χαρακώματα, αλλά με αξιοπρέπεια, σύνδεση και ανθρώπινη συμπεριφορά. Αυτή λοιπόν η θέση της, ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την προσωπική μου τοποθέτηση και είναι αυτά τα οποία ήθελα να πω μέσα από το θέατρο, στον δημόσιο λόγο. Αυτός είναι ο βασικότερος λόγος της επιλογής μου να αφιερώσω έναν ολόκληρο χρόνο στην δραματοποίηση την παραγωγή και το ανέβασμα του βιβλίου της Despentes στην σκηνή”.

Η Εύα Κοτανίδη παίρνει τη σκυτάλη και συνεχίζει “είναι ένα κείμενο που μιλάει για όλα όσα με απασχολούν και συζητάω τα τελευταία χρόνια: Για το θέμα της παρενόχλησης, για την εξάρτηση μας από το διαδίκτυο, για το θέμα του εγκλεισμού και το τι ζήσαμε με τον κόβιντ, γιατί μπορεί να πέρασε αλλά κόστισε ακριβά… για το πόσο απομονωθήκαμε, για τη μοναξιά μας, για τον ρόλο των φίλων μας στη ζωή μας, για τη σκληρότητα της κοινωνίας απέναντι στη γυναίκα που μεγαλώνει, για τα πρότυπα ομορφιάς, για τα στερεότυπα των φύλων, για τις πεποιθήσεις μας γύρω από τους ρόλους της γυναίκας και του άντρα, για τις σχέσεις, για τον εθισμό…

Αυτό το κείμενο μιλάει για όλα όσα απασχολούν το σύγχρονο άνθρωπο. Άγρια, απροκάλυπτα, χωρίς πολιτική ορθότητα, αλλά συγχρόνως με πολύ χιούμορ και τρυφερότητα. Είναι μια σπουδαία συγγραφέας η Ντεπάντ, με πολλά επιτυχημένα βιβλία στο βιογραφικό της που έχουν πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα ανά τον κόσμο, δεν έχει ανέβει ποτέ στην Ελλάδα και θεωρήσαμε σημαντικό να διασκευάσουμε θεατρικά το τελευταίο της βιβλίο για να “επικοινωνήσουμε” τον λόγο της από σκηνής”.

Η πρόκληση του μ@λάκα

Ο Σωτήρης Καραμεσίνης λέει πως “από την πρώτη ανάγνωση του κειμένου, πέντε μήνες πριν φτάσει το βιβλίο στα βιβλιοπωλεία, γνωρίζαμε πως ήταν αδύνατον να συμπεριλάβουμε στη δραματουργία το πλήθος των θεμάτων που απασχολούν τους ήρωες στο βιβλίο της Despentes. Μιλούν παθιασμένα και καταγγελτικά σχεδόν για τα πάντα.

Δεν είναι μόνο το metoo και τα social, είναι αναλύσεις για τις εξαρτήσεις που βασανίζουν την εποχή μας, ανησυχίες για την ανατροφή των παιδιών και τα προβλήματα των εφήβων, απόψεις για την φασιστική πολιτική ορθότητα και την πολιτική κατάπτωση με την ευρεία έννοια, για τον νεοφεμινισμό, για τις τοξικές σχέσεις, για την φιλία, για τον έρωτα, για το μίσος, για το σινεμά, για την λογοτεχνία, για τον ακτιβισμό, για τον πόλεμο που επιστρέφει η βαριά σκιά του στην ανθρωπότητα ξανά, και άλλα πολλά.
Το στοίχημα είναι εάν θα μπορούσαμε μέσα σε ένα δίωρο θεατρικής εμπειρίας, να φωτίσουμε τις σχέσεις αυτών των 3 προσώπων που εμπλέκονται σε όλο αυτό, χωρίς να προδώσουμε τον πολυδιάστατο διάλογο.
Στοχεύσαμε λοιπόν στο να αφηγηθούμε την ιστορία τους και να αναδείξουμε τα πάθη, το χιούμορ και τα πιο ανθρώπινα στοιχεία τους που είναι και το ζητούμενο στο θέατρο. Η πρόκληση είναι να παρουσιάσουμε μια παράσταση η οποία δεν προδίδει το βιβλίο, αλλά σε κάνει να θέλεις να τρέξεις να το διαβάσεις μετά την θεατρική εμπειρία και δεν προδίδει ούτε την προσδοκία του θεατή για μια ολοκληρωμένη θεατρική εμπειρία με καλλιτεχνική αυτονομία σε σχέση με την ανάγνωση του βιβλίου”.

