Γύρνα πίσω, Άνγκελα…

Ο Τραμπ έχει πει ότι θα βάλει (πρόσθετους) δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα, ώστε να τονώσει την αμερικανική οικονομία. Ουσιαστικά θα πρόκειται για την κήρυξη οικονομικού πολέμου με στόχο την Κίνα, το μεγάλο ανταγωνιστή της Αμερικής.

Αλλά και η Ευρώπη δεν θα μείνει ανεπηρέαστη, κάθε άλλο. Ειδικά η Γερμανία, πολύ μεγάλος εξαγωγέας στις ΗΠΑ, θα πάθει  μεγάλη οικονομική ζημιά σε μια στιγμή που η ανταγωνιστικότητά της πλήττεται λόγω Κίνας (ήδη κλυδωνίζεται η μεγαλύτερη εταιρεία αυτοκινήτων της, η Volkswagen). Kι αν πάρει την κάτω βόλτα η γερμανική οικονομία, ποια χώρα της Ευρώπης θα μείνει ανεπηρέαστη;

Ο Τραμπ έχει πει, επίσης, ότι θα σταματήσει τους πολέμους. Κι έτσι η Ουκρανία μπορεί να είναι το μεγάλο θύμα, αφού το τέλος του πολέμου δεν μπορεί παρά να σημαίνει συνθηκολόγησή της με τους όρους του Πούτιν, στους οποίους θα συμφωνήσει με τον Τραμπ, που δεν έλκεται καθόλου από ιδεολογήματα του τύπου «η σωστή πλευρά της ιστορίας».

Αν ο Τραμπ τα βρει με τον Πούτιν στη βάση αμοιβαίου συμφέροντος- ο εκατέρωθεν στυγνός κυνισμός βοηθάει σ’ αυτό- τότε η Ευρώπη θα βρεθεί μπροστά σε πολλαπλά αδιέξοδα: οικονομικά και πολιτικά. Και τότε ίσως θα χρειαστεί να επανεξετάσει την πολιτική της χωρίς όρια σύγκρουσης με τη Ρωσία, στην οποία σύρθηκε άκριτα από τις αμερικανικές επιδιώξεις. Μόνο που οι Αμερικανοί δεν έχασαν τίποτα από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Ευρώπη έχασε, που αγοράζει το υγροποιημένο αέριο με πολλαπλάσιο κόστος από το ρωσικό αέριο.

Ειδικά η Γερμανία, η οποία κατάφερε να γίνει οικονομική υπερδύναμη πρωτίστως χάρη στη φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία, θα βρεθεί προ σκληρών διλημμάτων. Πώς θα αντέξει αν ο Τραμπ επιβάλλει πρόσθετους δασμούς στα προϊόντα της και, ταυτόχρονα, απαιτεί να αυξήσει την οικονομική συνδρομή της στο ΝΑΤΟ; Ποια γερμανική κυβέρνηση θα τα αντέξει αυτά, όταν με την πρώτη αναταραχή η σημερινή του άχρωμου Σολτς διαλύεται; Αν συνυπολογίσουμε και την αδύναμη θέση του Μακρόν στη Γαλλία, είναι φανερό ότι η Ευρώπη δεν έχει ισχυρή ηγεσία σε μια κρίσιμη στιγμή.

Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε σύνθετα και δυσεπίλυτα προβλήματα. Που απαιτούν πρώτα απ’ όλα ηγεσία. Δεν ξέρω πόσα αρνητικά καταλογίζουν σήμερα στην Άνγκελα Μέρκελ οι Γερμανοί, αλλά τώρα θα φανεί ότι στην πολύχρονη θητεία της ούτε η Γερμανία ούτε η Ευρώπη οπισθοδρόμησαν.

Αντίθετα, η χώρα της έγινε παγκόσμια υπερδύναμη στην οικονομία. Οι εκ των υστέρων επικρίσεις ότι «τα βρήκε με τον Πούτιν» είναι προσχηματικές και αδύναμες. Τι έπρεπε, δηλαδή, να κάνει; Να μην καλλιεργήσει καλές σχέσεις με τη Ρωσία και να μην εκμεταλλευθεί τη φθηνή ενέργεια; Ποιος άλλος στη θέση της θα έκανε κάτι διαφορετικό;

Επίσης, η Μέρκελ ήταν και μια συνετή ευρωπαία πολιτικός, όπως αποδεικνύεται από τη στάση της σε δύο σημαντικά θέματα: την οικονομική κρίση σε χώρες του Νότου και το μεταναστευτικό.

Η Μέρκελ βοήθησε στην Ελλάδα και αντιτάχθηκε στις ισχυρές πιέσεις να πεταχθεί εκτός του ευρώ. Και η αξία της στάσης της αυτής γίνεται μεγαλύτερη, αν ληφθεί υπόψη ότι αυτός που πίεζε υπέρ της εξόδου ήταν ο ισχυρός υπουργός της Σόιμπλε. Το λέει και η ίδια στα απομνημονεύματά της, που κυκλοφορούν ήδη στη Γερμανία και επίκειται η κυκλοφορία τους και στα ελληνικά. Χωρίς την Μέρκελ ουδείς μπορεί να πει πού θα βρισκόταν σήμερα η Ελλάδα.

Διάβασα όσα γράφει για τις επαφές της με τους τρεις Έλληνες πρωθυπουργούς της κρίσης(Παπανδρέου, Σαμαρά, Τσίπρα) και με εντυπωσίασε η ακρίβεια με την οποία τους περιγράφει. Περισσότερο προκαλούν εντύπωση τα καλά λόγια που λέει για το Αλέξη Τσίπρα. Ακόμα και ο υποκρυπτόμενος θαυμασμός της για το νεαρό τότε πρωθυπουργό- προερχόμενο από αριστερό κόμμα, πράγμα σπανιότατο στην Ευρώπη- είναι ευεξήγητος. Η Μέρκελ ήταν «ευρύχωρη» πολιτικός, καθόλου εμπαθής και μπορούσε να δείξει κατανόηση ακόμα και στις προκλητικές παρεκκλίσεις του πρωθυπουργού μιας μικρής υπό χρεοκοπίαν χώρας, όπως ήταν η προκήρυξη δημοψηφίσματος το 2015.

Επίσης, η  πρώην καγκελάριος αποδείχτηκε πολύ  ευρωπαία και καθόλου φοβική στο πρόβλημα της μετανάστευσης. Μόνο το 2015 έφτασε στη Γερμανία ένα εκατομμύριο. Και μόνο το γεγονός ότι της επιτίθενται γι’ αυτήν την πολιτική οι  ακροδεξιοί αναδεικνύει την ευρύτητά της την ώρα που άλλες χώρες έκλειναν τα σύνορα.

Με τα χάλια που έχει σήμερα η πολιτική και στη Γερμανία και στην Ευρώπη γενικότερα, ίσως αναπολήσουμε την εποχή της Μέρκελ. Αν και με την αναπόληση και τη νοσταλγία μάλλον ισχύει αυτό που έχει γράψει ο Αμερικανός συγγραφέας Ντουγκ Λάρσον:  «Η νοσταλγία είναι μια λίμα που αφαιρεί τις κοφτερές άκρες από τις παλιές καλές μέρες»…