Απομνημονεύματα Μέρκελ: Η κρυφή γοητεία που ασκούσε ο Τσίπρας στην Καγκελάριο

Πολλά έχουν ειπωθεί για την ιδιόμορφη σχέση του Αλέξη Τσίπρα (πρωθυπουργού της Ελλάδας από το 2015 έως το 2019) με την Άνγκελα Μέρκελ (Καγκελάριο της Γερμανίας από το 2005 έως το 2021). Δύο πολιτικά πρόσωπα που βρέθηκαν «στα χαρακώματα» της -ακραίων συνθηκών- διαπραγμάτευσης του καλοκαιριού του 2015 για να συνυπάρξουν τα επόμενα χρόνια στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Η Γερμανίδα Καγκελάριος δεν είχε τότε κρύψει το ενδιαφέρον της για τον πολιτικό Αλέξη Τσίπρα με τον οποίο συναντήθηκε αρκετές φορές, κάποιες εξ αυτών σε κλίμα αταίριαστο με την διαφορετική προσέγγιση που είχαν στο σύνολο των θεμάτων που απασχολούσαν την Ε. Ε και την Ελλάδα. Μία ερμηνεία αυτής της …γοητείας που ασκούσε ο Αλέξης Τσίπρας στην Άγκελα Μέρκελ διαφαίνεται στο απόσπασμα των απομνημονευμάτων της που δημοσιοποιούνται σήμερα σε 30 διαφορετικές γλώσσες. Βασίζεται στην αποδοχή ενός πολιτικού αντιπάλου που μπόρεσε να την αιφνιδιάσει σε τακτικό επίπεδο…

Το απόσπασμα

Χαρακτηριστικό είναι το σχετικό απόσπασμα που καταγράφεται στα απομνημονεύματα της Γερμανίδας Καγκελάριου. Αφορά την ευρωπαϊκή σύνοδο της 26ης Ιουνίου του 2015, δηλαδή την κορύφωση της θερινής διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης Τσίπρα με τους λεγόμενους «Θεσμούς». Τότε που ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλιου Ντόναλντ Τούσκ κατέθεσε την τελική πρόταση, με μηδενικά χρονικά περιθώρια, για την οποία κλήθηκε να αποφασίσει με δημοψήφισμα ο ελληνικός λαός μερικές ημέρες αργότερα.

Η Άνγκελα Μέρκελ περιγράφει την στιγμή αναφέροντας πως ύστερα από την παρουσίαση της πρότασης ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει τοποθετηθεί επ’ αυτής. Έτσι αποφασίζει να πάρει πρωτοβουλία. Το απόσπασμα έχει ως εξής:

«Αλέξη, δεν είπες τίποτα ακόμη. Σκοπεύεις να πάρεις τον λόγο;»

«Όχι, ο Ντόναλντ έχει ήδη εξηγήσει τα πάντα».

«Και τι σκοπεύεις να κάνεις τώρα;» ρώτησα έκπληκτη.

«Θα πάρω αμέσως το αεροπλάνο για Αθήνα και θα συσκεφτώ με το υπουργικό μου συμβούλιο για το τι θα κάνουμε» απάντησε ήρεμα. Έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Έκανα τον γύρο του τραπεζιού και πλησίασα τον Ολάντ. Ήταν κι εκείνος έκπληκτος. Και οι δυο μας, όπως άλλωστε και οι άλλοι, είχαμε αποκομίσει σαφώς την εντύπωση πως οΤσίπρας είχε αποδεχτεί το αποτέλεσμα των νυχτερινών διαπραγματεύσεων. Ο Τουσκ είχε επίσης μιλήσει στο ίδιο μήκος κύματος.

Επέστρεψα στον Τσίπρα και τον ρώτησα: «Και τι φαντάζεσαι πως θα προκύψει από τις διαβουλεύσεις;». «Δεν ξέρω» απάντησε. «Πότε θα ξέρεις;» επέμεινα. «Αυτό θα σου το πω σήμερα, νωρίς το βράδυ».

Ο Ολάντ κι εγώ κανονίσαμε να γίνει μια τριμερής τηλεφωνική επικοινωνία. Ο Τσίπρας μάς είπε, στον Ολάντ και σ’ εμένα, ότι το υπουργικό του συμβούλιο αποφάσισε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματοςγια το συμφωνηθέν πρόγραμμα. Για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα έπρεπε να αποφασίσει ο λαός. Θα το ανακοίνωνε στους πολίτες του σε τηλεοπτικό διάγγελμα το ίδιο βράδυ.

Μέχρι εδώ, όλα καλά, σκέφτηκα. Στη συνέχεια ρώτησα ποια ήταν η σύσταση της κυβέρνησής του προς τον λαό. «Όχι, φυσικά» είπε νέτα σκέτα. Απ’ όλα τα τηλεφωνήματα που έχω κάνει ποτέ στην πολιτική μου ζωή, αυτό εδώ μου επιφύλαξε ίσως τη μεγαλύτερη έκπληξη. Προς στιγμήν ο Ολάντ κι εγώ μείναμε άφωνοι»…

Εκτίμηση

Πολλοί δημοσιολόγοι ή αναλυτές της περιόδου εκτιμούν ότι το στοιχείο της εκτίμησης που έχει δημόσια παραδεχθεί η Άνγκελα Μέρκελ για τον Αλέξη Τσίπρα και το αντίστροφο,  βασίζεται σε κοινά στοιχεία που έχουν τα δύο πολιτικά πρόσωπα. Όπως για παράδειγμα την καταγωγή τους από τα μεσαία κοινωνικά στρώματα ή την ένταξη τους στην πολιτική μέσω νεολαιών που όμνυαν στην αριστερά, αν και σε εντελώς διαφορετικές περιόδους και συνθήκες.

Αυτό όμως που φαίνεται να προκύπτει από τα όσα εξομολογείται η Άνγκελα Μέρκελ είναι πως – σίγουρα – εκτίμησε τον τρόπο που ο Αλέξης Τσίπρας κινήθηκε στον πολιτικό στίβο σε μία εξαιρετικά απαιτητική περίοδο κι εν μέσω μίας διαπραγμάτευσης όπου – αντικειμενικά- ο τότε πρωθυπουργός δεν είχε το «πάνω χέρι». Η κίνηση του για την διενέργεια δημοψηφίσματος στις 5 Ιουλίου του 2015 δεν αποτιμάται από την βασική αντίπαλό του ως μια κίνηση δίχως περίσκεψη, ως αντίδραση απέναντι σε αδιέξοδο ή ως ιδεοληπτική προσέγγιση. Άλλα ως ένας πολιτικός ελιγμός τμήμα ενός σχεδιασμού με συγκεκριμένη στόχευση.