Η Εύα Κοτανίδη προσθέτει “η αμεσότητα του λόγου της Ντεπάντ, αλλά κυρίως η θεματολογία και η αισιοδοξία με την οποία κλείνει το βιβλίο. Η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στους τρεις χαρακτήρες τους τελικά σώζει τη ζωή. Γιατί μόνο η φιλία μπορεί να μας βοηθήσει να γίνουμε καλύτεροι, να αλλάξουμε. Η σύνδεση μας και η επικοινωνία μεταξύ μας. Άντρες, γυναίκες, είμαστε άνθρωποι και χρειαζόμαστε κατανόηση και αγάπη”.

Ποιος είναι όμως αυτός ο “Αγαπητός Μαλακ@ς” που απευθύνεται το έργο;

“Ο αγαπητός μαλάκας είναι ανθρώπινος, καθημερινός, με προβλήματα, κακές συνήθειες και συμπεριφορές κλασικές και αναμενόμενες πολλές φορές. Οι περισσότεροι είμαστε λιγότερο ή περισσότερο κάποιες φορές σαν αυτόν, και πολλοί φίλοι μας επίσης, όπως λέει η Ρεμπέκα Λατέ στο έργο μας.
Κάνει γκάφες και λέει ανέκδοτα, έχει ελαττώματα και είναι συμπαθητικός, μας είναι οικείος και γι’αυτό και είναι αγαπητός παρόλη την μαλακία του, και προκαλεί την λύπη μας και το γέλιο. Είναι με λίγα λόγια και αγαπητός και μαλάκας.
Είναι σίγουρα ένας εγκλωβισμένος άντρας μέσα στα στενά στερεότυπα και τα κόμπλεξ κατωτερότητας μέσα στα οποία μεγάλωσε. Δεν έχει εργαστεί πάνω στον εαυτό του, δεν έχει αναρωτηθεί για τις επιλογές της ζωής του, δεν έχει προσπαθήσει να αλλάξει τίποτα και έτσι ζει με τα ελαττώματά του” σχολιάζει ο Σωτήρης Καραμεσίνης.

Και συνεχίζει: “Όπως λέει κάποια στιγμή η Despantes στο έργο, ξεσπά και καταπιέζει την προσωπικότητα του πιο ευάλωτου που νομίζει ότι μπορεί να ελέγξει και έτσι νιώθει μια στιγμιαία λύτρωση από την δική του ματαίωση. Είναι αυτός που για να χορτάσει τον πεινασμένο ναρκισσισμό του, για να κερδίσει το δεκαπεντάλεπτο της δημοσιότητας, δεν διστάζει να προσβάλει άσχημα την προσωπικότητα του άλλου.
Είναι αυτός που νομίζει ότι μπορεί ατιμώρητα να κάνει ότι γουστάρει επειδή έτσι νιώθει, γιατί έχει πιεί ή έχει παθιαστεί, κι ας είναι εις βάρος της αξιοπρέπειας του άλλου που δεν θέλει να συμμετέχει σε αυτό. Είναι ο άντρας που έχει μεγαλώσει με σεξιστικά πρότυπα συμπεριφοράς που μειώνουν την αξία των γυναικών, που έχει μάθει να ζει μέσα στην αγέλη χωρίς να ελέγξει τα ένστικτά του. Υπάρχουν όμως και γυναίκες, όπως παραδέχεται η νεαρή φεμινίστρια στο έργο μας, οι οποίες θαυμάζουν, ακολουθούν, αντιγράφουν και αναπαράγουν τα ίδια πρότυπα και συμπεριφορές, τα χειρότερα από τον χώρο της εξουσίας και της δύναμης, και της «αντρίλας», στο όνομα της ισότητας. Ο αγαπητός μαλάκας είναι παντού, είναι κοντά μας, είναι παντός καιρού”.

Η Εύα Κοτανίδη αναφέρει πως “στο έργο μας είναι ένας συγγραφέας που έχει παρενοχλησει μια κοπέλα και δέκα χρόνια μετά, με το που ξεκινάει το “metoo” αυτή η κοπέλα τον “καταγγέλει”.
Όμως αυτός ο αγαπητός μαλάκας είναι ο καθένας από εμάς. Γιατί όλοι μας, άντρες και γυναίκες, παίζουμε ρόλους μέσα στην κοινωνία μας μέσα σε αυτό το πατριαρχικό σύστημα στο οποίο ζούμε. Kαι γινόμαστε “μαλάκες” χωρίς να το θέλουμε. Νομίζω ότι αυτό το κείμενο μας βοηθάει να καταλάβουμε πολλά…”

Οι χαρακτήρες του έργου

Η Ρεμπέκα Λατέ

Η Εύα Κοτανίδη σκιαγραφεί τον δικό της λέγοντας “η Ρεμπέκα Λατέ είναι μια ηθοποιός του σινεμά πασίγνωστη, μια ντίβα από αυτές που έκαναν παγκόσμια καριέρα από τα 18 τους και δε σταμάτησαν να δουλεύουν. Μέχρι τώρα. Που λόγω ηλικίας, είναι πια 50άρα, δεν της προτείνουν πια δουλειά. Είναι η γυναίκα που γερνάει και ξαφνικά δεν έχει πια θέση στη show biz. Ούτε και στην κοινωνία… Γιατί αν παχύνεις, αν γεράσεις, αν παραμελήσεισ τον εαυτό σου, αν δεν είσαι απαστράπτουσα δεν είσαι πια αρεστή. Μια γυναίκα που μέχρι τα 50 της δεν ενστερνίστηκε ποτέ το φεμινισμό γιατί το σύστημα λειτουργούσε πάντα υπέρ της, δεν είχε την ανάγκη να παλέψει για κάτι. Την περνούσε ζάχαρη. Μέχρι η show biz και η κοινωνία να “δείξουνε τα δόντια τους”. Μέχρι η ηλικία της να την φέρει αντιμέτωπη με μια σκληρή πραγματικότητα. Βρίσκεται μόνη της κλεισμένη σπίτι της να παλεύει με την κλιμακτήριο… Είναι τυπικό; Ή συμβολικό; Εσείς θα μου πείτε. Η Λατέ είναι μια γυναίκα που συνειδητοποιεί στα 50 της πράγματα που της αλλάζουν τον τρόπο που έβλεπε τη ζωή, το επάγγελμα της, τους άντρες, τις γυναίκες, το τι είναι σημαντικό στη ζωή και τι δεν είναι. Νομίζω θα ταυτιστούμε πολλές μαζί της. Λέει πολλά η κυρία και τα λέει εύστοχα…

Ο Όσκαρ Ζοκάρ

Ο Ορέστης Τζιόβας σημειώνει: “Οι χαρακτήρες κάθε έργου έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά που τους κάνουν ξεχωριστούς-κανονικούς ανθρώπους αλλά κατατάσσονται και σε ομάδες ανθρώπων με κοινά χαρακτηριστικά.
Η έκφραση κοινωνικά στερεότυπα έχει για μένα μια αρνητική χροιά.
Έτσι λοιπόν και οι χαρακτήρες του δικού μας έργου μπορούν να ταυτιστούν με πολλούς ανθρώπους που συναντάμε στην κοινωνία μας

Ο Όσκαρ Ζοκάρ (το Ζαγιάκ είναι ψευδώνυμο συγγραφικό) μεγάλωσε σε επαρχία της Γαλλίας και ήταν παιδί που είχε υποστεί μπούλινγκ απο τους νταήδες του σχολείου του. Μεγάλωσε με μια αδερφή που ήταν ομοφυλόφιλη. Με την ενηλικίωσή του και στην προσπάθειά του να μοιάζει με αυτό που η πατριαρχία ορίζει ως αρσενικό, έπεσε στην παγίδα των καταχρήσεων. Αλκοολ, χασις, κοκαΐνη. Όντας λοιπόν ένας ανασφαλής άντρας η σχέση του με τις γυναίκες ήταν κακή και όταν ήρθε και η επιτυχία των μυθιστορημάτων του δημιούργησε μια κακοποιητική σχέση με την νεαρή υπεύθυνη που εργαζόταν για τον εκδοτικό οίκο που εξέδωσε το βιβλιο του.

Η Ζοέ Κατανά ομως δεν κράτησε το στόμα της κλειστό και δέκα χρόνια μετά τον κατήγγειλε δημοσίως μέσω των podcast της.
Και μέσα σε αυτόν τον κυκλώνα του metoo, της καταγγελίας εναντίον του, έκανε ένα πολύ άσχημο ποστ για μία πασίγνωστη ηθοποιό. Την Ρεμπέκα Λατέ. Ένα σύμβολο του σεξ που ο αδυσώπητος χρόνος δεν την άφησε ίδια
Συμβουλευόμενος μια καλή του φίλη, που κι αυτή είχε καθορίσει παίρνει την απόφαση να τα κόψει όλα και να κάνει μια νέα αρχή
Παράλληλα δημιουργείται μια υπέροχη φιλία με την Ρεμπέκα Λατε διά αλληλογραφίας. Και όλα αυτά στην περίοδο Covid.

Βλέπουμε την πορεία ενός ανθρώπου που απ’ τον πάτο της θάλασσας φτάνει στο σημείο να ξαναγγίξει τ αστέρια. Ένας ύμνος στη φιλία.
Ένα σχόλιο για τα παντα”.

Και συνεχίζει μιλώντας για το πώς προσέγγισε τον ρόλο του: “Μεγάλωσα σε μια πατριαρχική κοινωνία (Ελλάδα). Συνάντησα πολλούς νταήδες στη ζωή μου. Υπήρξα κι εγώ νταής κατα περιπτώσεις. Έχω υπάρξει κι εγω κακοποιητικός, στις ερωτικές μου σχέσεις περισσότερο και έχω δεχτεί κακοποίηση. Έχω υπάρξει εξαρτημένος από ουσίες. Ήταν αρκετά εύκολη η προσέγγιση του χαρακτήρα μου”.

Η Ζοέ Κατανά

Τέλος, η Μυρτώ Γκόνη αναφέρει: “Οι χαρακτήρες του έργου δεν έχουν τίποτα το τυπικό όσον αφορά στην αποτύπωση τους από την συγγραφέα του βιβλίου. Είναι πρόσωπα που ζουν στα άκρα, με αντιφάσεις, λάθη και πολλή τρυφερότητα.

Ο δικός μου ρόλος, η Ζοέ, είναι ένα κορίτσι που μετά την κακοποίηση του από τον Όσκαρ, μεταμορφώνεται για πάντα. Από μια φιλότιμη εργαζόμενη με σιδερωμένα ρούχα και χτενισμένα μαλλιά γίνεται μια πολύ θυμωμένη και δημοφιλής φεμινίστρια. Η Ζοέ απευθύνει έναν σκληρό δημόσιο λόγο και αντλεί όλη της την αυτοπεποίθηση από το φανατικό κοινό της. Αυτή η αποδοχή όμως που λαμβάνει θα ανατραπεί για πάντα όταν αποκαλύψει την προσωπική της ιστορία και μαζί με αυτή και ολόκληρος ο κόσμος της”.

Συντελεστές

Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Δραματουργία – Θεατρική διασκευή: Σωτήρης Καραμεσίνης – Εύα Κοτανίδη
Βασισμένο σε μια ιδέα της Εύας Κοτανίδη
Σκηνοθεσία: Σωτήρης Καραμεσίνης
Σκηνογραφία: Σωτήρης Καραμεσίνης
Κοστούμια: Κατερίνα Μαργαρίτη
Μουσική επιμέλεια: Νίκος Ασημάκης- Music Art Lab
Art Direction: Γιάννης Λώλης
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφιδας
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Εκτέλεση παραγωγής: Αναστασία Παπαγεωργίου – Τέχνης Πολιτεία
Παραγωγή: Musarte & Σαλτιμπάγκoι

Ερμηνεύουν (αλφαβητικά): Μυρτώ Γκονη, Εύα Κοτανίδη, Ορέστης Τζιόβας

Η παράσταση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος.
Το βιβλίο της Βιρζινί Ντεπάντ «Αγαπητέ Μαλάκα» κυκλοφορεί από τις Εκδοσεις Στερέωμα